အသြင္ကူးေျပာင္းေရး အေတြးစမ်ား - အပိုင္း (၁)

အသြင္ကူးေျပာင္းေရး အေတြးစမ်ား - အပိုင္း (၁)

မိုးေအး

ဒီမုုိကရက္တစ္ျမန္မာ့အသံ (႐ုပ္ျမင္သံၾကား) ကေန က်ေနာ္ စီစဥ္တင္ဆက္ခဲ႔တဲ႔ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးနဲ႔ ႐ုရွားဒီမိုုကေရစီ အစီအစဥ္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္လိုု႔ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက အၾကံေပးတာ၊ ေ၀ဖန္တာေတြ အမ်ားႀကီးရွိခဲ႔ပါတယ္။ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကလည္း စာအုုပ္ထုုတ္ေ၀ဖိုု႔ အၾကံေပးသလိုု တခ်ဳိ႕ကလည္း ျပည္တြင္းဂ်ာနယ္ေတြမွာ အပတ္စဥ္ ေဆာင္းပါးပံုုစံ ျပန္ေရးေပးဖိုု႔ တိုုက္တြန္းပါတယ္။ အဲဒီလိုု တိုုက္တြန္းမႈေတြဟာ ဒီစာအုုပ္ေလး ေရးဖိုု႔ ျဖစ္လာတာမိုု႔ တိုုက္တြန္းအၾကံေပးခဲ့သူအားလံုုးကိုု အထူးေက်းဇူးပါတယ္လိုု႔ ေျပာခ်င္ပါတယ္။

႐ုရွားအသြင္ကူးေျပာင္းေရးကိုု ဘာေၾကာင့္ စိတ္၀င္စားမိခဲ့တာလဲ

ဒီမိုုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းေရးနဲ႔ ပတ္သက္လိုု႔ အေမရိကန္နိုုင္ငံ Indiana ျပည္နယ္ The University of Notre Dame နိုုင္ငံေရးသိပၸံ ပါေမာကၡ Scott P. Mainwaring ေရးသားခဲ့တဲ့ စာတမ္းကိုု ဖတ္မိရင္း ဒီဗီြဘီ ႐ုပ္ျမင္သံၾကားကေန ႐ုရွားအစီအစဥ္ ဖန္တီးျဖစ္ပါတယ္လိုု႔ အရင္ေျပာရမွာပါ။ ပါေမာကၡ Scott-Mainwaring ဟာ လက္တင္အေမရိကနုုိင္ငံေတြက နုုိင္ငံေရးျပဳျပင္္ေျပာင္းလဲမူေတြကိုု အေျခခံၿပီး သူနဲ႔ ေခတ္ၿပိဳင္ပါေမာကၡေတြျဖစ္တဲ့ အာဂ်င္တီးနားက Guillermo O´Donnell, European University Institute က ပါေမာကၡ Phillipe C. Schmitter နဲ႔ ပိုုလန္နိုုင္ငံသား အေမရိကန္ ပါေမာကၡ Adam-Przeworski တိုု႔ ေရးသားျပဳစုုခဲ့တဲ့ စာတမ္းေတြ၊ စာအုုပ္ေတြအေပၚ သူ႔အျမင္ကိုု ျဖည့္စြက္ေ၀ဖန္ အၾကံေပးျပဳစုုထားပါ။ ၁၉၈၉ နိုု၀င္ဘာလက ျပဳစုုခဲ့တဲ့ စာတမ္းေတြဆိုုေတာ့ နွစ္ေပါင္း ၂၀ ေက်ာ္ေတာ့ ၾကာခဲ႔ပါၿပီ။ ဆိုုဗီယက္ျပည္ေထာင္စုုၿပိဳကြဲစ ကာလက ျပဳစုုထားတဲ့ စာတမ္းေလးတေစာင္ေပါ႔။ ဒါေပမယ့္ သူ႔စာတမ္းက ဆိုုဗီယက္ျပည္ေထာင္စုုၿပိဳကြဲမယ့္အေရးကိုု အဓိကထားတာ မဟုုတ္ပါဘူး။ လက္တင္အေမရိကနုုိင္ငံေတြက ဒီမိုုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းေရးျဖစ္စဥ္ေတြကိုု အေျခခံၿပီး အသြင္ကူးေျပာင္းေရးေတြအေပၚ သံုုးသပ္ျပထားတာပါ။

