တေလးတစား မျမည္းနဲ႔ ေခြးလ်ားသီးဟဲ့

တုတ္ႀကီး (ေခတၱ-တာ၀တိ ံသာ)

စာေပအႏုပညာ၊ ေတာ္လွန္ေရး၊ အခြင့္အလမ္းႏွင့္ က်င့္၀တ္ဆိုင္ရာ

လူမ်ဳိးတမ်ဳိး၏ ယဥ္ေက်းမႈအတိမ္အနက္ကို ထိုလူမ်ဳိး၏ စာေပအႏုပညာအတိမ္အနက္ကို ေလ့လာျခင္းျဖင့္ အ တိုင္းအတာတခုအထိ ခန္႔မွန္းသံုးသပ္ႏုိင္၏။ တိက်ေသာ အေျဖထြက္လာမည္ဟုေတာ့ မဆိုလို၊ သိပၸံႏွင့္နည္း ပညာ၊ ႏိုင္ငံေရးစနစ္၊ စီးပြားေရးႏွင့္ ဆက္ဆံေရးကိစၥရပ္မ်ားႏွင့္အတူ အျခားေသာ က်ယ္ျပန္႔သည့္ကိစၥရပ္မ်ား အားလံုးကို စနစ္တက် ေလ့လာၿပီးမွသာလွ်င္ ပကတိအေနအထား၏ အဆင့္အတန္းအမွန္ႏွင့္ အနီးစပ္ဆံုးအ ဆင့္အထိ ေကာက္ခ်က္ခ်ႏိုင္၏။

လြတ္လပ္ပြင့္လင္းေသာ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတရပ္တြင္ ပဋိပကၡမ်ား ေရာႁပြမ္းေနသကဲ့သို႔ ထိုပဋိပကၡမ်ားကိုလည္း တခုခ်င္း တဆင့္ခ်င္း သို႔မဟုတ္ တူရာတူရာက႑အလိုက္ အေျဖရွာသြားရင္း တိုးတက္ျဖစ္ထြန္းၾက၏။ ထိုကဲ့ သို႔ တိုးတက္ျဖစ္ထြန္းေရးအတြက္ ဆိုင္ရာဆိုင္ရာ အခ်င္းခ်င္း ေဆြးေႏြးညိႇႏိႈင္း အေျဖရွာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ် ေရွ႕ ဆက္လုပ္ေဆာင္ အေကာင္အထည္ေဖာ္မႈျဖင့္ ေလွ်ာက္လွမ္းၾကရ၏။

စာေပအနုပညာတြင္ တင္ျပပံုအမ်ဳိးမ်ဳိးရွိၾကသလို အႏွစ္သာရအမ်ဳိးမ်ဳိးရွိၾက၏။ ရည္႐ြယ္ေသာ ေစတနာအမ်ဳိး မ်ဳိးရွိၾက၏။

တိုင္းျပည္တျပည္အတြက္ အက်ိဳးျပဳစာေပႏွင့္ အာဏာရွင္အလိုက် ဖင္လ်က္ဆားျဖဴး အၿမီးႏွန္႔လွ်ာထုတ္စာေပ ဟု အၾကမ္းအားျဖင့္ သတ္မွတ္ၾကည့္ပါမည္။ ဖင္လ်က္ဆားျဖဴး စာေပသည္ မ်က္ႏွာလုပ္၊ ညာ၀ါး ဖားေသာ အ ေရးအသား၊ ဦးတည္ခ်က္ႏွင့္ ျဖစ္သျဖင့္ အေကာင္းေျပာခံရသူ ေရးခံရသူ အတြက္ေတာ့ အက်ဳိးရွိသည့္ စာမ်ဳိး ျဖစ္၏။ မွန္ဖို႔မလို၊ တတိုင္းျပည္လံုး တကယ္အက်ဳိးရွိဖို႔မလို၊ ကိုယ္ဖားလိုသူက သေဘာက်ဖို႔သာလိုသည္။ ထို အတြက္ ထိုကဲ့သို႔ စာမ်ဳိး၏ ပရိသတ္သည္ကား အဖားခံအသိုင္းအ၀ိုင္းႏွင့္ အ႐ိုးအရင္းကိုက္ အသိုင္းအ၀ိုင္းသာ ျဖစ္၏။ လူထုႀကီးတရပ္လံုးအတြက္ေတာ့ ေခြးအန္ဖတ္ထဲက အမူးသမား၏ ေခ်းတံုးသာျဖစ္၏။

