စံုစမ္းေထာက္လွမ္းမႈဆိုင္ရာ ဂ်ာနယ္လစ္ဇင္

(၂၀၁၄ ေမလ ၉ ရက္ေန႔ထုတ္ The Daily Eleven သတင္းစာ၏ အယ္ဒီတာ့အာေဘာ္)

ကာလၾကာရွည္စြာ ရပ္တည္ခဲ့တဲ့ စံုစမ္းေထာက္လွမ္းမႈ ဂ်ာနယ္လစ္ဇင္ကို ဟန္႔တားေႏွာင့္ယွက္ေနတဲ့ အရာကေတာ့ အေၾကာက္တရားပါပဲ။ တရားစြဲဆိုခံရမွာ၊ လူမႀကိဳက္မွာ၊ အင္အားႀကီးမားတဲ့ အုပ္စုေတြရဲ႕ ေ၀ဖန္ခံရမွာ ေၾကာက္ေနရတာပါပဲ။

အဲရစ္ရွေလာ့ဆာ (၁၉၅၉ ဖြား) အေမရိကန္ ဂ်ာနယ္လစ္

၁၉၇၂ ခုႏွစ္တြင္ တစ္ကမၻာလံုး တုန္လႈပ္ခဲ့ရသည့္ ၀ါးတားဂိတ္ အ႐ႈပ္ေတာ္ပံုႀကီး ေပၚေပါက္ခဲ့သည္။ ၀ါးတားဂိတ္ အ႐ႈပ္ေတာ္ပံုဟူသည္ အေမရိကန္တြင္ တိုင္းသူျပည္သားတို႔၏ ရပိုင္ခြင့္ကို ႐ုပ္သိမ္းရန္ ႀကိဳးပမ္းမိရာမွ ႀကိဳးပမ္းသူသမၼတ၏ အခြင့္အာဏာမ်ား ႐ုပ္သိမ္းျခင္းကို ခံလိုက္ရသည့္ ျဖစ္ရပ္ျဖစ္သည္။ ၀ါးတားဂိတ္ အ႐ႈပ္ေတာ္ပံုကို ေဖာ္ထုတ္ရာတြင္ ၀ါရွင္တန္ပို႔စ္ သတင္းစာမွ သတင္းေထာက္ ႏွစ္ဦးျဖစ္ေသာ ေရာဘတ္၀ုဒ္၀ပ္ႏွင့္ ကားလ္ဘန္းစတိန္းတို႔သည္ အေရးပါေသာ အခန္းက႑မွ ပါ၀င္ခဲ့သည္။ သူတို႔သည္ စံုစမ္းေထာက္လွမ္းမႈ ဂ်ာနယ္လစ္ (Investigative Journalist) မ်ားျဖစ္ၾကသည္။

စံုစမ္းေထာက္လွမ္းမႈဆိုင္ရာ ဂ်ာနယ္လစ္ဇင္တြင္ ဂ်ာနယ္လစ္သည္ က်င့္၀တ္ေဖာက္ျပန္မႈ၊ စာရိတၱပ်က္ျပားမႈႏွင့္ တရားဥပေဒ ခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ေရးသားရၿပီး လူပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးခ်င္း ေသာ္လည္းေကာင္း၊ လုပ္ငန္းအဖြဲ႕အစည္းအလိုက္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အစိုးရအဖြဲ႕အစည္းမ်ားက ေသာ္လည္းေကာင္း အထြန္႔တက္ကာ ျပႆနာရွာႏိုင္သည့္ ကိစၥျဖစ္သည္။ အခ်ိန္ကုန္ၿပီး ကုန္က်စရိတ္လည္းမ်ားေသာ သတင္းမ်ားျဖစ္သည္။ ဂ်ာနယ္လစ္မ်ား အဖြဲ႕အလိုက္ လုပ္ကိုင္ရန္ လိုအပ္သည္။ လႏွင့္ခ်ီလ်က္ သုေတသနျပဳလုပ္ရန္ လိုအပ္ႏိုင္သည့္အျပင္ လူေပါင္းမ်ားစြာတို႔ႏွင့္လည္း အင္တာဗ်ဴး အႀကိမ္ႀကိမ္ျပဳလုပ္ရန္ လိုအပ္သည္။