“ေနာက္ျပန္မလွည့္စတမ္းမူနဲ႔ ဒီမုုိကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းေရး လုုပ္ၾကမယ္ဆိုုၿပီး ေႂကြးေၾကာ္ခ်ီတက္ခဲ့ၾက၊ အဲဒီလို ေႂကြးေၾကာ္ရင္းပဲ ဒီကေန႔ အႏွစ္ ၂၀ ေက်ာ္ကာလထဲကိုု ေရာက္လာေပမယ့္ ဒီမုုိကေရစီရနံ႔မသင္းနိုုင္ေသးတဲ့ နုုိင္ငံေတြ၊ ဒီမိုုကေရစီကိုု ခ်ီတက္မယ္လိုု႔ ေႂကြးေၾကာ္ရင္း ကြန္ျမဴနစ္ေခတ္ေဟာင္းကိုု ေနာက္ေၾကာင္းျပန္ မလွည့္ၾကေပမယ့္ ေခတ္သစ္ အာဏာရွင္ပံုုစံအသစ္ေအာက္ကိုု ေရာက္ရတဲ့ ႏိုင္ငံေတြ၊ ဒီအထဲမွာ ဆိုုဗီယက္ျပည္ေထာင္စုုရဲ႕ လုုပ္ပိုုင္ခြင့္အာဏာေတြကိုု အေမြဆက္ခံခဲ့တဲ့ သမၼတ ဗလာဒီမာပူတင္ရဲ႕ ဒီကေန႔ ႐ုရွားနုုိင္ငံလည္း ပါ၀င္ပါတယ္။”

သူ႔စာတမ္းထဲမွာ တျခားေခတ္ၿပိဳင္ပါေမာကၡေတြ ေရးသားထားတဲ့ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ စာတမ္းေတြ စာအုုပ္ေတြကိုုလည္း ရည္ညြန္းထားပါတယ္။ သူ႔စာတမ္းေလး ေလ့လာမိရာကေန သူ ရည္ညြန္းထားတဲ့ ဆရာႀကီးေတြရဲ႕ စာတမ္းေတြ စာအုုပ္ေတြလည္း လက္လွမ္းမီသေလာက္ လိုုက္ေလ့လာရတာေပါ႔ေလ။ အဲဒီမွာ အဓိကအေနနဲ႔ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးဆိုုတာ ဘာလဲ … အသြင္ကူးေျပာင္းေရးကာလ ဘယ္မွာစလိုု႔ုု … ဘယ္မွာ အဆံုုးသတ္သလဲ ... စတာေတြကိုု အေရွ႕ဥေရာပနဲ႔ လက္တင္အေမရိကတိုုက္က အသြင္ကူးေျပာင္းေရးနုုိင္ငံေတြရဲ ႔ မတူညီတဲ့ အေျခအေနေတြကိုု နုုိင္းယွဥ္သုုံးသပ္ ေဖာ္ျပထားတာေတြ ေတြ႔ရပါတယ္။ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးအေၾကာင္း သံုုးသပ္ေလ့လာတင္ျပထားတဲ့ ဆရာႀကီးေတြရဲ႕ စာတမ္းေတြထဲက က်ေနာ္ စိတ္အ၀င္စားဆံုုး ျဖစ္မိတာကေတာ့ ပါေမာကၡ Scott Mainwaring ရဲ႕ တင္ျပခ်က္တခုုပါ။

