စာၾကည့္တိုက္မရွိေတာ့တဲ့ ရန္ကုန္

ေမာင္စြမ္းရည္

လက္ရွိ အမ်ဳိးသားစာၾကည့္တုိက္ႀကီးရဲ႕ အေျခအေနကုိ က်ေနာ္မွတ္မိသမွ် တင္ျပခ်င္ပါတယ္။ အမ်ားသိၾကၿပီး ျဖစ္တဲ့အတုိင္း အထက္ဗမာႏုိင္ငံကုိ အဂၤလိပ္မသိမ္းမီ ၁၈၈၃ ခုႏွစ္မွာ ေအာက္ဗမာျပည္ ၀န္ရွင္ေတာ္မင္းႀကီး ဆာခ်ားလ္စ္ ဘားနဒ္(နယ္ခဲ်႕) တည္ေထာင္ခဲ့တဲ့ ‘ဘားနဒ္အခမဲ့ ပိဋကတ္စာၾကည့္တုိက္’ကုိ ဗမာျပည္ လြတ္လပ္ေရးရတဲ့ ႏွစ္မွာ ရန္ကုန္ျမဴနီစပယ္စာၾကည့္တုိက္ သေဘာမ်ဳိး ဆက္ခံထိန္သိမ္းခဲ့ရာ ၁၉၇၂ က်မွ အစုိးရကုိ ေပးအပ္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

အဲဒီေတာ့မွ ႏုိင္ငံေတာ္စာၾကည့္တုိက္သေဘာမ်ဳိးနဲ႔ ဂ်ဳဗလီေဟာကုိ ေ႐ႊ႕ခဲ့ေစပါတယ္။ စစ္တပ္အာဏာသိမ္းတဲ့ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္မွာ ပန္းဆုိးတန္း တုိက္အမွတ္-၁၆၆၊ ဒုတိယထပ္နဲ႔ တတိယထပ္ကုိ ပုိ႔ၿပီး ပိတ္ထားခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၆၅ ခုႏွစ္ ကုန္ခါနီးက်မွ ျပန္ဖြင့္ပါတယ္။ ျမဴမီစပယ္ၿမိဳ႕ေတာ္ခန္းမမွာ ဖြင့္တာပါ။ ၁၉၇၄ က်မွ ကမ္းနားလမ္း ေျခာက္ ထပ္႐ုံးကုိ ေျပာင္းၿပီ ျပန္ဖြင့္ျဖစ္ပါတယ္။ အမည္အမ်ဳိးမ်ဳိး၊ ေနရာအမ်ဳိးမ်ဳိး (၈) ႀကိမ္ေျပာင္းၿပီးပါၿပီ။

ခုလက္ရွိ အမ်ဳိးသားစာၾကည့္တုိက္ႀကီးကို ၁၉၉၅ခုႏွစ္ကစၿပီး တာေမြသုႆာန္ေဟာင္းႀကီးထဲမွာ စတင္ေဆာက္ လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ (၁၀)ဧကေလာက္ က်ယ္ပါတယ္။ အထပ္ (၈)ထပ္ ရွိပါတယ္။ သခၤ်ဳိင္းထဲမွာ ရွိေပမယ့္ ခမ္းနားပါတယ္။ (၂)ႏွစ္နဲ႔ အၿပီးေဆာက္မယ္ဆုိေပမယ့္ က်ေနာ္ျပည္ပကုိ ထြက္လာတဲ့ ၂၀၀၂ ႏုိ၀င္ဘာထိ မၿပီးေသးပါဘူး။ (၁၀)ႏွစ္ေလာက္ ၾကာသြားတယ္ ထင္ပါတယ္။ မၿပီေသးေပမယ့္ ၁၉၉၃ ခုႏွစ္ ကစၿပီး ေ႐ႊ႕ပါတယ္။ ေပပုရပုိက္ေတြကုိ အဖုိးအခယူၿပီးဌားဖုိ႔ဆုိထင္ပါရဲ႕။ ဗိုလ္တေထာင္ ေကာလိပ္ကုိ ေ႐ႊ႕လုိက္ေသးတယ္လုိ႔ ၾကားရပါတယ္။ ဆာလာအိပ္ေတြနဲ႔ (၈)ခါေ႐ႊ႕၊ (၈)ခါက်ဳိးပဲ့မွာပါပဲ။

