အာဏာႏိုင္ငံေရးႏွင့္ ဘာသာေရး ေရာယွက္ လက္ဆက္မႈ

ၿငိမ္းခ်မ္းေအး
မိုးမခ၊ ဇြန္ ၁၅၊ ၂၀၁၄

ႏိုုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္၊ ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္

ကမၻာ့ႏိုင္ငံအသီးသီးမွာ ႏိုင္ငံ့ေရးရာ၊ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ ဆိုင္ရာ အတြက္ မင္းအစိုးရမ်ားဟာ စနစ္ ပံုစံ မ်ိဳးစံုနဲ႔ ေရွး အစဥ္အဆက္ ကတည္းက တည္ရွိခဲ့တယ္။ နာမ္ ဝိညာဥ္ ပိုင္း အတြက္ ဘာသာေရး ေခါင္းေဆာင္မ်ား ရွိတယ္။ ဒီ အုပ္စု ႏွစ္ခု ဟာ လူမႈေလာကမွာ အဓိက ဦးေဆာင္ လႊမ္းမိုးေနသူေတြလို႔ ဆိုႏိုင္တယ္။

လူ႔အဖြဲ႕အစည္းမွာ စိုးမိုးထားႏိုင္စြမ္းတဲ့ ၾသဇာ အာဏာ အတိုင္းအတာ၊ က်ယ္ျပန္႔မႈကို ၿမိဳ႕ရြာ ႏိုင္ငံေတြ ရဲ႕ လူမႈ အေဆာက္အအံု မွာ တည္ရွိေနတဲ့ ရုပ္ဝတၳဳပစၥည္း အေဆာက္အဦးေတြ ကို ၾကည့္ရင္ကို သိႏိုင္ပါမယ္။

ပေဒသရာဇ္ေခတ္ ၿမိဳ႕ျပ ႏိုင္ငံေတြမွာ အႀကီးက်ယ္ဆံုး အေဆာက္အဦးဟာ အုပ္စိုးသူေတြရဲ႕၊ တနည္း ႏိုင္ငံေရး အာဏာယူထားသူေတြရဲ႕ ရဲတိုက္ႀကီးေတြ၊ နန္းေတာ္ႀကီးေတြ ျဖစ္ၿပီး သူတို႔နဲ႔ ယွဥ္ႏိုင္တာဆိုလို႔ ဘုရားေက်ာင္း၊ ဘာသာေရး အေဆာက္အဦးေတြပဲ ရွိတယ္။ စီပြားေရး မွာလည္း ဒီလူတန္းစား ႏွစ္ခုကပဲ ခ်ဳပ္ကိုင္ထားႏိုင္တယ္၊ လယ္ယာေျမေတြ ပိုင္တယ္၊ အခြန္ ေကာက္တယ္။ ေျမရွင္ အရင္းရွင္စနစ္ ကေန ကိုလိုနီ ထူေထာင္မႈ အားျပဳ ကူးသန္းေရာင္းဝယ္ ကုန္သည္စီးပြား အရင္းရွင္ စနစ္ ေျပာင္းလဲလာေတာ့လည္း သူတို႔ပဲ ဆက္ လႊမ္းမိုးေနႏိုင္တယ္။

ဥပမာ – ဗမာျပည္ အပါအဝင္ ကမၻာ့အေရွ႕ပိုင္း ေဒသ ကိုလိုနီ ကၽြန္ျပဳခံရမႈ သမိုင္း ျဖစ္စဥ္မွာ အဓိက ဇာတ္ေကာင္ျဖစ္ခဲ့သူ အေရွ႕အိႏၵိယ ကုမၸဏီ ဟာ မင္းစိုးရာဇာ အရစၥတုိကရက္မ်ား နဲ႔ အရင္းရွင္ ကုန္သည္ႀကီးမ်ား ပိုင္ ျဖစ္တယ္။

သူတို႔ ေပၚလစီဟာ အစဦးမွာ ကိုလိုနီနယ္ေျမမ်ားမွာ ရွိတဲ့ ကုမၸဏီ ရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြား ကို ကာကြယ္ လိုမႈ၊ ေဒသခံ တိုင္းရင္းသားမ်ား၊ အထူးသျဖင့္ နယ္စား ေစာ္ဘြား မ်ားရဲ႕ အလိုတူညီမႈ ကို ရယူလိုမႈ စတဲ့ လိုဘေတြေၾကာင့္ ကိုလိုနီ ေဒသရဲ႕ တည္ရွိၿပီး ရိုးရာ အယူဝါဒမ်ား လြတ္လပ္စြာ ကိုးကြယ္ က်င့္သံုးခြင့္ ကို အာမခံ တယ္။ ဒါေပမယ့္ ခရစ္ယာန္ ကုမၸဏီ ဆိုတဲ့ သေဘာဟာ မေပ်ာက္မပ်က္ သလို ေနာက္ပိုင္းမွာ ေဒသဆိုင္ရာ ဓေလ့ တခ်ိဳ႕ကို တားျမစ္ဖို႔ နဲ႔ ခရစ္ယာန္ သာသနာ ထြန္းကားေရး ေဖာ္ေဆာင္ဖို႔ရာ ဘာသာေရး ေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ ဖိအားေပး ေတာင္းဆိုမႈမ်ိဳးေတြ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ သမိုင္းရွိတယ္။ (စကားခ်ပ္ – ဒီအထဲမွာ အေကာင္း သေဘာေတြလည္း ပါပါတယ္၊ ဥပမာ – မုဆိုးမ အသစ္စက္စက္ က ခင္ပြန္းနဲ႔အတူ အသုဘမွာ မီးသၿဂၤဳ ိဟ္ ခံရျခင္း ဓေလ့ မ်ိဳးကို တားျမစ္ျခင္း)။