ကြၽႏ္ုပ္သည္ အမိျမန္မာျပည္ႀကီး ဒီမိုကေရစီျပည့္၀စြာ၊ ျပည္သူလူထုႀကီးတရပ္လံုး ေပ်ာ္႐ႊင္ခ်မ္းေျမ႕ အပူအပင္ ကင္းလ်က္၊ တျခားႏိုင္ငံမွ အိမ္အကူ အလုပ္သမားမ်ားအား ငွားရမ္းလ်က္၊ ထိုအိမ္အကူ အလုပ္သမားမ်ားကို လည္း ေလးေလးစားစား လူသားဆန္ဆန္ မေစာ္ကားသည့္ ဆက္ဆံမႈျဖင့္ ခ်မ္းသာေသာႏိုင္ငံႀကီး ျဖစ္ေစခ်င္ ၏။

အမိျမန္မာျပည္၏ တပ္မေတာ္ႀကီးသည္ တကယ္ဂုဏ္သိကၡာရွိ၊ တကယ္ေလးစားထိုက္ဖြယ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးမ်ား၊ ဗိုလ္မွဴးႀကီးမ်ား၊ အရာရွိအရာခံ အၾကပ္တပ္သားမ်ားခ်ည္းပဲျဖစ္ၿပီး ျပည္သူလူထုႀကီးတရပ္လံုးက ေမတၱာထား ခ်စ္ခင္၍ တပ္မေတာ္သားႀကီးမ်ားကိုျမင္လွ်င္ ရပ္ကြက္ထဲ ကမူး႐ွဴးထိုး ေခြး႐ူး၀င္လာသလို ရွဲကနဲေရွာင္မသြား ၾကဘဲ အားရွိပါးရွိ ျပံဳးျပနႈတ္ဆက္ရင္း မိသားစု၀င္မ်ားကဲ့သုိ႔ ဆက္ဆံသည္ကိုျမင္ခ်င္၏။ အက်ဥ္းခ်ဳံးေျပာရမည္ ဆိုလွ်င္ ျပည္သူတေယာက္အေနျဖင့္ တပ္မေတာ္ႏွင့္ တိုင္းျပည္ကို ယခုအေနအထားႏွင့္ ဆန္႔က်င္ဘက္အေန အထားကို ျမင္ခ်င္၏။

သည္ေတာ့ ယခုလက္ရွိတပ္မေတာ္ကို အတင္းေရာ အဓမၼပါ ေသခါနီး ပင္စင္ယူရမည့္ အခ်ိန္ကို ေက်ာ္လြန္ သည္မွာ ေမ့ေလာက္ေလ်ာ့ေလာက္သည္ရွိေသာ္လည္း အရွက္မရွိ ကုတ္ကတ္ေနလ်က္ ဗိုလ္က်ေနေသာ လူ ယုတ္ႀကီးမ်ား၏ လက္ေအာက္မွ ထုတ္ေ၀ေရးသားသည့္ သတင္းစာမ်ား၊ ဂ်ာနယ္မ်ားထက္ ျပည္ပေရာက္ သ တင္း႒ာနမ်ားအား ပိုမိုအဖတ္မ်ား၏။ ပိုမို၍လည္း အားကိုးမိ၏။