က်ေနာ္ထြက္လာၿပီး ျမန္မာတုိင္းမ္သတင္းစာမွာ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္က ေဖၚျပတဲ့ စာရင္းအရ စာနယ္ဇင္း ၆.၅ သိန္းခန္႔၊ စာနက္စာအုပ္ ၁.၈ သိန္းေက်ာ္ ရွိတယ္လုိ႔ ေဖၚျပပါတယ္။ အခုအခါ ေ႐ႊ႕ေျပာင္းၿပီးလုိ႔မွ အသားမက်ခင္ ဒီအေဆာက္အအုံႀကီးကုိ ေလ လံပစ္ၿပီး ေရာင္းစားေတာ့မယ္လုိ႔ ေၾကညာလုိက္ေတာ့ အရပ္ရပ္ ေနျပည္ေတာ္ ၾကားလုိ႔မေတာ္ျဖစ္ၿပီး သုေတသီ ပညာတတ္ေလာကမွာ အေတာ္တုန္လႈပ္ သြားခဲ့ရပါတယ္။ သုေတသီေတြက၀ုိင္းၿပီး မေ႐ႊ႕ေအာင္ ပန္းၾကားဖုိ႔ ေကာင္းပါတယ္။

တကယ္ဆုိရင္ အမ်ဳိးသားစာၾကည့္တုိက္ဆုိတာ အမ်ဳိးသားစာေပကုိ သိမ္းဆည္းထားရာ ေနရာျဖစ္ၿပီး၊ သုေတသီ သုံးစြဲသူေတြနဲ႔ နီးကပ္လြယ္ကူတဲ့ ေနရာမွာ ရွိရပါမယ္။ အမ်ဳိးသားစာၾကည့္တုိက္ အမ်ဳိးအစား ျပည္သူ႔စာၾကည့္တုိက္ေတြဟာ တုိင္းနဲ႔ျပည္နယ္တုိင္းမွာ ရွိပါတယ္။ မႏၱေလး၊ ေမာ္လၿမဳိင္စတဲ့ တုိင္းနဲ႔ျပည္နယ္ ၿမဳိ႕ေတာ္ေတြမွာ ရွိပါတယ္။ ဒါကုိ ရန္ကုန္တုိင္း စာၾကည့္တုိက္အျဖစ္ နာမည္ေျပာင္းၿပီး၊ ေနျပည္ေတာ္သစ္မွာ စာၾကည့္တုိက္အသစ္ တည္ေဆာက္ဖြင့္လွစ္ထားရွိၿပီး အထူးလုိအပ္တဲ့ စာအုပ္ေတြကုိ အသစ္ကူးယူ ထားရွိသင့္ပါတယ္။