ကမၻာ့ ေနရာအႏွံ႔ က ကိုလိုနီ ျဖစ္စဥ္တိုင္းမွာလည္း မင္းအစိုးရ၊ အရင္းရွင္ ကုန္သည္ နဲ႔ ဘာသာေရး အဖြဲ႕အစည္း အုပ္စု သံုးစု ဟာ တဆက္တည္း ဆက္စပ္ ပါဝင္ ပံုေဖာ္ခဲ့တယ္။ “M သံုးလံုး” ျဖစ္စဥ္ ဆိုၿပီး နာမည္ႀကီးတယ္၊ Missionary (သာသနာျပဳ)၊ Merchant (ကုန္သည္ပြဲစား) ေတြနဲ႔ ေဒသတခု ကို စတင္ ထိုးေဖာက္ၿပီး ေနာက္ဆံုး ကိုလိုနီ အျဖစ္ တဦးတည္း လက္ဝါးႀကီးအုပ္ ေမာင္ပိုင္စီးႏိုင္ဖို႔ရာ Military (စစ္တပ္) ကို လႊတ္ သိမ္းပိုက္ ၾသဇာ အာဏာ အက်ိဳးစီးပြား ကို အလံုးစံု ထူေထာင္ျခင္း ျဖင့္ အဆံုးသတ္ေလ့ရွိတယ္။

သူတိုု႔ေတြနဲ႔ အရင္းရွင္ေတြရဲ့ ၾသဇာအင္ပါယာ

စက္မႈ ေတာ္လွန္ေရး အၿပီး စက္မႈ စီးပြားအရင္းရွင္ လူတန္းစား တရပ္ ေပၚလာခ်ိန္မွာလည္း သူတို႔ဟာ ႏိုင္ငံေရး၊ ဘာသာေရး ေခါင္းေဆာင္မ်ား နဲ႔ မိတ္ေဆြသဟာ ျပဳ၊ ေက်းဇူး အတံု႔အလွည့္ ျပဳျခင္းျဖင့္ပဲ စီးပြားျဖစ္ထြန္း တည္ရွိရတယ္။

ဒီ ျဖစ္စဥ္မ်ားတေလွ်ာက္ လူမႈ အေဆာက္အအံု ကိုၾကည့္ရင္ ၾသဇာရွိၿပီး မင္းအစိုးရ အေဆာက္အဦး ေတြ၊ ဘုရားေက်ာင္းေတြ နဲ႔ အတူ ကုန္သည္ စီးပြား ဌာနေတြ၊ ေငြေၾကး ဆိုင္ရာ ဘဏ္လုပ္ငန္း အေဆာက္အဦးႀကီးေတြ၊ စက္ရံု အလုပ္ရံုႀကီးေတြ အၿပိဳင္းအရိုင္း ေပၚေပါက္လာခဲ့တာကို ေတြ႕ႏိုင္တယ္။

မ်က္ေမွာက္ အရင္းရွင္ စီးပြားေရး စနစ္ နဲ႔ ပါလီမန္ ဒီမိုကေရစီ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ ေခတ္မွာက် ႀကီးက်ယ္ခမ္းနားတဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဆိုင္ရာ အေဆာက္အဦးေတြ၊ ဥပေဒျပဳေရးဆိုင္ရာ လႊတ္ေတာ္ရံုးေတြ၊ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းစုႀကီးမ်ား ဆိုင္ရာ ေငြေၾကးရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ၊ ဝန္ေဆာင္မႈ၊ နည္းပညာ နဲ႔ မီဒီယာ လုပ္ငန္း ဆက္စပ္ မိုးေမွ်ာ္အေဆာက္အဦးႀကီးေတြဟာ ၿမိဳ႕ရြာ လူမႈ ဝန္းက်င္မွာ ထင္ထင္ရွားရွား မားမားမတ္မတ္ တည္ရွိေနတာကို ျမင္ရတယ္။ ဒါဟာ လူမႈေလာကမွာ သူတို႔ရဲ႕ ၾသဇာေညာင္းမႈကို ေဖာ္ျပေနျခင္းပါ။

ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္မ်ားရဲ႕ အာဏာစက္ကေတာ့ ယေန႔ေခတ္မွာ အေျပာင္းအလဲ ရွိတယ္ ဆိုႏိုင္ေပမယ့္ သူတို႔ ရဲ႕ ၾသဇာဟာ ထိုက္သင့္သေလာက္ က်ယ္ျပန္႔ ေနဆဲပါပဲ။

မ်က္ေမွာက္ေခတ္ အေနာက္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္း မွာ တခ်ိန္က ခမ္းနားခဲ့တဲ့ ဘုရားေက်ာင္းႀကီးေတြ စီးပြားေရး အရ အသံုးခ်ခံ ခရီးသြားဧည့္သည္ေမွ်ာ္ အလည္အပတ္ ေနရာသေဘာ ျဖစ္လာမႈေတြ မ်ားလာေနတယ္၊ လူမႈ၊ စီးပြား၊ ႏိုင္ငံေရး မွာ ဘာသာေရး လႊမ္းမိုးမႈ တေန႔တျခား ေလ်ာ့နည္းလာေနတယ္ ဆိုတာေတြဟာ မွန္ပါတယ္။ ရပ္ထဲ ရြာထဲမွာ ဘာသာေရး အေဆာက္အဦးေတြ အရင္လို အဟန္႔မရွိ သိမ္ငယ္သလို ျဖစ္ေနရတာလည္း ျငင္းမရပါ။ ဘာသာတရား တခုခုနဲ႔ ဆက္ႏြယ္ ပတ္သက္မႈ မရွိတဲ့ ကမၻာ့လူသားဦးေရ ရာႏႈန္း အလ်င္အျမန္ တိုးပြားလာေနတာလည္း အထင္အရွားပါ။