ျပည္ပေရာက္သတင္း႒ာနမ်ား

ျမန္မာစကား ျမန္မာစာျဖင့္ ေဖာ္ျပေရးသား ထုတ္လႊင့္ၾကေသာ ျပည္ပေရာက္ သတင္း႒ာနမ်ားအား အၾကမ္း အားျဖင့္ အမ်ဳိးအစားခြဲရမည္ဆိုလွ်င္ ႏိုင္ငံျခားအစိုးရမ်ား၏ ကိုယ္ပိုင္သတင္း႒ာနမ်ား၊ ႏိုင္ငံျခားအစိုးရမွ မ တည္ေထာက္ပံ့ ထူေထာင္ေပးထားေသာ သတင္း႒ာနမ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံျခားအဖြဲ႔အစည္း လူပုဂၢိဳလ္တို႔၏ ေထာက္ပံ့ ေပးကမ္းမႈျဖင့္ ရပ္တည္ေနေသာ သတင္းစာ၊ ဂ်ာနယ္မ်ား၊ အင္တာနက္စာမ်က္ႏွာမ်ားဟူ၍ ျမင္ရ၏။ ထုိ႔ ေနာက္ ဘေလာ့ဆိုသည့္ အင္တာနက္စာမ်က္ႏွာမ်ား ေပၚလာ၏။ ဘေလာ့ဆိုသည္မ်ားကေတာ့ ေငြေၾကး အ ေထာက္အပံ့ရဖို႔မလို၊ တႏိုင္တပိုင္ အခ်ဳိ႕က ေရးသားၾက၏။ အခ်ဳိ႕က အဖြဲ႔ငယ္ေလးမ်ားျဖင့္ ေရးသားၾက၏။ ယ ခုေဆြးေႏြးေသာ ဤအမ်ဳိးအစားသံုးခုသည္ အၾကမ္းအားျဖင့္သာ ျဖစ္၏။

အသံလႊင့္႒ာနမ်ား

ဆိုေတာ့ကာ ႏိုင္ငံျခားသတင္း႒ာနမ်ား၏ ျမန္မာဘာသာ႒ာနခြဲမ်ားသည္ ဆိုင္ရာတိုင္းျပည္၏ အာေဘာ္ႏွင့္ ႏိုင္ငံျခားေရးေပၚလစီ၊ ၀ါဒျဖန္႔ခ်ိေရး ပစ္မွတ္တို႔အေပၚမူတည္၍ သတင္းမ်ား၊ အာေဘာ္မ်ား၊ ေတြ႔ဆံုေမးျမန္း ခန္းမ်ားကို တင္ျပၾက၏။ ထိုသို႔တင္ျပၾကရာတြင္ သက္ဆိုင္ရာက႑အား ပင္တိုင္တာ၀န္ယူရေသာ သူတို႔၏ မိမိေမြးဖြားရာ ဇာတိ၊ တိုင္းျပည္ႏွင့္ လူမ်ဳိးအေပၚထားရွိေသာ စိတ္ေစတနာ၊ ကိုယ္ပိုင္ႏိုင္ငံေရးခံယူခ်က္၊ ပညာ ေရးေနာက္ခံ၊ ေတြးေခၚႏိုင္မႈအရည္အေသြးေပၚ မူတည္ကာ ထိုသတင္းက႑၏ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈကို တိုင္း တာၾကည့္၍ရ၏။

တခ်ဳိ႕ေသာ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးေမးျမန္းခန္း ပိုင္ရွင္မ်ား၏ အရည္အေသြးႏွင့္ တိုင္းျပည္ေပၚထားသည့္ စိတ္ဓာတ္ က အိမ္ေျခသံုးဆယ္ခန္႔စီရွိေသာ ႐ြာႏွစ္႐ြာ၊ ေႏြေခါင္ေခါင္ လယ္ကြင္းထဲတြင္ ဘုန္းႀကီး၏ ကမကထျပဳမႈျဖင့္ ေဘာလံုးခ်ိန္းကန္ရာ၌ အရင္ေခတ္ လမ္းေလွ်ာက္ထီေရာင္းသမားမ်ား ႐ြာထိပ္ေရအိုးစင္တြင္ ေမ့က်န္ခဲ့သည့္ ေအာ္လံကို အပီအျပင္ကိုင္ကာ မန္က်ည္းပင္ထိပ္တက္ လိပ္ေခါင္းထြက္ေအာင္ ေအာ္ဟစ္ေၾကညာေသာ က်ပ္ မျပည့္ေသာသူ၏ ပံုစံမ်ဳိး၊ ေအာ္လံကိုေတာင္ ကိုင္ႏိုင္သည့္အဆင့္မရွိ။