အသြင္ကူးေျပာင္းေရးအဆင့္လား တင္းက်ပ္တာေတြ ေျဖေလွ်ာ့ေပးတဲ့အဆင့္လား

ပါေမာကၡ Scott Mainwaring က အသြင္ကူးေျပာင္းေရးအေၾကာင္း ေျပာၾကရင္ နားလည္မူလြဲတာေတြ ျဖစ္တတ္ေၾကာင္း၊ တင္းက်ပ္ခ်ဴပ္ခ်ယ္ထားတာေတြကိုု ေျဖေလွ်ာ့ေပးတဲ့အဆင့္နဲ႔ ဒီမုုိကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းေရး လုုပ္ေဆာင္တဲ့အဆင့္ကိုု နားလည္မႈလြဲေနၾကတယ္လိုု႔ ေထာက္ျပထားပါတယ္။ ဒီမုုိကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းေရးမစခင္မွာ ပထမဆံုုးရွိရမယ့္ အခင္းအက်င္းဟာ နိုုင္ငံေရးလြပ္လပ္ခြင့္ ေပးရတာ၊ နုုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသားအားလံုုး ျပန္လႊတ္ေပးရတာ၊ သတင္းမီဒီယာေတြကိုု လြတ္လပ္ခြင့္ေပးရတာ၊ လြတ္လပ္စြာ ေရးသားေဖာ္ျပတာေတြကိုု ခြင့္ျပဳရတာ ... စတဲ့ တင္းက်ပ္ ခ်ုပ္ေႏွာင္ထားတာ မွန္သမွ်ကိုု ေျဖးေျဖးခ်င္း ေျဖေလွ်ာ့ေပးရတဲ႔ Liberalization အဆင့္က စ ပါတယ္လိုု႔ ပါေမာကၡ Scott Mainwaring က သံုုးသပ္ပါတယ္။ အဲဒီလိုုအဆင့္မွာ အာဏာရွင္ပံုုစံအုုပ္စိုုးမႈကေတာ့ ရွိေနဆဲပဲလိုု႔ သူက ယူဆပါတယ္။ လြတ္လပ္ခြင့္ေတြ ရေနၿပီဆိုုေပမယ့္ အဲဒီအဆင့္ဟာ ဒီမုုိကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းေရးအဆင့္ မဟုုတ္ဘဲ တင္းက်ပ္ခ်ဳပ္ကိုုင္ထားတာေတြ ေျဖေေလွ်ာ့ေပးတဲ့ အဆင့္မွာပဲ ရွိေသးတယ္လိုု႔ ပါေမာကၡ Scott Mainwaring က အေသးစိတ္ ရွင္းျပထားပါတယ္။

သူနဲ႔ ေခတ္ၿပိဳင္ဆရာႀကီးေတြရဲ႕ စာတမ္းေတြမွာေတာ့ အသြင္ကူးေျပာင္းေရး မတိုုင္ခင္ ေျဖေလွ်ာ့ေပးရတဲ့ အဆင့္နဲ႔ ပတ္သက္လိုု႔ ဆိုုဗီယက္ျပည္ေထာင္စုုနဲ႔ ဥပမာေပးထားတာေတြ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဆိုုဗီယက္ျပည္ေထာင္စုုမွာ မီေခးလ္ေဂၚဘာေခ်ာ့ လုုပ္ခဲ့တဲ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးအစီအစဥ္ေတြဟာ ဒီကေန႔ ႐ုရွားနုုိင္ငံေတာ္သစ္ရဲ ႔အစ၊ ဆိုုဗီယက္ျပည္ေထာင္စုုထဲက ခြဲထြက္လာမယ့္ နုုိင္ငံသစ္ေတြရဲ႕ ေျပာင္းလဲျခင္းအစလိုု႔ ဥပမာေပးထားၾကပါတယ္။

ဆိုုဗီယက္ျပည္ေထာင္စုု မၿပိဳခြဲခင္မွာ ေဂၚဘာေခ်ာ႔ဗ္က တင္းက်ပ္မႈေတြ စေလွ်ာ႔ခ်ေပးလာတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီအုုပ္စိုုးမႈေအာက္မွာပဲ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ လုုပ္ဖိုု႔ စီစဥ္ခဲ႔တာျဖစ္လိုု႔ လြတ္လပ္မႈေတြ ရွိလာတာ မွန္ေပမယ့္ ဒါဟာ ဒီမုုိကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းေရးအဆင့္ မဟုုတ္ပါဘူးလိုု႔ ဆရာႀကီးအားလံုုးက တညီတညြတ္တည္း ေကာက္ခ်က္ခ်ထားပါတယ္။ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးအတြက္ အႀကိဳကာလ တနည္းအားျဖင္႔ ထိန္းခ်ဳပ္ကန္႔သတ္တာေတြ ေလွ်ာ့ခ်ေပးတဲ့ကာလလိုု႔ပဲ သတ္မွတ္ရမယ္လိုု႔ ဆိုုလိုုတာပါ။