ဘာသာစြဲႏိုုင္ငံေရး လႊမ္းမိုုးခံ လူသားမ်ား

ဒါေပမယ့္ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈ သေဘာ ဟာ လူသားေတြရဲ႕ အတြင္း အဇၥ်တၱသႏၱာန္ ကို နက္နက္ရိႈင္းရိုင္း အရိုးစြဲ၊ လႊမ္းမိုးေစတာေၾကာင့္ ဘာသာေရး အဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ က်င့္ဝတ္ ပိုင္းဆိုင္ရာ၊ နာမ္ ဝိညာဥ္ ပိုင္းဆိုင္ရာ ၾသဇာေညာင္းမႈ ဟာ ကမၻာ့ လူသားေတြအေပၚ သက္ေရာက္ေနဆဲ ျဖစ္တယ္။

ဘုရားေက်ာင္း စံ၊ ဘာသာေရး အဆံုးအမ ဗဟိုျပဳ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြ၊ ဘာသာေရးဘက္ တိမ္းညြတ္မႈမ်ားတဲ့ အမ်ိဳးသားေရးပါတီ ေတြ လက္တင္ အေမရိကနဲ႔ အေနာက္ ဥေရာပ ႏိုင္ငံေရး ကို ဆက္လက္ လႊမ္းမိုးႏိုင္ေနျခင္းက သက္ေသပါ။

လက္ရွိ ဥေရာပ ပါလီမန္ ကို ၾကည့္ရင္ အမ်ိဳးသားေရးဝါဒ တေက်ာ့ျပန္ ေရပန္းစားလာမႈနဲ႔ အတူ ခရစ္ယာန္ ဒီမိုကရက္တစ္ ပါတီမ်ား၊ ေရွးရိုးစြဲ ကြန္ဆာေဗးတစ္မ်ား၊ လက္ယာ ပါတီမ်ား သာ ေနရာအမ်ားဆံုး ယူထားတာကို ေတြ႕ရပါမယ္။ ဆီကူလာ ဆိုရွယ္လစ္ ပါတီ ေတြကေတာ့ သူတို႔ေနာက္ ဒုတိယေနရာမွာသာ ရပ္တည္ႏိုင္တယ္။ ဒါဟာ ဥေရာပ ရဲ႕ ယိုယြင္းေနတဲ့ လူမႈစီးပြားေနာက္ခံ အေနအထားေၾကာင့္ ဆိုတာ မွန္ေပမယ့္ ဘာသာေရး စံႏႈန္းေတြဟာ လူထု ကို သက္ေရာက္ဆဲ၊ အက်ိဳးဆက္ အျဖစ္ အာဏာ ႏိုင္ငံေရး မွာ အေရးပါ လႊမ္းမိုးေနဆဲ ဆိုတာကိုလည္း ျပသရာ ေရာက္ပါတယ္။

ဘာသာေရး ကိုင္းရိႈင္းမႈ ျမင့္မားတဲ့ လက္တင္အေမရိက မွာ ဆိုရင္ ဘုရားေက်ာင္းေတာ္ေတြရဲ႕ ၾသဇာ ဟာ ႏိုင္ငံေရး မွာ အစဥ္တစိုက္ သက္ေရာက္ခဲ့တယ္။ ႏိုင္ငံေရး ေခါင္းေဆာင္ နဲ႔ ဘာသာေရး ေခါင္းေဆာင္ အျပန္အလွန္ မွီခို အက်ိဳးရွိ ရပ္တည္ေနတာမ်ိဳး ဟာ ပံုစံမ်ိဳးစံုနဲ႔ေတြ႕ႏိုင္တယ္။ ဥပမာ – ႏိုင္ငံေရး သမားဟာ ဘုရားေက်ာင္းေတာ္ေတြနဲ႔ ေႏြးေထြးတဲ့ ဆက္ဆံေရး တည္ေဆာက္ထားမယ္၊ လူထုု ေထာက္ခံမႈလည္း ရလာမယ္၊ ေရြးေကာက္ပြဲ ႏိုင္ အာဏာ ရလာခ်ိန္မွာ ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္ေတြ အလိုက် ကိုယ္ဝန္ဖ်က္ခ်မႈ ကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ထိန္းခ်ဳပ္တဲ့ ဥပေဒေတြ ျပ႒ာန္းေပးမယ္။

အာရွ ဘက္ကို ၾကည့္ရင္လည္း ဘာသာေရး ႏိုင္ငံေတာ္ ေတြ၊ အစၥလာမ္ အယူဝါဒ အေျချပဳ ႏိုင္ငံေတြ အမ်ားအျပား တည္ရွိေနတာကို ၾကည့္ရင္ အာဏာႏိုင္ငံေရး အေပၚ ဘုရားေက်ာင္းေတာ္ေတြရဲ႕ လႊမ္းမိုးေနႏိုင္မႈ အတိုင္းအတာကို သိႏိုင္တယ္။

အိႏၵိယ မွာ လက္ရွိ အာဏာရေနတဲ့ အိႏၵိယ ျပည္သူ႔ပါတီ (BJP) ဟာ လက္ယာစြန္း၊ ဟိႏၵဴ အမ်ိဳးသားေရး ဝါဒီေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး မ်က္ႏွာစာ တခုပါ။