ထိုသူမ်ားသည္ ျမန္မာစကားတတ္ၿပီး အဂၤလိပ္လိုေလး နည္းနည္းေျပာတတ္ ေရးတတ္႐ံုသာရွိၾက၏။ အသံ လႊင့္႒ာနမ်ားတြင္ အလုပ္မလုပ္ဘဲ အျပင္ထြက္ အလုပ္လုပ္မည္ဆိုလွ်င္ စက္ရံုထဲ ျပဴးတူးျပာတာ ဆူပါဗိုက္ဇာ ကိုရက္စ္ဆာ ... ရက္စ္ဆာႏွင့္ တဆာတည္း ဆာေနၾကမည့္ ဆရာမ်ားျဖစ္၏။ သို႔ေသာ္ သူ႔အရပ္နွင့္ သူ႔ဇာတ္ ကေတာ့ တင့္တယ္ေန၏ ။ တကယ္ကိုယ္က်ဳိးနည္းရသည္က ကိုယ့္တိုင္းျပည္ျဖစ္၏။ အသံလႊင့္႒ာနမ်ားအေန ႏွင့္ ၀ံသာႏုစိတ္ဓာတ္၊ မွန္ကန္ေသာေတြးေခၚေျမာ္ျမင္မႈျဖင့္ ဆိုင္ရာတိုင္းျပည္၊ ဆိုင္ရာအသံလႊင့္႒ာနတို႔၏ မူ၊ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းတို႔ႏွင့္လည္း မဆန္႔က်င္ဘဲ ကိုယ့္ျပည္သူ ျပည္သူမ်ားအားလည္း ကူညီႏိုင္ေသာ အေနအ ထားကို ဖန္တီးယူလို႔ရ၏။ သို႔ေသာ္ ပံုမလာ ပန္းမလာမ်ားသာ ျမင္ေနၾကားေနရ၏။

အင္တာနက္သတင္း႒ာနမ်ား

ကဲ ... သို႔ကလိုျဖင့္ ပါးစပ္ႀကီးမ်ားျဖင့္ မအာႏုိင္သည့္ အျခားေသာသတင္း႒ာနမ်ားကေရာ။ နာမည္ႀကီးသတင္း ႒ာနမ်ားကို ၾကည့္ၾကပါစုိ႔။ အိႏၵိယျပည္အေျခစိုက္ သတင္း႒ာႏွင့္၊ ယိုးဒယားျပည္ အေျခစုိက္သတင္း႒ာနမ်ား ကို တေစ့တေစာင္း အကဲခတ္ရမည္ဆိုလွ်င္ ... အိႏိၵယျပည္အေျခစိုက္ သတင္း႒ာနမွ ဆရာသမားမ်ားက ယိုး ဒယားျပည္မွ ဆရာသမားမ်ားထက္စာလွ်င္ လူစကား နားလည္ေသးသည္ဟု ေကာက္ခ်က္ခ်ရမည္။ သို႔ေသာ္ သူတို႔သည္လည္း စြတ္ေရး စြတ္တင္အက်င့္က အျပည့္။

ယိုးဒယားျပည္မွ သတင္း႒ာနမ်ားအား တေစ့တေစာင္း ၾကည့္မည္ဆိုလွ်င္ ေခတ္ၿပိဳင္ႏွင့္ ဧရာ၀တီဟူ၍ အထင္ ကရ ျမင္ရမည္ျဖစ္ၿပီး ဧရာ၀တီကေတာ့ ဟိုက္စကူးေက်ာင္းသား အေရးအသားျဖင့္ အဂၤလိပ္လို စာမ်က္ႏွာ လည္းရွိျပန္၏။

ဧရာ၀တီသတင္း႒ာနအားထူေထာင္သူ ဘယ္သူဘယ္၀ါဆိုတာ စိတ္မ၀င္စား၊ ဘယ္သူေတြ ေရးသားလုပ္ကိုင္ ေနသည္ကို စိတ္မ၀င္စား။ ျပဴးတူးျပဲတဲလုပ္တိုင္း စာလံုးႀကီးႀကီးျဖင့္ အလန္႔တၾကား ေဖာ္ျပတိုင္း လူဖတ္မ်ား မည္ ေစာင္ေရတက္မည္ ဆိုသည့္အျမင္ျဖင့္ ရပ္တည္ေသာ သတင္း႒ာနသည္ကား ခပ္ညံ့ညံ့ သတင္း႒ာနႏွင့္ ခ်ာတူးလန္ ဂ်ာနယ္လစ္ဆိုသူမ်ားတို႔သာ စုေ၀းေနေသာ သတင္းဌာနျဖစ္၏။