ဘာေၾကာင့္ တင္းက်ပ္တာေတြ ေျဖေလွ်ာ့ေပးသလဲ

အာဏာရွင္ပံုုစံ အစိုုးရတရပ္ရပ္အေနနဲ႔ သူ တင္းက်ပ္ထားတာေတြကိုု ေျဖေလွ်ာ့ေပးဖုုိ႔ ျဖစ္လာရတဲ့ အေၾကာင္းတရားမ်ားစြာ ရွိတဲ့အထဲမွာ အဓိကအက်ဆံုုး အခ်က္ ၃ ခ်က္ ရွိနုုိင္ပါတယ္။ ပထမအခ်က္ကေတာ့ အုုပ္စိုုးသူကိုု္ယ္တိုုင္ မြန္းက်ပ္ပိတ္ေလွာင္တဲ့ဒဏ္ေတြကိုု ခံနိုုင္စြမ္းမရွိေတာ့တဲ့အခ်က္။ ဆိုုလိုုတာကေတာ့ အုုပ္စိုုးသူဘက္က အတိုုက္အခံေတြနဲ႔ ျပည္သူေတြကိုု ဖိႏွိပ္တင္းက်ပ္သလိုု သူ႔ကိုုလည္း သူနဲ႔ အယူအဆမတူသူေတြ ဒါမွမဟုုတ္ နုုိင္ငံတကာ ဒီမုုိကေရစီအ၀န္းအ၀ိုုင္းက တန္ျပန္တင္းက်ပ္ ပိတ္ဆိုု႔ေလ့ရွိပါတယ္တဲ့။ နုုိင္ငံတကာရဲ ႔ ပိတ္ဆိုု႔မႈဒဏ္ကိုု သူ မခံစားနိုုင္ေတာ့တဲ့အခ်ိန္မွာ သူ စဥ္းစားလာရတဲ့အရာကေတာ႔ ရာထူးက ထြက္ေပးမလ။ သူ႔အယူအဆကိုု ေျပာင္းမလား၊ အစိုုးရအေျပာင္းအလဲလုုပ္မလား ဒါမွမဟုုတ္ အတိုုက္အခံေတြနဲ႔ ျပည္သူေတြအေပၚ တင္းက်ပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္ထားတဲ့ အရာေတြကိုု ျပန္ေလွ်ာ့ေပးမလား ဆိုုတာပါပဲတဲ့။ အုုပ္စိုုးသူအမ်ားစုုအေနနဲ႔ ျပည္သူေတြအေပၚ တင္းက်ပ္ထားတာေတြကိုု ျပန္ေျဖေလွ်ာ့ေပးတဲ့ လမ္းေၾကာင္းကိုုပဲ ေရြးခ်ယ္တတ္ၾကတယ္လုုိ႔ ဆိုုလိုုတာပါ။