ဗုဒၶဘာသာ အတြက္လည္း အလားတူ အာဏာ ႏိုင္ငံေရး မွာ သက္ေရာက္တဲ့ ျဖစ္စဥ္ေတြ ရွိတာပါပဲ။ ဗုဒၶ သာသနာ ထြန္းကားရာ ထိုင္း မွာ ဆိုရင္ စစ္ေအးေခတ္ ကာလ တခုမွာ အေမရိကန္ ၾကည္ျဖဴဖို႔ရာ နဲ႔ စစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ား ႏိုင္ငံေရး အာဏာ အလို႔ငွာ ကြန္ျမဴနစ္ ႏွိမ္နင္းေရး စစ္ဆင္ေရးေတြ လုပ္ေတာ့ သာသနာ့ ဝန္ထမ္းေတြရဲ႕ ခ်ီးေျမွာက္မႈ ေတြ ရွိခဲ့တယ္။ ဘုရား၊ တရား မရွိတဲ့ ကြန္ျမဴနစ္ ေတြကို သတ္ျခင္းဟာ တရားတယ္ ဆိုတဲ့ သေဘာမ်ိဳး “ဗုဒၶအယူဝါဒနဲ႔ဆန္႔က်င္ၿပီး” ကိုယ္ေတာ္တခ်ိဳ႕ မိန္႔ခဲ့ၾကတယ္။ သီရိလကၤာမွာ ဆိုရင္လည္း အုပ္စိုးသူ စစ္ေခါင္းေဆာင္ ေတြ အလိုတိုင္း လူနည္းစု တမီးလ္ က်ား သူပုန္ ေတြကို ႏွိမ္နင္းျခင္းဟာ တရားမွ်တမႈ စစ္ပြဲ ေဖာ္ေဆာင္ျခင္း၊ ဓမၼ ကို ကာကြယ္ျခင္း ဆိုၿပီး ဘာသာေရး ေခါင္းေဆာင္မ်ား သိဒၶိ တင္ေပးခဲ့ၾကတယ္။ (စကားခ်ပ္ – ရည္ညႊန္းစာ ၁၊ ၂၊ ၃ မွာ အက်ယ္ ေလ့လာႏိုင္ပါတယ္။)

အထက္ မွာ ေဆြးေႏြး တင္ျပခဲသမွ်ဟာ အာဏာ ႏိုင္ငံေရး အေပၚ ဘာသာေရး ရဲ႕ သက္ေရာက္မႈ၊ အျပန္အလွန္ မွီတည္မႈ၊ ဒီအုပ္စု ႏွစ္ခုရဲ႕ လူမႈအဖြဲ႕အစည္းအေပၚ အစဥ္အျမဲ လႊမ္းမိုးေနမႈ သေဘာ ကမၻာ့ ျဖစ္စဥ္ပါ။

ႏိုုင္ငံေရး နဲ႔ ဘာသာေရး အျပန္အလွန္ အျမတ္ထုုတ္

ဒီသေဘာဟာ ဗမာ့ ျဖစ္စဥ္မွာ ပိုမို နက္ရိႈႈင္း ထင္ရွား သိသာပါတယ္။ လူမႈ အေဆာက္အအံု ရွိ အေဆာက္အဦးေတြကို ေခတ္အဆက္ဆက္ ၾကည့္ပါ။ ၾသဇာ အာဏာ လုပ္ပိုင္ခြင့္ ရွိသူ အုပ္စိုးသူ မင္းအစိုးရ၊ ေျမရွင္၊ စီးပြားလုပ္ငန္းရွင္၊ အရင္းရွင္ နဲ႔ ဘာသာေရး ဆက္စပ္ အေဆာက္အဦးမ်ားသာ ႀကီးက်ယ္ခမ္းနားခဲ့တယ္။ ေက်းရြာ တိုင္းလိုလိုမွာ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္း ဟာ အျမဲတမ္း အခမ္းနားဆံုး ျဖစ္ေနတတ္ၿပီး သူႀကီးအိမ္၊ လယ္ပိုင္ရွင္ အိမ္က ဒုတိယ လိုက္တဲ့ သေဘာပါ။

သမိုင္းဦး ပုဂံေခတ္ က စလို႔ ပေဒသရာဇ္ ေခတ္ တေလွ်ာက္ အုပ္စိုးသူ စစ္ဘုရင္ မ်ားဟာ ဘာသာေရး ေခါင္းေဆာင္မ်ားရဲ႕ အရိပ္အာဝသေအာက္ အျမဲ ခိုလံႈ ခဲ့ၾကတယ္။ ဘာသာေရး ေခါင္းေဆာင္မ်ားကလည္း သာသနာျပဳ မင္းမ်ားကို အသံုးခ် ဘာသာသာသနာ အက်ိဳး ေဆာင္ရြက္တယ္။ ဒီလိုနဲ႔ အျပန္အလွန္ အမွီသဟဲ ျပဳကာ အက်ိဳးျဖစ္ထြန္းတဲ့ သာသနာျပဳ ဘုရား၊ ေက်ာင္း ဒါယကာ မင္း နဲ႔ မင္းဆရာ ဘုန္းႀကီး ဆက္ဆံေရး ကို တည္ေဆာက္ထားၾကတယ္။ ၿဗိတိသွ် ကိုလိုနီ ဘဝ ေရာက္သည့္ တိုင္ေအာင္ ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္မ်ားဟာ မင္းဆရာ အေနနဲ႔ ဆက္လက္တည္ရွိႏိုင္ဖို႔ ႀကိဳးစားခဲ့ေၾကာင္း သံုးသပ္မႈေတြ ရွိတယ္။

လြတ္လပ္ေရးေခတ္ဦး ပါလီမန္ ဒီမိုကေရစီ စနစ္မွာ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးႏု ဟာ ပုဂၢလိက ဘာသာေရး ကိုင္းရိႈင္းမႈ အရ သာသနာျပဳမႈေတြ အားသြန္လုပ္ခဲ့တယ္။ ဘာသာေရး ေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ ေတာင္းဆိုမႈ ဖိအားေတြ ကေန စတင္ခဲ့တဲ့ ဗုဒၶ ဘာသာ ကို ႏိုင္ငံေတာ္ ဘာသာ အျဖစ္ တရားဝင္သတ္မွတ္မႈ ျဖစ္စဥ္ မွာ သူ႔ကို ႏိုင္ငံေရး အာဏာ အတြက္ အသံုးခ်ျခင္း သက္သက္ဆိုၿပီး စြပ္စြဲၾကတယ္။ တကယ္လည္း ဦးႏု ဟာ ႏိုင္ငံေရး စနစ္၊ စီးပြားေရး ေပၚလစီ ေဖာ္ေဆာင္ရာမွာကို ဗမာ ဗုဒၶ နည္းဟန္ ဆိုရွယ္လစ္လမ္းစဥ္ ထူေထာင္ႏိုင္ဖို႔အထိ ၾကံစည္ခဲ့တယ္။

