အၾကမ္းဖက္ပဋိပကၡမ်ားအား ဥပေဒစိုးမိုးေရး အေျခခံမွ သံုးသပ္ျခင္း - အပိုင္း (၁)

အၾကမ္းဖက္ပဋိပကၡမ်ားအား ဥပေဒစိုးမိုးေရး အေျခခံမွ သံုးသပ္ျခင္း - အပိုင္း (၁)

ဦးေအာင္ထူး (ေရွ႕ေန)

ဒီမိုကေရစီကို အသြင္ကူးေျပာင္းေနသည္ဟု ေၾကြးေၾကာ္ေဖၚေဆာင္ေနေသာ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရလက္ထက္တြင္ တိုင္းရင္းသားျပည္နယ္မ်ား၌ စစ္မွန္သည့္ ျပည္တြင္းျငိမ္းခ်မ္းေရးရရန္ အလားအလာ မေတြ႕ရေသး။ လက္နက္ကိုင္တိုက္ပြဲ မျဖစ္ပြားသည့္ ေျမျပန္႕ေဒသမ်ားမွာပင္ အၾကမ္းဘက္ပဋိပကၡမ်ား တိုးမ်ားလာ၊ နိုင္ငံျပင္ပမွလည္း ဟိုကသည္က ျခိမ္းေျခာက္မႈမ်ား ေပၚလာလွ်က္ရွိေနေၾကာင္း ေတြ႕ရသည္။ တိုင္းျပည္လံုျခံဳေရးတပ္ဖြဲ႕မ်ားကို ထိတ္လန္႕ရ၊ ဘာသာေရးအစြန္းေရာက္မ်ားကို ေၾကာက္ရ၊ အၾကမ္းဘက္သမားမ်ား၏ အႏၱရာယ္ကို သတိထားေနရနွင့္ တိုင္းျပည္၏ ေဒသအေျမာက္အမ်ား၌ သာမန္ လူထုေပါင္းေျမာက္မ်ားစြာမွာ ယုန္သူငယ္မ်ားဘ၀သို႕ က်ဆင္းေနရသည္။ ဥပေဒစိုးမိုးေရးသည္ ျပိဳက်ေတာ့မည္လားဟု စိုးရိမ္ရသည္အထိပင္ ယိုင္လဲ ခ်ိနဲ႕လာခဲ့သည္။ တိုင္းျပည္ၿငိမ္းခ်မ္း၊ တည္ျငိမ္ကာ အေျခခံလူထု စီးပြားေရး တိုးတက္မႈရနိုင္ေရးအတြက္ “စစ္မွန္သည့္ ဥပေဒစိုးမိုးေရး အေျခခံမ်ား” ကို တည္ေဆာက္ရန္မွာ အေရးတၾကီး လိုအပ္ခ်က္ ျဖစ္လာသည္။

“စစ္မွန္သည့္ ဥပေဒစိုးမိုးေရး အေျခခံမ်ား” ဟူေသာ စကားလံုးကို သံုးစြဲရျခင္းမွာ ဥပေဒစိုးမိုးေရးအတု လႊမ္းမိုးေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ စစ္အစိုးရအဆက္ဆက္သည္ ဥပေဒစိုးမိုးေရးကို စကားလံုးအရ သံုးစြဲခဲ့ေသာ္လည္း ယင္းမွာ မည္သို႔အဓိပၸါယ္ရွိေၾကာင္းကို မည္သည့္အခါကမွ် လူထုကို ရွင္းျပခဲ့ျခင္းမရွိ။ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ၏ နိုင္ငံေတာ္အေျခခံမူမ်ား ဟူေသာ က႑တြင္မူ ဥပေဒစိုးမိုးေရးကို စကားလံုးအရပင္ ထည့္သြင္းမထားေတာ့။ အေၾကာင္းမွာ ယင္း၏ အနွစ္သာရမ်ားကို တိုင္းျပည္၏ အခ်ဳပ္အျခာျဖစ္သည့္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒနွင့္အညီ က်င့္သံုးလိုျခင္း မရွိေသာေၾကာင့္သာျဖစ္ေၾကာင္း မွတ္ယူရပါေတာ့မည္။

ခ်ဳပ္ေျပာရလွ်င္ ျမန္မာနိုင္ငံ၌ “စစ္မွန္သည့္ ဥပေဒစိုးမိုးေရး အေျခခံမ်ား” အား လူထုတရပ္လံုး စနစ္တက် ေလ့လာခြင့္ မရေသးပါ။ စစ္အစိုးရအဆက္ဆက္က ယေန႕အခ်ိန္အထိ က်င့္သံုးေနေသာ ဥပေဒစိုးမိုးေရးဟူသည္မွာ နိုင္ငံတကာ စံထားခ်က္မ်ားနွင့္ ကိုက္ညီသည့္ ဥပေဒစိုးမိုးေရး Rule of Law မဟုတ္။ အာဏာပိုင္မ်ားက ျပဌာန္းထားသည့္ ျပည္တြင္းဥပေဒမ်ားအတိုင္း စိုးမိုးအုပ္ခ်ဳပ္ျခင္း Rule by Law အဆင့္တြင္သာ ရွိေနေသးေၾကာင္း ေတြ႕ရသည္။