အိုးေ၀ဦးညိဳျမလိုလူမ်ဳိး တေယာက္မွမရွိ။ ပ်ဳိးေမႊ အ႐ူးလိုဖြ အဆင့္ပဲျဖစ္ပါလိမ့္မည္။ ေျပာလိုက္လွ်င္ က်ေနာ္တို႔ မီဒီယာသမား က်မတို ့မီဒီယာသမားႏွင့္ ခ်က္ေကာင္းကို ကင္းကိုက္ပ်ားထိုး မီးေလာင္သလို အထာေတြႏွင့္ မီ ဒီယာသမားလိုက္ရသည့္ျဖစ္ခ်င္း။ တကယ္အရည္အေသြးျပည့္မီသည့္ သတင္းသမားေတြေတာ့ ျဖစ္လာဖို႔ လမ္းမရွိ။

သေရာ္စာ

သေရာ္စာဆိုၿပီး တကယ္အတည္ေပါက္ျဖင့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ေရးသလိုလို impersonate လုပ္သလို လို အေရးအသားျဖင့္လည္း သေရာ္စာပါဟု ေဖာ္ျပလိုက္ေသး၏။ မွတ္ခ်က္ ။ ။ သေရာ္စာျဖစ္သည္ဆိုပဲ။ ေလး စားဖြယ္အတိ။ ေအာ္ ... အဲဒါသေရာ္စာကိုးလို ့ဖတ္ၿပီးမွပဲ သေရာ္စာဟု ယူဆလိုက္ရ၏။ မရယ္ရပါ။ မတရား ဖမ္းဆီးခံထားရေသာ လူထုေခါင္းေဆာင္ကို ေသးသိမ္ေအာင္၊ လူရယ္စရာျဖစ္ေအာင္၊ သန္းေ႐ႊကို ေလွ်ာ့ေပါ့ ေတြးေအာင္၊ ေအာ္ ဒီလူႀကီးက ဟာသႀကီးပါ ဆိုတာေလာက္ပဲျဖစ္သြားေအာင္ ဆိုသည္ကလြဲလို႔ တျခားရယ္ ဖြယ္ တခုမွမရွိ။

အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ကို အားမရသည္မွာ မွန္ပါ၏။ ကိုယ္တိုင္လည္း အားမရပါ။ သို႔ေသာ္ ကြၽႏ္ုပ္တို႔က ႏိုင္ငံျခားေနၿပီး ေသနတ္ႏွင့္အေ၀းႀကီး။ ၾက့႕ဖြတ္၀ါးရင္းတုတ္ႏွင့္ အေ၀းႀကီး။ အခ်ဳပ္ႏွင့္ ေထာင္ႏွင့္ အေ၀းႀကီး ကိုယ္က်ဳိးနည္းမႈမ်ားႏွင့္ ယူဇနာတသိန္းေလာက္က။ အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ႏွင့္ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္၏ ေခါင္း ေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို ခြဲထုတ္ျမင္ၾကည့္ရန္ ႀကိဳးစားျခင္းသည္ မေလ်ာ္ကန္ပါ။ ယခုထိ တိုက္ပြဲထဲ တြင္ ရန္သူ႔၀ိုင္းပိတ္မႈၾကားတြင္ အေတြးအေခၚလက္နက္မခ်ဘဲ မိမိအဖြဲ႔အစည္း၏ အလံကို ခိုင္ခုိင္ျမဲျမဲကိုင္ကာ ရပ္တည္ရင္း ေပးဆပ္လုပ္ကိုင္ေနေသာသူမ်ားအား အားမရသည္မွန္ေသာ္လည္း ေစာ္ကားရန္ အေၾကာင္းမရွိ ပါ။