(စကားခ်ပ္ – ရည္ညြန္းစာ ၄၊ ၅၊ ၆၊ ၇ မွာ ဗမာျပည္ ဆက္စပ္ အေၾကာင္းအရာမ်ား အက်ယ္ ေလ့လာႏိုင္ပါတယ္။)

စစ္အာဏာရွင္ စနစ္ေအာက္ ေရာက္ခ်ိန္မွာေတာ့ စစ္ေခါင္းေဆာင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေနဝင္းဟာ ဘာသာေရး လိုက္စားသူ မဟုတ္တာေၾကာင့္ ဦးႏု ျပ႒ာန္း ခဲ့သမွ် ဘာသာေရး ဆက္စပ္ ဥပေဒ ေတြ အားလံုး ကို ပယ္ဖ်က္ခဲ့တယ္။ ဥပမာ – ႏြား မသတ္ရ လိုမ်ိဳး။ ႏိုင္ငံေတာ္ ဘာသာ အသိအမွတ္ျပဳမႈလည္း မရွိဘူး။ စစ္ဝါဒ အတြက္ ဟန္ျပ မ်က္ႏွာဖံုး အသံုးခ် ရတဲ့ ဆိုရွယ္လစ္ လမ္းစဥ္မွာလည္း ဗုဒၶအယူဝါဒ သြတ္သြင္းမႈ ေတြ မရွိဘူး၊ ဗမာ့နည္း ဗမာ့ဟန္ ဆိုရွယ္လစ္လမ္းစဥ္ လို႔သာ ဆိုခဲ့တယ္။

ဒါေပမယ့္ ဗိုလ္ေနဝင္း ဟာ အသံုးခ် အာဏာ ႏိုင္ငံေရး အလို႔ငွာ အတြက္တာ့ လူမ်ိဳးေရး၊ ဘာသာေရး ကို လက္နက္ေကာင္း တခု သဖြယ္ အျမဲ အသံုးျပဳခဲ့တယ္။ တၿပိဳင္နက္တည္းမွာလည္း အၾကြင္းမဲ့ ၾသဇာ တည္ေဆာက္လိုတဲ့ အာဏာရွင္ စနစ္ ျဖစ္တာေၾကာင့္ တိုင္းျပည္ မွာ ထဲထဲဝင္ဝင္ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ၾသဇာ ျဖန္႔က်က္ ထားႏိုင္တဲ့ ဗုဒၶဘာသာ ေခါင္းေဆာင္ သံဃာေတြရဲ႕ အာဏာ ကို လည္း ခ်ဳပ္ထိန္းမႈေတြ ရွိခဲ့တယ္။ လုပ္ပိုင္ခြင့္ ေနရာ သတ္မွတ္ေပးျခင္း ျဖင့္ အျပန္အလွန္ အသိအမွတ္ျပဳ တည္ရွိမႈ ပံုစံ ကို ေအာင္ျမင္စြာ တည္ေဆာက္ႏိုင္ခဲ့တယ္။

အေကာင္းဆံုး ဥပမာ ဟာ စစ္အာဏာသိမ္း အစိုးရ ေတာ္လွန္ေရး ေကာင္စီေခတ္ ကတည္းက အႀကိမ္ႀကိမ္ ႀကိဳးစားခဲ့တဲ့ အစိုးရ အသိအမွတ္ျပဳ သံဃာ့ အဖြဲ႕အစည္း ေပၚေပါက္ေရး၊ မွတ္ပံုတင္ေရး ၾကံေဆာင္မႈေတြပါ။ ဒါကို သံဃာဘက္က လက္မခံခဲ့ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ဒီ အၾကံ ဟာ ေနာက္ဆံုးမွာ သာသနာေတာ္ သန္႔ရွင္းေရး၊ ဂိုဏ္းေပါင္းစံု ညီညြတ္ေရး ေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာ အထေျမာက္သြားၿပီး ၁၉၈၀ မွာေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္ သံဃာ့မဟာနာယကအဖြဲ႕ ေပၚေပါက္လာခဲ့တယ္။ ဒီ အဖြဲ႕သာ တခုတည္းေသာ ၾသဇာ အာဏာရွိ သံဃာ့အဖြဲ႕ျဖစ္ေၾကာင္း စစ္အစိုးရ က အသိအမွတ္ျပဳ ေပးရင္း နဲ႔ အျပန္အလွန္ တရားဝင္မႈ၊ ျဖစ္တည္မႈ ကို ကာကြယ္ေပးခဲ့တယ္။