ဒုုတိယအခ်က္ကေတာ့ အာဏာရွင္ပံုုစံ အုုပ္စိုုးသူအ၀န္းအ၀ိုုင္းက အတြင္းျပႆနာပါ။ အာဏာအရွိဆံုုးဆိုုတဲ့ လူပုုဂၢိဳလ္ ေသဆံုုးခဲ့မယ္ဆိုုရင္ (ဘုုရင္ ေစာ္ဘြားနုုိင္ငံမ်ား မပါ) သူ႔ေနရာကိုု ဘယ္သူဆက္ခံမလဲဆိုုတဲ့ အာဏာအေမြျပသနာပါ။ အာဏာအရွိဆံုုးဆိုုသူ က်မ္းမာေရးခ်ဳိ႕ယြင္းလာတာ ဒါမွမဟုုတ္ အသက္အရြယ္ႀကီးရင္႔လာတာနဲ႔အမွ် အာဏာအေမြဆက္ခံမႈအေပၚ စတင္ ပူပန္သူေတြကေတာ့ သူနဲ႔ အနီးစပ္ဆံုုး အသိုုင္းအ၀ိုုင္း (အတြင္းစည္း) ပဲျဖစ္ပါတယ္တဲ့။ သူတိုု႔လံုုျခံဳေရးနဲ႔ အနာဂတ္ဘ၀ အာမခံခ်က္ကိုု ဘယ္သူ အာမခံနိုုင္မလဲ၊ ဘယ္သူ႔ကိုု ယံုုၾကည္စိတ္ခ်ရမလဲ ဆိုုတဲ့အေပၚ အတြင္းစည္းက ေတြးပူေနတတ္ပါတဲ့။ အလားတူပဲ အုုပ္စိုုးသူအ၀န္းအ၀ိုုင္း အျပင္စည္းက လူေတြကလည္း သူ႔လူ-ကိုုယ့္လူ။ သူ႔ဆရာ-ကိုုယ့္ဆရာ အေမြဆက္ခံသင့္တယ္ ဆိုုတဲ့ ကိုုယ္က်ဳိးစီးပြား ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြနဲ႔ ႀကိတ္၀ိုုင္းဖြဲ႔၊ လူဖြဲ႔ ဂိုုဏ္းဂဏေတြ ကြဲျပားလာတတ္ပါတယ္တဲ့။

“၁၉၉၁ ခုုႏွစ္ ကတည္းက ဒီမုုိကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းေရး ေႂကြးေၾကာ္ခဲ့တဲ့ ႐ုရွားနုုိုုင္ငံမွာ ဖြဲ႔စည္းပံုုအေျခခံဥပေဒ၊ လႊတ္ေတာ္ေတြ၊ ေရြးေကာက္ပြဲေတြ၊ အစိုုးရမဟုုတ္တဲ့ အန္ဂ်ီအိုုအဖြဲ႔အစည္းေတြ၊ ဖြဲ႔စည္းပံုုအေျခခံဥပေဒကကိုု အာမခံခ်က္ေပးထားတဲ့ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္နဲ႔ လြတ္လပ္စြာ ဆႏၵထုုတ္ေဖာ္ခြင့္ေတြ ... စတဲ့ ဒီမုုိကေရစီရပ္၀န္းမွာ ေတြ႔ရမယ့္ အခင္းအက်င္းအားလံုုး ျမင္ေတြ႔ရမွာပါ။ တၿပိဳင္နက္တည္းမွာပဲ တခ်ိန္က ကြန္ျမဴနစ္ေခတ္ေဟာင္းကိုု ေနာက္ေၾကာင္းျပန္လွည့္မယ့္ အရိပ္အေယာင္ မျမင္ရသလိုု စစ္မွန္တဲ့ ဒီမုုိကေရစီခရီးကို ဆက္ခ်ီတက္မယ့္ လကၡဏာလည္း ျမင္ေတြ႔ရမွာ မဟုုတ္ပါဘူး။ ဒီကေန႔ တတိယအႀကိမ္ေျမာက္ သမၼတ တာ၀န္ယူထားတဲ့ ဗလာဒီမာပူတင္ စိတ္ႀကိဳက္ေရြးခ်ယ္ထားတဲ့ ပူတင္ဒီမုုိကေရစီ ဒါမွမဟုုတ္ ပူတင္ကေရစီလမ္းေၾကာင္းကိုု လမ္းလြဲခ်ီတက္ေနတယ္လိုု႔ နုုိင္ငံေရးေလ့လာသူအမ်ားစုုက ေကာက္ခ်က္ခ်ထားပါတယ္။”