ဆရာႀကီး ဦးပုည၊ ဆရာႀကီး အခ်ဳပ္တန္းဆရာေဖ၊ ဆရာႀကီး သခင္ကိုယ္ေတာ္မိႈင္း၊ ဆရာႀကီး ေမာင္ေသာ္က၊ ဆရာႀကီး ေမာင္သစ္၊ ဆရာႀကီး ေသာ္တာေဆြ၊ ဆရာႀကီး အီၾကာေကြး၊ ဆရာႀကီးဂ်က္ (ကြမ္းျခံကုန္း) တို႔၏ သေရာ္မႈမ်ား၊ ဟာသမ်ား၊ ကမၻာ့သေရာ္စာသမုိင္းတြင္ Medieval Europe ေခတ္၊ ေဘာ္လတဲယားတို႔ ေခတ္မွ သည္ ယခုေခတ္ Talk-show မ်ားျဖစ္ေသာ အေမရိကန္ျပည္မွ ေဒးဗစ္လက္တာမန္း၊ ကိုနန္အိုဘ႐ိုင္ရမ္တို႔ အ ထိ ထိုသူတုိ႔၏ ဟာသမ်ား၊ သေရာ္မႈမ်ားကို ျပန္ၾကည့္လွ်င္သိႏိုင္ပါသည္။

အ႐ူးအေပါ နာမည္ျဖင့္ ေရးခ်င္ရာေရးတိုင္း သေရာ္စာဟု ေျပာ၍မရပါ။ မက်ိန္းေသလိုက္ပံုကလည္း မွတ္ခ်က္ ပါထည့္ေပးရသည့္ ဘ၀ဆိုေတာ့ အင္မတန္သနားဖြယ္ ျဖစ္ေပေတာ့၏။ ဤေနရာတြင္ ကြၽႏ္ုပ္အေနျဖင့္ ငပြအ ေရးကြၽမ္းက်င္သူ ဆိုသည့္ပုဂိၢဳလ္မ်ားလို "ဟိုႏိုင္ငံတုန္းက ဟိုလိုေလ၊ ဟိုဟာက ဟိုလိုလုပ္မယ္ဆိုရင္၊ ေလ့လာ မိသေလာက္က၊ ဒါက ဒီလိုပါ" ဆိုသည့္ ရမ္း႐ႊီးအာ၀ါးမႈမ်ားေၾကာင့္ ကိုးကားေျပာဆိုမႈျပဳရသည္ကို ျမင္ျပင္း ကပ္ေသာ္လည္း ကိုးကားေျပာဆိုမႈမ်ား လိုအပ္ပါသျဖင့္ ကိုးကားေျပာဆိုပါမည္။ ကိုးကားေျပာဆိုမည္ဟု ေျပာ မိသျဖင့္ စာအုပ္စင္မွ Dictionary of Literary terms & literary theory စာအုပ္ထဲမွ စာေၾကာင္းအခ်ဳိ႕ကို ကိုးကားတင္ျပပါမည္။

“The satirist is thus a kind of self-appointed guardian of standards, ideals and truth; of moral as well as aesthetic values. He is a man(women satirists are very rare)who takes it upon himself to correct, censure and ridicule the follies and vices of society and thus to bring contempt and derision upon aberrations from a desirable and civilized norm.Thus satire is a kind of protest, a sublimation and refinement of anger and indignation.As Ian Jack has put it very adroitly:'Satire is born of the instinct to protest;it is protest become art.”

ဒီေတာ့ ခပ္ညံ့ညံ့ ခပ္ခ်ာခ်ာ အေရးအသား၊ ဗဟုသုတ၊ ဉာဏ္ရည္၊ ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြးနိမ့္က်မႈမွ ထြက္ေပၚ လာသည့္ အတည္ပါ အဟုတ္ပါ မိုးႀကိဳးပစ္ သေရာ္စာပါဟူေသာ အမိႈက္သ႐ိုက္မ်ဳိး မ်က္စိစူးဖြယ္ရာ ျဖစ္လာ ေတာ့၏။