အာဏာစက္ေအာက္က ဘာသာေရးလက္နက္

ဒီ သေဘာ ဟာ အဲ့ဒီ ေနာက္ပိုင္း စစ္အစိုးရ ေခတ္ အဆက္ဆက္ မွာ ဆက္လက္ တည္ရွိလာတယ္။ စစ္အာဏာရွင္မ်ား ႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းအက်ပ္ ၾကံဳတိုင္း မဟန ဟာ ရပ္တည္ေပးရတယ္။ ဥပမာ – ၂၀၀၇ ေရႊဝါေရာင္ ေတာ္လွန္ေရး။ ဒီလို ဓမၼစက္နဲ႔ မထိန္းႏိုင္ရင္ အာဏာစက္ နဲ႔ အၾကမ္းဖက္ပါမယ္ ဆိုတာမ်ိဳးေတြကို မဟနာ ဟာ အလိုမတူခ်င္ေပမယ့္ ျဖစ္တည္ေနတဲ့ ၾသဇာ အာဏာ အဖြဲ႕အစည္း သေဘာေၾကာင့္ မသက္မသာ ေခါင္းညိတ္ ေနရတယ္။ စစ္အစိုးရ အာဏာကို ထိပါးမယ့္ ကိစၥရပ္တိုင္း အတြက္လည္း မဟန ဟာ ႏႈတ္ဆိတ္ေပးရတယ္။ ႏိုင္ငံေရး အရ စစ္အစိုးရ ကို ကလန္ကဆန္ လုပ္တဲ့ ဘုန္းႀကီးေတြကိုလည္း ဆံုးမ ေပးရတယ္။ ဥပမာ - ရွင္ဂမ ၻီရ ၊ ေရႊညဝါ ဆရာေတာ္ ေက်ာင္း ကိစၥ ျဖစ္စဥ္မ်ိဳးေတြ ပါ။

အျပန္အလွန္ အားျဖင့္ စစ္အစိုးရကလည္း ဘာသာေရး အယူဝါဒ၊ အက်င့္အၾကံ အေျခခံ ဂိုဏ္းဂဏ ခြဲထြက္ေဟာမႈေတြကို အာဏာစက္နဲ႔ ျပင္းျပင္းထန္ထန္႔ ႏွိပ္ကြပ္ေပးရတယ္။ ဥပမာ – မိုးျပာ။ မဟန သာ အျမင့္ဆံုးေသာ သံဃာ့အာဏာပိုင္၊ တခုတည္းေသာ သံဃာ့ အဖြဲ႕အစည္း ျဖစ္ေၾကာင္းလည္း အျမဲမျပတ္ အာမခံေပးတယ္၊ အာဏာ နဲ႔ လုပ္ပိုင္ခြင့္ ကို ခ်ဲ႕ေပးတယ္၊ ေခတ္အသံုးနဲ႔ ဆိုရင္ ခရိုနီဘုန္းႀကီးေတြ အမ်ားအျပား ေမြးထုတ္ႏိုင္ဖို႔ ႀကိဳးစားတယ္။ တဖက္ကလည္း အက်င့္ သီလ စင္ၾကယ္ သိကၡာရွိ ဆရာေတာ္ႀကီး မ်ား ၾကည္ျဖဴေအာင္ သာသနာျပဳမင္းေတြ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ဘာသာ သာသနာ အေရး အစဥ္ အေလးထား ေဆာင္ရြက္ေနေၾကာင္း လုပ္ျပရတယ္။

အခု ေနာက္ဆံုး လတ္တေလာ ျဖစ္ေနတဲ့ မဟာသႏၲိသုခ ေက်ာင္းျဖစ္စဥ္ ကို ဥပမာ ၾကည့္ပါ။ ဒါဟာ မဟန၊ စစ္အုပ္စု အျပန္အလွန္ ရပ္တည္ေပးမႈ သေဘာ ပံုေပၚသလို သူတို႔ ႏွစ္အုပ္စု ရဲ႕ ပီနန္ ဆရာေတာ္ အေပၚ ဘံုမလိုလားမႈ ကိုလည္း ျပျခင္းပါ။ မဟန နဲ႔ ဆက္စပ္ သာသနာေရး ဝန္ႀကီး ဌာနမွာ ႀကီးစိုး ျခယ္လွယ္ေနသူမ်ားရဲ႕ မဟာသႏိၱသုခ ေက်ာင္း အက်ိဳး အျမတ္က တေၾကာင္း၊ ၂၀၀၇ သံဃာ့လႈပ္ရွားမႈ ႀကီး ကို မဟန ရဲ႕ ခြင့္ျပဳခ်က္နဲ႔ စစ္အစိုးရ က အၾကမ္းဖက္ ၿဖိဳခြင္း အၿပီးမွာ ပီနန္ဆရာေတာ္ ဦးေဆာင္ၿပီး အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ျမန္မာ ရဟန္းေတာ္မ်ား အဖြဲ႕ခ်ဳပ္၊ သာသနာ့ ဥေသွ်ာင္ အဖြဲ႕ ျပည္ပ မွာ ဖြဲ႕စည္းကာ မဟန နဲ႔ စင္ၿပိဳင္ ခဲ့ျခင္းက တေၾကာင္း၊ ဒီမိုကေရစီ လႈပ္ရွားမႈ ကို ေထာက္ခံသူ ဆရာေတာ္ ျဖစ္ျခင္း ေၾကာင္း တေၾကာင္း ဆိုတဲ့ (၃) ခ်က္ေၾကာင့္ အုပ္စု ႏွစ္ခု စလံုး ရဲ႕ အၿငိဳးထားျခင္း ခံရလို႔ အခု ကိစၥ ျဖစ္ေနျခင္းပါ။