သတင္းသေဘာသဘာ၀အရ ထိပ္တိုက္ရင္ဆုိင္ရသည့္သေဘာ၊ ျပႆနာ ျဖစ္တတ္သည့္သေဘာ ရွိေသာေၾကာင့္ ဤဂ်ာနယ္လစ္ဇင္ အမ်ဳိးအစားသည္ သတင္းဌာနတစ္ခု၌ ဘတ္ဂ်က္ေငြ နည္းပါးမႈေၾကာင့္ ပထမဆံုး ထိခိုက္ႏုိင္သည့္ အမ်ဳိးအစားျဖစ္ၿပီး သတင္းဌာနကို ျပင္ပမွ အေႏွာင့္အယွက္ ျပဳလာႏိုင္သည့္ အမ်ဳိးအစားလည္းျဖစ္သည္။ စံုစမ္းေထာက္လွမ္းမႈ ဂ်ာနယ္လစ္ဇင္ကို မွန္ကန္စြာ လုပ္ေဆာင္ႏုိင္ပါက ေျဖရွင္းရန္ လိုအပ္ေနသည့္ ျပႆနာရပ္မ်ားႏွင့္ အေျခအေန ရပ္မွန္မ်ားကို အစိုးရႏွင့္ျပည္သူမ်ား စိတ္၀င္တစား သေဘာေပါက္နားလည္ သတိျပဳမိလာႏိုင္သည္။

စံုစမ္းေထာက္လွမ္းမႈဆုိင္ရာ ဂ်ာနယ္လစ္ဇင္ကို လြတ္လပ္စြာ လုပ္ေဆာင္ခြင့္ျပဳျခင္းသည္ ျပည္သူမ်ားအား အာဏာအပ္ႏွင္းမႈ တစ္ရပ္ပင္ျဖစ္သည္။ စံုစမ္းေထာက္လွမ္းမႈဆုိင္ရာ ဂ်ာနယ္လစ္ဇင္ကို ေဆာင္ရြက္သည့္ မီဒီယာမ်ားသည္ ျပည္သူမ်ား၏ အက်ဳိးစီးပြားကို ကာကြယ္ရန္ ေစာင့္ၾကည့္ေသာ အဖြဲ႕မ်ားအျဖစ္ ထမ္းေဆာင္သည္။ သို႔ေသာ္ ယင္း၌ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား ရယူပိုင္ခြင့္သည္ လြန္စြာအေရးႀကီးသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ျပည္သူလူထုႏွင့္ဆိုင္ေသာ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို ရယူရန္ခြင့္ျပဳသည့္ သတင္းအခ်က္အလက္ဆိုင္ရာ လြတ္လပ္ခြင့္ဥပေဒသည္ မရွိမျဖစ္ လိုအပ္သည္။ သက္တမ္းႏုသည္ျဖစ္ေစ ရင့္သည္ျဖစ္ေစ ဒီမုိကေရစီစနစ္ကို က်င့္သံုးေသာ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ေကာင္းမြန္ေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအတြက္ လြတ္လပ္၍ အမွီအခိုကင္းၿပီး ဘက္ေပါင္းစံုအျမင္ရွိေသာ စံုစမ္းေထာက္လွမ္းမႈဆိုင္ရာ ဂ်ာနယ္လစ္ဇင္ကို က်င့္သံုးသည့္ မီဒီယာမ်ားက အခ်က္အခ်ာက်သည္။

ထို႔ေၾကာင့္ စံုစမ္းေထာက္လွမ္းမႈဆိုင္ရာ ဂ်ာနယ္လစ္ဇင္သည္ ဥပေဒ၏ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ၊ က်င့္သံုးမႈႏွင့္ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ားကို တည့္မတ္ေပးႏုိင္ၿပီး ႏိုင္ငံဖြံ႕ၿဖိဳး တိုးတက္ေရးႏွင့္ ဆင္းရဲမြဲေတမႈ တိုက္ဖ်က္ေရး တို႔အတြက္ လြန္စြာအေရးႀကီးပါေၾကာင္း The Daily Eleven သတင္းစာက ေရးသားအပ္ပါသည္။