ေ၀ဖန္ေရး

ေ၀ဖန္ေရးကို ကိုင္တြယ္ရာတြင္ မိတ္ဘက္ဆိုင္ရာေ၀ဖန္ေရးႏွင့္ အျပဳသေဘာဆိုင္ရာေ၀ဖန္ေရး ဆိုသည့္ကိစၥ ကို ၾကည့္ၾကပါစို႔။ ေ၀ဖန္ေရးတြင္ အရိပ္အႁမႊက္ျပ ေ၀ဖန္ေရးရွိ၏။ သြယ္၀ိုက္အသိေပး ေ၀ဖန္ေရးရွိ၏။ ထိုအ ဆင့္မ်ားကို ေက်ာ္လြန္၍ ကြၽဲပါး ေစာင္းတီးျဖစ္လာခ်ိန္တြင္ ေျဗာင္ေျပာ ေျဗာင္ဆန္႔က်င္ေ၀ဖန္ရေသာ ေ၀ဖန္ ေရးရွိ၏။

ေ၀ဖန္ေရး (Critique) လုပ္ရာတြင္ နည္းပညာတရပ္ကို ေ၀ဖန္ေသာ technical critique, ေလ့လာစမ္းသပ္မႈ တရပ္ကိုေ၀ဖန္ေသာ ေ၀ဖန္ေရး research critique၊ အင္အားစုတရပ္ အဖြဲ႔အစည္းတရပ္ကိုေ၀ဖန္ေသာ ေ၀ ဖန္ေရး organizational critique စသည္ျဖင့္ရွိၾက၏။ နည္းပညာႏွင့္ ေလ့လာစမ္းသပ္မႈမ်ားကို ေ၀ဖန္ေသာ ေ၀ဖန္ေရးတြင္ Data, variables, qualitative or quantitative, end results, trends, method, analytical approaches, စသည္ျဖင့္ ရွိသကဲ့သို႔ ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႔အစည္းတခု၊ ေခါင္းေဆာင္မႈတရပ္၊ အင္အားစုတခု၊ လူတ ဦးတေယာက္ကို ေ၀ဖန္ရာတြင္လည္း အလားတူ ခ်ည္းကပ္မႈမ်ားျဖင့္ ေ၀ဖန္ၾက၏။ ငါ့စကားႏြားရ ေျပာဆိုျငင္း ခုန္ျခင္းသည္ ေ၀ဖန္ေရးမဟုတ္။ ငါ့အင္တာနက္စာမ်က္နွာ ဘယ္သူေတြပဲ လွဴလွဴ တကယ္တမ္းကိုင္ထားတာ ငါ၊ငါေရးခ်င္တာေရးမယ္၊ ငါတင္ခ်င္တာတင္မယ္ ဆိုသည့္ လုပ္ရပ္သည္လည္း မူမွန္အဆင့္ရွိေသာ သတင္း ႒ာနမဟုတ္။

ကြၽႏ္ုပ္ ေ၀ဖန္ေရး ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ေရးဖူးပါ၏။ သေရာ္စာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ေရးဖူးပါ၏။ ကဗ်ာေပါင္းမ်ား စြာ ေရးဖူးပါ၏။ ကြၽႏ္ုပ္ေရးသားေသာ စာမ်ား၊ ေ၀ဖန္ေရးမ်ား၊ သေရာ္စာမ်ား၏ end results အဘယ္ကဲ့သို႔ျဖစ္ သည္ကို ကြၽႏ္ုပ္ေ၀ဖန္ေသာ ကြၽႏ္ုပ္သေရာ္ေသာ ေရးသားခ်က္မ်ားကို ခံရေသာသူမ်ားသာလွ်င္ သိေပလိမ့္ မည္။ကြၽႏ္ုပ္မသိ။ သို႔ေသာ္ ရည္႐ြယ္ခ်က္မွန္ရန္ တခုကိုသာ ကြၽႏ္ုပ္ အဓိကထား၏။ စာလံုးေ႐ြးခ်ယ္မႈမလုပ္၊ တန္းခ်ေရး တန္းပို႔လိုက္သည္သာျဖစ္၏။ သို႔ေသာ္ ကြၽႏ္ုပ္ရင္တြင္းဆႏၵႏွင့္ ေစတနာသည္ မုန္း၍ မဟုတ္။ ခ်စ္ ၍လည္းမဟုတ္။ ျပည္သူလူထုထဲက ျပည္သူတဦးအေနျဖင့္ ေရးသင့္သည္ ေရးမည္ဟု ဆံုးျဖတ္ကာ ေရးျခင္း ျဖစ္၏။