လြတ္လပ္ေရးရတာ ႏွစ္ (၆၀)ၾကာမွ ကုိယ္ပုိင္အေဆာက္အအုံနဲ႔ ထားခြင့္ရတဲ့ စာၾကည့္တုိက္ႀကီးမွာ ေငြသုံး ဘတ္ဂ်က္နည္းလုိ႔ ႏုိင္ငံျခားစာအုပ္သစ္ေတြ မ၀ယ္ႏုိင္ပါဘူး။ စာအုပ္ခ်င္း ဖလွယ္တာပဲ ရွိပါတယ္။ ခဲယမ္းမီးေက်ာက္၊ စစ္ေလယာဥ္၊ စစ္ကားေတြပဲ ၀ယ္ေနရတာကုိး။ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္က တႏွစ္လုံးမွ ၅ ေသာင္းပဲရၿပီး တုိးေတာင္းလုိ႔ ခုႏွစ္ေသာင္းပဲ ရခဲ့ပါတယ္။ ၀န္ထမ္းက ေန႔စားေပး ဆန္ (၁၂)ျပည္နဲ႔ ခန္႔ထားသူေတြပါမွ ၂၅ ေယာက္ေလာက္ပဲ ရွိခဲ့တာပါ။ ၀န္ထမ္းမေလာက္လုိ႔ အမ်ဳိးသား စာစုစာရင္း အျပည့္အစုံ မလုပ္ႏုိင္ခဲ့တာဟာလည္း ကမၻာ႔အံ့ဖြယ္ပါပဲ။

ဘန္ေကာက္က အမ်ဳိးသားစာၾကည့္တုိက္ မွာ ပင္မစာၾကည့္တုိက္ အေဆာက္အအုံမွာပဲ ၀န္ထမ္း (၁၂၅) ေယာက္ေလာက္ ရွိပါတယ္။ စာအုပ္ဆုိင္ေတြမွာေတာင္ ကေလးစာဖတ္ခန္း ရွိေပမယ့္ ဗမာျပည္မွာ ကေလးစာၾကည့္ခန္း၊ ကေလးစာၾကည့္တုိက္ မရွိပါဘူး။ သူမ်ားႏုိင္ငံေရာက္ ဗမာလူငယ္ေတြက ကေလးစာအုပ္ဟာင္းေတြ လွဴေတာ့ သူေတာင္းစားႏုိင္ငံ မဟုတ္ဘူးဆုိၿပီး ဗုိလ္ခင္ၫြန္႔က ျငင္းပယ္ခဲ့ဖူးပါတယ္။

ဒီမုိကေရစီေခတ္က ရန္ကုန္မွာ ျပည္သူ႔စာအုပ္တုိက္ေခၚ အမ်ားသုံးစာၾကည့္တုိက္ ရွစ္တုိက္ရွိခဲ့သတဲ့။ ခုရွိတဲ့ စာေပဗိမာန္စာၾကည့္တုိက္နဲ႔ ဂႏၵီစာၾကည့္တုိက္တုိ႔ဟာ အသက္မ၀င္ေတာ့သေလာက္ ပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္ ပုဂၢလိက စာအုပ္အဌားဆုိင္ေလးေတြ ေပၚေပါက္လာရတာကလည္း ကမၻာ႔အံ့ဖြယ္ပါပဲ။ ႏုိင္ျခားသား ေက်ာင္းသားတဦးက ထူးဆန္းလုိ႔ အေသအခ်ာၾကည့္ၿပီး စာတမ္းေရးဖူးပါတယ္။ စာၾကည့္တုိက္မရွိလုိ႔ ဒီလုိျဖစ္ရတယ္ဆုိေတာ့ အံ့ၾသသြားေလရဲ႕။ ႏုိင္ငံျခားကလွဴတဲ့ စာအုပ္ေတြ ျငင္းပယ္ခံရဖူးေပမယ့္၊ ျပည္တြင္းစာအုပ္ဆုိင္ေတြက စာအုပ္ေဟာင္းေတြကုိေတာ့ အလွဴခံၿပီး ေက်းလက္စာၾကည့္တုိက္၊ ရပ္ကြက္စာၾကည့္တုိက္ ကေလးေတြ ဖြင့္ခုိင္းေနတယ္လုိ႔ ၾကားရပါတယ္။

ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ၀မ္းသာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ လႈပ္ရွားခြင့္မရွိပါဘူး။ ၾကံ့ဖြံ႔နဲ႔ စြမ္းအားရွင္ အစိတ္သား (တမတ္သား)ပါ၀င္ၿပီး၊ ႏုိင္ငံေရး မပါေအာင္ ႀကီးၾကပ္ေနတယ္လုိ႔ ၾကားရေတာ့ စိတ္မေကာင္းပါဘူး။
က်ေနာ္တုိ႔ ေက်ာင္းသားဘ၀က မႏၱေလးလမ္းမတေလွ်ာက္မွာ စာဖတ္ခန္းေလးေတြ မႈိလုိေပါက္ေနပါတယ္။ အနည္းဆုံးေတာ့ သတင္းစာမ်ဳိးစုံ ၾကည့္လုိ႔ရပါတယ္။ နတ္ႏြယ္တုိ႔၊ေမာင္မုိးသူတုိ႔လုိ စာေပသမားေတြဟာ မႏၱေလး ဒီလိုမ်ဳိး ကိုးကားစာၾကည့္တုိက္ေတြက ေမြးထုတ္လုိက္ခဲ့တာပါတဲ့။ က်ေနာ္တုိ႔ဆုိရင္ မႏၱေလး မီးရထားရပ္ကြက္ စာၾကည့္တုိက္နဲ႔ ႀကီးျပင္းလာခဲ့ပါတယ္။

က်ေနာ္တုိ႔႐ြာ၊ ကိုတင္မုိးတုိ႔႐ြာေတြမွာလည္း စာၾကည့္တုိက္ကေလးေတြ ရွိပါတယ္။ ေက်းလက္စာၾကည့္တုိက္က ေလးေတြက “အာရွလူငယ္”ေလးေတြ ေပၚထြက္လာခဲ့ပါတယ္။ သူတုိ႔ဟာ ဖက္စစ္ေတာ္လွန္းေရး သားေကာင္းေလးေတြအျဖစ္ ႀကီးျပင္းထြန္းကားလာခဲ့ပါတယ္။ စာၾကည့္တုိက္ေတြ ဖြင့္လုိက္တာဟာ ေထာင္တံခါးေတြ ပိတ္တာနဲ႔ အတူတူပဲလုိ႔ ငယ္ငယ္က မွတ္ခ့ဲရဖူးပါတယ္။ ခုေတာ့ ေထာင္ေတြပဲ ထပ္တုိးလာၿပီး စာၾကည့္တုိက္ေတြက ပိတ္ကုန္ပါတယ္။ တုိင္းျပည္ရဲ႕ အနာဂတ္ကုိ ဒါတခုနဲ႔ပဲ တြက္လုိ႔ရေနပါၿပီ။

ၿမဳိ႕လယ္က ဂ်ဳပလီေဟာလုိ သမိုင္း၀င္ အေဆာက္အအုံ၊ စာၾကည့္တုိက္ ျပတုိက္ေဟာင္းေနရာကို ဖ်က္ၿပီး စစ္သမုိင္းျပ တုိက္ေဆာက္သတဲ့။ သမုိင္း၀င္ အတြင္း၀န္႐ုံးကုိလည္း ေရာင္းစားေတာ့မတဲ့။ ဘနဖူး သုိက္တူးရက္ေလျခင္း။ ေနာင္တစ္ေခတ္ရဲ႕ ေအာင္စစ္သည္ေတြဟာ စစ္တန္းလ်ားေတြ ေရာင္းပစ္ၾကပါစုိ႔။
အက်ဥ္းေထာင္၊ အခ်ဳပ္ခန္းေတြ ေရာင္းပစ္က်ပါစုိ႔။ ပုဂံေခတ္ ပိဋကတ္တုိက္ အစဥ္အလာကုိ ျပန္လည္ထူေထာင္ၾကပါစုိ႔။

ေမာင္စြမ္းရည္
၂၀၀၈၊ ဇန္န၀ါရီ

(စာမူေပးပို႔သည့္ ဂ်ပန္မွ မိုးေသာက္ၾကယ္ ၀ိုင္းေတာ္သားမ်ားကို အထူးေက်းဇူးတင္ပါသည္)