ဘာသာစြဲတဲ့ မဲလက္နက္

ဒီလို စစ္အာဏာရွင္ စနစ္ နဲ႔ ဘာသာေရး အဖြဲ႕အစည္း အျပန္အလွန္ အသံုးခ် ကၽြန္း ကိုင္း မွီ၊ ကိုင္း ကၽြန္း မွီ ျဖစ္တည္ေနျခင္း၊ တနည္း ဘုန္းႀကီး နဲ႔ စစ္အုပ္စု လက္ဆက္ျခင္း ဟာ လက္ရွိ ဒီမိုကေရစီ အမည္ခံ ေရြးေကာက္ပြဲ ႏိုင္ငံေရး စနစ္ မွာလည္း အေရးပါတဲ့ အခန္းက႑မွာ ရွိေနပါတယ္။ လက္ရွိ စစ္တပ္ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံျပဳ အာဏာရပါတီ မဲဆြယ္ရင္ “အမ်ိဳး၊ ဘာသာ၊ သာသနာ အတြက္ မဲေပးပါ” ဆိုၿပီး ဘာသာေရး ေဇာင္းျပဳ လူထုဆီက မဲခ်ဴတယ္။ အမ်ိဳးသား၊ ဘာသာ ေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာ ရွိတဲ့ ကိုယ္ေတာ္ တခ်ိဳ႕က ေပၚေပၚထင္ထင္ပဲ ဒီမိုကေရစီ စနစ္မို႔ ႏွစ္သက္ရာ ေရြးခ်ယ္ခြင့္ရွိေၾကာင္း၊ စစ္အုပ္စုပါတီ က စစ္ေခါင္းေဆာင္ေဟာင္းႀကီးေတြကိုသာ သာသနာ အက်ိဳးေမွ်ာ္ လိုလားေၾကာင္း ထုတ္ဆိုတတ္တယ္။ စစ္တပ္ပါတီဘက္ကလည္း ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္မ်ား အလိုက် ဝါဒေရးရာ လမ္းစဥ္ေတြ ေဖာ္ေဆာင္ဖို႔ ႀကိဳးစားတယ္။

အခုႏွစ္ပိုင္းမွာ ျဖစ္ေပၚေနတဲ့ ဘာသာေရး၊ လူမ်ိဳးေရး ပဋိပကၡ ျဖစ္စဥ္ေတြ၊ အေနာက္နယ္ျခား ျပႆနာေတြနဲ႔ မ်ိဳးေစာင့္ဥပေဒ လို ဘာသာ သာသနာ ဆက္စပ္ကိစၥ ျဖစ္စဥ္ ေတြမွာ ေထရ္ႀကီး ဝါႀကီး ဆရာေတာ္ႀကီးမ်ားက အစ ထုတ္ေဖာ္ ေျပာဆိုတဲ့ သေဘာထားေတြကို ျခံဳငံု ၾကည့္ပါ။ ဘာသာေရးကို ျမွင့္တင္ဖို႔ရာမွာ “ႏိုင္ငံေတာ္” ကို အသံုးခ်လိုမႈ၊ ႏိုင္ငံ့ စနစ္ကို အသံုးခ်လိုမႈ ဟာ အာဏာ အလို႔ငွာ ေဖာ္ေဆာင္ေလ့ရွိတဲ့ စစ္အာဏာရွင္ေတြခ်ည္းမွာပဲ ရွိတာမဟုတ္၊ သံဃာေတာ္ေတြမွာလည္း အနည္းအမ်ား တသေဘာတည္း ရွိေနေၾကာင္း နားလည္ႏိုင္ပါတယ္။

ဆိုေတာ့ အာဏာ ႏိုင္ငံေရး နဲ႔ ဘာသာေရး စပ္ယွက္မႈ ဟာ ဘာသာတရား ကိုင္းရိႈင္းလွတဲ့ ဗမာ့လူ႔အဖြဲ႕အစည္းမွာ နက္ရိႈင္းလွသလို ေရရွည္လည္း အျမစ္တြယ္ေနဦးမယ့္ သေဘာပါပဲ။ ဘာသာေရး နဲ႔ မဟန လို ဘာသာေရး အာဏာပိုင္ အဖြဲ႕အစည္း ဟာ အာဏာႏိုင္ငံေရး ရဲ႕ အသံုးခ်ခံ ဆက္ျဖစ္ေနဦးမွာပါ။

ဘာသာစြဲတဲ့ ႏိုုင္ငံေရးပါတီနဲ႔ အုုပ္စုု

ခရစ္ယာန္ ဒီမိုကရက္တစ္ ပါတီလို၊ အစၥလာမ္မစ္ ဒီမိုကရက္တစ္ ပါတီလိုမ်ိဳး ဗုဒၶဘာသာ ဒီမိုကရက္တစ္ ပါတီ မရွိအပ္၊ ႏိုင္ငံေရး မွာ ပါဝင္ခြင့္ မရွိဘူးလား ဆိုတဲ့ လက္ယာစြန္း အမ်ိဳးသားေရးဝါဒီ မ်ားရဲ႕ ေမးခြန္းထုတ္မႈေတြလည္း ရွိပါတယ္။ တိုးတက္ေသာ ဗုဒၶဘာသာ ကရင္အမ်ိဳးသာ တပ္ဖြဲ႕လို ဘာသာေရးေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာ တည္ရွိေနတဲ့ လက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ႕ ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ိဳး လက္ရွိ ရွိၿပီး ဆိုတဲ့ သမိုင္းျဖစ္စဥ္ ရွိတယ္။

ေနာင္ အစစ္အမွန္ပါလီမန္ ဒီမိုကေရစီ စနစ္ အေျခတည္ခ်ိန္မွာ ဗုဒၶဘာသာေခါင္းစဥ္နဲ႔ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြ တည္ရွိလာရင္ ဗမာျပည္ သမိုင္းမွာ ဆိုခဲ့တဲ့အတိုင္း ဓေလ့ လို အျမစ္တြယ္ေနၿပီးျဖစ္တဲ့ ဘာသာေရးကို အာဏာ အတြက္ အသံုးခ်မႈ ေနာက္ခံ ေၾကာင့္ အလံုးစံု ဘဝင္က် လက္သင့္ခံခ်င္စရာ မရွိလွေပမယ့္ ဘာသာေရးကိုနာမည္တပ္ ပါတီေထာင္ခ်င္သူ ႏိုင္ငံေရး သမားမ်ား ဟာ တကယ္ ဗုဒၶဝါဒ မဇၩိမ ပဋိပဒါ အလယ္ အလတ္ လမ္းစဥ္ အတိုင္း လူမ်ိဳး၊ ဘာသာ အစြန္းမေရာက္၊ မခြဲျခားဘဲ ဗုဒၶ ဓမၼစစ္ တန္ဖိုး အေျချပဳ ႏိုင္ငံေရး မူဝါဒ လမ္းစဥ္ေတြကိုသာ အမုန္းတရား မပြား၊ ေမတၱာေရွ႕ထား ေဖာ္ထုတ္မယ္ဆိုရင္ အႀကီးအက်ယ္ ကန္႔ကြက္စရာ မျမင္ပါ။