ဒီအဆင့္မွာ အုုပ္စိုုးသူအ၀န္းအ၀ိုုင္းရဲ႕ အတြင္းစည္းထဲကေန တဦးတေယာက္ ဒါမွမဟုုတ္ အုုပ္စုုတစုုကေန အဓိကအက်ဆံုုး အတိုုက္အခံေတြနဲ႔ ေဆြးေႏြးလိုုစိတ္ ရွိလာတာမ်ဳိး ျဖစ္လာတတ္ပါတယ္တဲ႔။ ဒီလိုု ေတြ႔ဆံုုလိုုမႈဟာ အုုပ္စုုိးသူအတြင္းစည္းအတြက္ ေနာက္ေက်ာလံုုဖိုု႔ ရည္ရြယ္တယ္လိုု႔ ဆရာႀကီးေတြက သံုုးသပ္ပါတယ္။ ကိုုယ္နဲ႔ တဂိုုဏ္းထဲသား ကိုုယ့္အာက္ကလူကိုု အေမြလႊဲေပးေရးထက္ အားေကာင္းတဲ့ အတိုုက္အခံေတြနဲ႔ ေပါင္းၿပီး အာဏာကိုု အေမြဆိုုင္ပံုုစံထားလိုုတဲ့ သေဘာတရားလိုု႔လည္း သံုုးသပ္နုုိင္ပါသတဲ့။ အဲဒီလိုုအေျခအေနမ်ိဴးမွာ အတိုုက္အခံေတြၾကားမွာလည္း ဂုုိဏ္းဂဏကြဲတာမ်ဳိးေတြ ျဖစ္တတ္တယ္လိုု႔လည္း ဆရာႀကီးေတြက ေထာက္ျပထားပါတယ္။ လာေရာက္ေဆြးေႏြးလိုုတဲ့ အုုပ္စိုုးသူအ၀န္းအ၀ိုုင္းကိုု လက္ခံေဆြးေႏြးလိုုသူနဲ႔ ခပ္ကင္းကင္း ေနလိုုသူေတြဆိုုၿပီး အုုပ္စုုကြဲတတ္ၾကတဲ့သေဘာပါတဲ့။

တတိယအခ်က္ကေတာ့ နုုိင္ငံေရးပံုုစံေျပာင္းလဲလိုုက္႐ံု၊ တင္းက်ပ္တာေတြ ေျဖေလွ်ာ႔ေပးလိုုက္႐ံုနဲ႔ အုုပ္စုုိးသူအ၀န္းအ၀ိုုင္းအတြက္ (အတြင္းစည္းေရာ အျပင္စည္းေရာ) ဆံုုး႐ံႈးမႈထက္ အက်ဳိးအျမတ္ အမ်ားႀကီး ရနိုုင္မယ္ဆိုုတဲ့ ယံုုၾကည္ခ်က္ေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသတဲ့။ အုုပ္စိုုးသူအ၀န္းအ၀ိုုင္းအေနနဲ႔ အခ်ိန္တိုုင္းမွာ အျမဲတမ္း အသာစီး ရလာတဲ့အေပၚ ယံုုၾကည္မႈရွိလာခ်ိန္၊ အတိုုက္အခံေတြၾကားမွာ စည္းလံုုးညီညြတ္ေရး ၿပိဳကြဲလာၿပီလိုု႔ ယံုုၾကည္လာတဲ့အခ်ိန္ေတြမွာ တင္းက်ပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္ထားတာေတြကိုု ေျဖေလွ်ာ႔ေပးတတ္ၾကပါတယ္တဲ႔။ အာဏာကိုု တနည္းနည္းနဲ႔ ဆုုပ္ကိုုင္ထားနုုိင္မယ့္ နုုိင္ငံေရးပံုုစံတခုုခုုကိုု ေျပာင္းလဲလာတတ္ၾကပါတယ္တဲ့။

တင္းက်ပ္တာေတြ ေလွ်ာ့ၿပီးရင္ ဒီမုုိကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းေရးကိုု သြားမွာလား