ထိုသို႔ ေရးသားရာတြင္လည္း သတင္း႒ာနမ်ား၊ အင္တာနက္ဆိုက္မ်ားကို မပို႔။ မိတ္ေဆြျဖစ္သူဆီသာ ပို႔သည္ က မ်ားသလို ကိုယ့္ဟာကိုယ္ ဖန္တီးထားေသာ ႏွစ္ပဲတျပားမကုန္သည့္ ဘေလာ့ေလးတြင္ တင္သည္လည္းရွိ ၏။ ကြၽႏ္ုပ္၏ စာလံုးမ်ားသည္ ႐ိုင္းသည္၊ တုတ္ထိုးအိုးေပါက္ျဖစ္သည္ စသည္ျဖင့္ ေျပာခ်င္ရာေျပာေစေတာ့ ကိစၥမရွိ။ လြန္ခဲ့ေသာ အခါတပါးက ဘေလာ့အကယ္ဒမီကိစၥ ကြၽႏ္ုပ္ေကာက္ေရး၏။ ငွက္ကထ ကိုေမာင္ေမာင္ ျမင့္က၀မ္းနည္းပက္လက္ လာေရးသြား၏။ ဟုတ္ၿပီ ... အဲသည္ေနာက္ပိုင္း သူေျပာသည့္အထဲက ယူသင့္သည့္ ဆင္ျခင္သင့္သည့္ ကိစၥရပ္မ်ားအား ဆင္ျခင္၏။ ယူ၏။ (ႏို႔ .. မုန္းၾကလို႔မွ ဟုတ္ဘဲကိုး၊ ကိုး႐ိုးကားယား လမ္း စဥ္လူငယ္၊ မီးသတ္၀တ္စံု၀တ္ ဘုရားပြဲမွာ ေျမာက္ႂကြေျမာက္ႂကြ ျဖစ္သည္ႏွင့္တူသကဲ့သို႔ ကေမာက္ကမျဖစ္၍ သာ ေရးလိုက္ျခင္းျဖစ္၏။)

ေတာ္လွန္ေရးႏွင့္ အဖြဲ႔အစည္း

ေနာက္ဆံုး ေကာက္ခ်က္ခ် ေျပာရမည္ဆိုလွ်င္ေတာ့ ဧရာ၀တီသတင္း႒ာန၊ မဇၩိမသတင္း႒ာန၊ ေခတ္ၿပိဳင္သ တင္း႒ာနတို႔သည္ ၁၉၈၈ ေတာ္လွန္ေရး၏ အသီးအပြင့္မ်ားထဲမွ သတင္းေလာကတြင္ ေအာင္ျမင္လာေသာ အသီးအပြင့္မ်ား ျဖစ္ၾကပါ၏။ ထုိေၾကာင့္ လွပေမႊးပ်ံ႕ကာ အမွန္သတင္းႏွင့္ ျပည္သူလူထုအက်ိဳးျပဳ အသီးအပြင့္ မ်ားအျဖစ္ျမင္ရၿပီး ေခြးလ်ားသီးႏွင့္ ေခြးေသးပန္းဘ၀မွ ပိုမိုလွပတင့္တယ္ေသာ ပန္းမ်ားအျဖစ္ လူထုအား အ ဟာရေပးနိုင္ေသာ အသီးမ်ားအျဖစ္ တိုးတက္ျဖစ္ေပၚ ေျပာင္းလဲသင့္ခ်ိန္တန္ၿပီျဖစ္ေၾကာင္း တင္ျပလိုက္ရင္း ပါးစပ္ႀကီးျဖင့္ အာေနၾကေသာသူမ်ားကိုကား ေလာေလာဆယ္ ေဘးမဲ့ေပးထားမည္ျဖစ္ေၾကာင္း အသိေပးကာ နိဂံုးခ်ဳပ္အပ္ပါ၏။

တုတ္ႀကီး (ေခတၱ - တာ၀တိ ံသာ)