ဘာသာေရး နဲ႔ ႏိုင္ငံေရး ဆက္စပ္မႈ ဗမာျပည္ ျဖစ္စဥ္မွာ ေနာက္တခု ဆိုစရာက ကိုလိုနီ ကၽြန္ဘဝ လြတ္ေျမာက္ေရး၊ စစ္အာဏာရွင္ စနစ္ ဆန္႔က်င္ ေရး၊ ဒီမိုကေရ အေရးေတြမွာ အမ်ားလူထု နဲ႔ အတူ တသားတည္းရွိခဲ့တဲ့ သံဃာေတာ္မ်ားရဲ႕ ရပ္တည္မႈ သမိုင္းပါ။ ဒါဟာ အာဏာ စီးပြား အက်ိဳး မပါတဲ့ အတြက္ အာဏာႏိုင္ငံေရး အသံုးခ်ခံ ေခါင္းစဥ္ ေအာက္မွာ အက်ံဳးမဝင္ပါဘူး။ ဒါ့အျပင္ ဘာသာေရး ရဲ႕ ရည္မွန္းခ်က္ မွာ ေလာကုတၱရာ ကိစၥ နိဗၺာန္ ေရာက္ေၾကာင္းတင္ မဟုတ္ဘဲ ေလာကီေရးရာ ေကာင္းက်ိဳးခ်မ္းသာ ေဆာင္ရြက္ျခင္း အမႈဟာ လည္း အေရးပါတဲ့ အတြက္ ဒါမ်ိဳးကို တိုင္းျပည္ ရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ ဥပေဒျပဳေရး၊ တရားစီရင္ေရး မ႑ိဳင္ႀကီး (၃) ရပ္မွာ ဘာသာေရး အဖြဲ႕အစည္း၊ ေခါင္းေဆာင္မ်ား ဝင္ေရာက္ ျခယ္လွယ္ မလႊမ္းမိုးသေရြ႕ ကန္႔ကြက္စရာမရွိ၊ စိုးရိမ္ စရာမလိုပါ။

ဒါေပမယ့္ ေဆာင္းပါး မွာ အဓိကထား ေဆြးေႏြးခဲ့တဲ့ မဟန လို ဘာသာေရး အဖြဲ႕အစည္း ေခါင္းေဆာင္မ်ား အာဏာႏိုင္ငံေရး အတြက္ အသံုးခ်ခံ ျဖစ္ေနျခင္း၊ အျပန္အလွန္ မွီတည္ေနျခင္း၊ ကိုယ္စီ အက်ိဳးအတြက္ ေရာယွက္္ေနျခင္းမ်ိဳးကေတာ့ မလိုလားအပ္တဲ့ ႏိုင္ငံ့ေရးရာ ေပၚလစီေတြ၊ ဥပေဒေတြ ျဖစ္တည္လာကာ လူမ်ိဳး၊ ဘာသာ ေပါင္းစံု မွီတင္းေနထိုင္ေနတဲ့ အနာဂတ္ ဗမာျပည္ ဒီမိုကေရစီ၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး နဲ႔ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး ခရီးလမ္း အတြက္ အႏၱရာယ္ႀကီးတခု ျဖစ္ေနပါတယ္။ ေက်ာင္းလု၊ ဘုရားဖ်က္၊ သိမ္ဖ်က္၊ သံဃာ မီးဗံုးခြဲ၊ လူဝတ္လဲ ေထာင္ထဲပို႔ အစရွိတဲ့ မတရားမႈ ေတြကို အာဏရွင္ အုပ္စုိးသူ နဲ႔ အေပါင္းအပါ အက်ိဳးစီးပြား အတြက္ အလိုတူ အလိုပါ သေဘာ ခပ္မဆိတ္ ေနေပးေနရတဲ့ မဟန လို ဘာသာေရး အဖြဲ႕အစည္းမ်ိဳး ဦးေဆာင္မႈ နဲ႔လည္း အနာဂတ္ မွာ အစစ္အမွန္ ဘာသာ သာသနာ အက်ိဳး ျဖစ္ထြန္း စည္ပင္ မွာ မဟုတ္ေၾကာင္း မိုးမခ ကေန တဆင့္ ေဆြးေႏြးတင္ျပလိုက္ပါတယ္။

ၿငိမ္းခ်မ္းေအး
ဇြန္ ၁၅၊ ၂၀၁၄

(ေဆာင္းပါး ပါ အာေဘာ္ ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေဝဖန္ ေဆြးေႏြးလိုပါက nyeinchanaye81@gmail.com ထံ စာေရး ဆက္သြယ္ႏိုင္သည္။)

ရည္ညြန္းစာမ်ား-

In Defense of Dharma: Just-War Ideology in Buddhist Sri Lanka, Department of Religion, Florida State University. 1999.
Buddhist Warfare by Michael Jerryson and Mark Juergensmeyer, Oxford University Press, 2010.
Buddhist Fury: Religion and Violence in Southern Thailand by Michael Jerryson, Oxford University Press, 2011.
Religion and Politics in Burma by Donald Smith, New Jersey: Princeton University Press, 1965.
Losing my Religion? Protest and Political Legitimacy in Burma by Stephen McCarthy, Griffith Asia Institute Regional Outlook Paper No. 18, 2008.
Nationalism as Political Paranoia in Burma by Mikael Gravers, London: Curzon Press, 1999.
Modern Buddhist Conjunctures in Myanmar: Cultural Narratives, Colonial Legacies, and Civil Society by Juliane Schober, University of Hawai’i Press, 2011.