တင္းက်ပ္ခ်ဳပ္ကိုုင္တာေတြ ေျဖေလွ်ာ႔ေပး႐ံုနဲ႔ ဒီမုုိကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းေရးကိုု သြားမယ္လုုိ႔ ယံုုၾကည္ထားလိုု႔ မရပါဘူးတဲ့။ တင္းက်ပ္တာေတြ ေျဖေလွ်ာ့ေပးရင္းပဲ ေနာက္ထပ္ အာဏာရွင္ပံုုစံအသစ္တခုုခုုဆီကိုလည္း ကူးေျပာင္း သြားတတ္ပါတယ္တဲ့။ ဒါမွမဟုုတ္ ေနာက္ထပ္ ေတာ္လွန္ေရးတရပ္ရပ္ပံုုစံမ်ဳိး လူထုုလႈပ္ရွားမႈပံုုစံမ်ဳိးတြ ေျပာင္းသြားတာလဲ ျဖစ္နုုိင္ပါတယ္တဲ့။ ဒါမွမဟုုတ္လည္း တကယ္ကိုုပဲ ဒီမုုိကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းေရး လမ္းေၾကာင္းေပၚ ေရာက္ေကာင္းလည္း ေရာက္သြားနိုုင္ပါတဲ့။ အထက္က ေဖာ္ျပခဲ့တာကေတာ့ နုုိင္ငံေရးသိပၸံ ပါေမာကၡ Scott Mainwaring နဲ႔ တျခားေခတ္ၿပိဳင္ ပါေမာကၡႀကီးေတြရဲ႕ စာတမ္းေတြထဲက အသြင္ကူးေျပာင္းေရးနဲ႔ ပတ္သက္လိုု႔ အျမင္သေဘာထားေလးေတြပါ။

ပါေမာကၡႀကီးေတြ ေရးသားျပဳစုုခဲ့တာက ၁၉၈၉ ခုုႏွစ္က ...၊ အဲဒီကာလဟာ ကမၻာ့နုုိင္ငံေရးဇာတ္ခံုုႀကီးမွာ အေျပာင္းအလဲ အထြတ္အထိပ္ေရာက္ေနခ်ိန္၊ အဓိက ဇာတ္လိုုက္ေတြထဲက တေယာက္ျဖစ္တဲ့ ဆိုုဗီယက္ျပည္ေထာင္စုုကိုု အားလံုုး ေဒါက္ေထာက္ၾကည့္ေနခ်ိန္၊ ဆိုုဗီယက္ျပည္ေထာင္စုုရဲ႕ ေန၀င္ခ်ိန္ေရာက္လုုနီးပါးအခ်ိန္၊ တနည္းအားျဖင့္ ျပည္ေထာင္စုုထဲက ခြဲထြက္လာယ့္ နုုိင္ငံသစ္ေတြအတြက္ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးအႀကိဳကာလေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

ေဂၚဘာေခ်ာ့ရဲ ႔ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးအစီအစဥ္ေတြ တနည္းအားျဖင့္ တင္းက်ပ္တာေတြ ေျဖေလွ်ာ့ေပးတဲ့ အစီအစဥ္ဟာ သူ ေမွ်ာ္မွန္းသလိုု မျဖစ္ဘဲ အာဏာသိမ္းပြဲေတြျဖစ္၊ ျပည္ေထာင္စုုထဲက ခြဲထြက္သူေတြက ခဲြထြက္၊ ေနာက္ဆံုုး ျပည္ေထာင္စုုႀကီး ၿပိဳကြဲ၊ နိုုင္ငံသစ္ေတြ ေပၚထြက္လာ၊ ထြက္ေပၚလာတဲ့ နုုိင္ငံသစ္ေတြကလည္း ကြန္ျမဴနစ္ေခတ္ေဟာင္းကိုု ေနာက္ျပန္မလွည့္စတမ္းမူနဲ႔ ဒီမုုိကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းေရး လုုပ္ၾကမယ္ဆိုုၿပီး ေႂကြးေၾကာ္ခ်ီတက္ခဲ့ၾက၊ အဲဒီလို ေႂကြးေၾကာ္ရင္းပဲ ဒီကေန႔ အႏွစ္ ၂၀ ေက်ာ္ကာလထဲကိုု ေရာက္လာေပမယ့္ ဒီမုုိကေရစီရနံ႔မသင္းနိုုင္ေသးတဲ့ ႏုိင္ငံေတြ၊ ဒီမိုုကေရစီကိုု ခ်ီတက္မယ္လိုု႔ ေႂကြးေၾကာ္ရင္း ကြန္ျမဴနစ္ေခတ္ေဟာင္းကိုု ေနာက္ေၾကာင္းျပန္ မလွည့္ၾကေပမယ့္ ေခတ္သစ္ အာဏာရွင္ပံုုစံအသစ္ေအာက္ကိုု ေရာက္ရတဲ့ႏိုင္ငံေတြ၊ ဒီအထဲမွာ ဆိုုဗီယက္ျပည္ေထာင္စုုရဲ ႔ လုုပ္ပိုုင္ခြင့္အာဏာေတြကိုု အေမြဆက္ခံခဲ့တဲ့ သမၼတ ဗလာဒီမာပူတင္ရဲ႕ ဒီကေန႔ ႐ုရွားနုုိင္ငံလည္း ပါ၀င္ပါတယ္။

ကြန္ျမဴနစ္ပါတီနဲ႔ ဆိုုဗီယက္ျပည္ေထာင္စုႀကီး ၿပိဳကြဲခ်ိန္ ၁၉၉၁ ခုုႏွစ္ ကတည္းက ဒီမုုိကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းေရး ေႂကြးေၾကာ္ခဲ့တဲ့ ႐ုရွားနုုိုုင္ငံမွာ ဖြဲ႔စည္းပံုုအေျခခံဥပေဒ၊ လႊတ္ေတာ္ေတြ၊ ေရြးေကာက္ပြဲေတြ၊ အစိုုးရမဟုုတ္တဲ့ အန္ဂ်ီအိုုအဖြဲ႔အစည္းေတြ၊ ဖြဲ႔စည္းပံုုအေျခခံဥပေဒကကိုု အာမခံခ်က္ေပးထားတဲ့ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္နဲ႔ လြတ္လပ္စြာ ဆႏၵထုုတ္ေဖာ္ခြင့္ေတြ ... စတဲ့ ဒီမုုိကေရစီရပ္၀န္းမွာ ေတြ႔ရမယ့္ အခင္းအက်င္းအားလံုုး ျမင္ေတြ႔ရမွာပါ။ တၿပိဳင္နက္တည္းမွာပဲ တခ်ိန္က ကြန္ျမဴနစ္ေခတ္ေဟာင္းကိုု ေနာက္ေၾကာင္းျပန္လွည့္မယ့္ အရိပ္အေယာင္ မျမင္ရသလိုု စစ္မွန္တဲ့ ဒီမုုိကေရစီခရီးကို ဆက္ခ်ီတက္မယ့္ လကၡဏာလည္း ျမင္ေတြ႔ရမွာ မဟုုတ္ပါဘူး။ ဒီကေန႔ တတိယအႀကိမ္ေျမာက္ သမၼတ တာ၀န္ယူထားတဲ့ ဗလာဒီမာပူတင္ စိတ္ႀကိဳက္ေရြးခ်ယ္ထားတဲ့ ပူတင္ဒီမုုိကေရစီ ဒါမွမဟုုတ္ ပူတင္ကေရစီလမ္းေၾကာင္းကိုု လမ္းလြဲခ်ီတက္ေနတယ္လိုု႔ နုုိင္ငံေရးေလ့လာသူအမ်ားစုုက ေကာက္ခ်က္ခ်ထားပါတယ္။ အဲဒီလိုု ေနာက္ေၾကာင္းလည္း ျပန္မလွည့္ ေရွ႕ကိုုလည္း မသြား လမ္းလြဲတေနရာကိုု သြားေနတယ္ဆိုုတဲ့ ႐ုရွားနုုိင္ငံေရးျဖစ္စဥ္ေတြဟာ က်ေနာ့္ကိုု ဖမ္းစားခဲ့တယ္လိုု႔ပဲ ေျပာရမွာပါ။

မိုုးေအး
(သစၥာသတင္းဂ်ာနယ္မွ ...)