“ရခိုင္ပဋိပကၡတြင္ လံုျခံဳေရးတပ္ဖြဲ႔မ်ားအား (ကက/ၾကည္း) က တိုက္႐ိုက္အမိန္႔ေပးခဲ့ေၾကာင္း ေကာ္မရွင္၏ အစီရင္ခံစာအရ ေပၚလြင္သျဖင့္ ကာခ်ဳပ္မင္းေအာင္လိႈင္တြင္ တာ၀န္ရွိသည္။ (ကာ/လံု) အစည္းအေ၀းေခၚျပီး ကာခ်ဳပ္မင္းေအာင္လိႈင္ကို တာ၀န္ေပးခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါက (ကာ/လံု) အဖြဲ႔၀င္အားလံုးတြင္ တာ၀န္ရွိသည္။ သို႔မဟုတ္ဘဲ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္က ကာခ်ဳပ္မင္းေအာင္လိႈင္အား ရခိုင္ပဋိပကၡမ်ားကိစၥ ေဆာင္ရြက္ရန္ တာ၀န္ေပးခဲ့ပါက ဦးသိန္းစိန္သည္ အႀကီးအကဲ (၁) အေနျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ကာခ်ဳပ္မင္းေအာင္လိႈင္သည္ လက္ေအာက္ငယ္သား (၂) အေနျဖင့္လည္းေကာင္း တာ၀န္ရွိသည္။”

၁၉၈၂ ခုနွစ္တြင္ ျပဌာန္း၍ ၂၀၀၄ ခုနွစ္တြင္ ျပင္ဆင္ကာ ယေန႕တိုင္ အတည္ျပဳ က်င့္သံုးလွ်က္ရွိေသာ တရုတ္ျပည္သူ႔သမၼတနိုင္ငံ၏ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ (၅) တြင္ ေအာက္ပါအတိုင္း ေတြ႕ရွိရသည္။

“တရုတ္ျပည္သူ႕သမၼတနိုင္ငံသည္ အခြင့္အာဏာမ်ားအား ဥပေဒနွင့္အညီ က်င့္သံုးသည္။ ဥပေဒစိုးမိုးေရးေအာက္တြင္ ဆိုရွယ္လစ္နိုင္ငံကို တည္ေဆာက္သည္။” ယင္းျပဌာန္းခ်က္ကို ေလ့လာလွ်င္ တရုတ္နိုင္ငံသည္ ဥပေဒစိုးမိုးေရးကို ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒနွင့္အညီ က်င့္သံုးေနျပီျဖစ္ေၾကာင္း ထင္ရွားသည္။ သို႕ရာတြင္ ယင္းမွာ မည္ကဲ့သို႕ေသာ ဥပေဒစိုးမိုးေရး ျဖစ္ပါသနည္း။

“တရုတ္နိုင္ငံသည္ Rule by Law နွင့္ Rule of Law ကို ေပါင္းစပ္က်င့္သံုးေနျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း၊” ဆြီဒင္နိုင္ငံ စေတာ့ဟုမ္းျမိဳ႕၊ စေတာ့ဟုမ္းတကၠသိုလ္ ဥပေဒပညာဌာနတြင္ ၂၀၁၃ ခုနွစ္ေမလ (၈) ရက္ေန႕က က်င္းပခဲ့သည့္ နီးေႏွာဖလွယ္ပြဲ၌ တရုတ္နိုင္ငံ ပီကင္းတကၠသိုလ္ ဥပေဒပညာဌာနမွ ပါေမာကၡ Dr. Gong Renren က ေျပာၾကားသြားခဲ့သည္။ ၄င္း၏ အဆိုအရ တရုတ္နိုင္ငံသည္ နိုင္ငံတကာ စံထားခ်က္မ်ားနွင့္ ကိုက္ညီသည့္ ဥပေဒစိုးမိုးေရးအဆင့္ကို မသြားနိုင္ေသးေၾကာင္း သံုးသပ္နိုင္သည္။ သို႕ရာတြင္ ဤမွ်ေပါင္းစပ္က်င့္သံုးျခင္းသည္ပင္ တရုတ္နိုင္ငံအတြက္ မ်ားစြာအက်ိဳးရွိေၾကာင္း ထင္ရွားသည္။ ဥပေဒစိုးမိုးေရး အေျခခံတြင္ ယေန႕ တရုတ္နုိင္ငံသည္ စည္းလံုးညီညြတ္မႈ တည္ေဆာက္နိုင္ရံုသာမက နိုးေနေသာ နဂါးၾကီးအျဖစ္ စီးပြားေရးအရ တိုးတက္ဖြံ႕ျဖိဳးလာလွ်က္ရွိသည္။

Rule of Law နွင့္ Rule by Law စကားလံုးနွစ္လံုး၏ ဆက္စပ္မႈနွင့္ ကြာျခားမႈကို ေလ့လာမိပါက “ဥပေဒစိုးမိုးေရး” ဟူေသာစကားလံုးကို လြယ္လင့္တကူ သံုးစြဲ၍ မရနိုင္ေၾကာင္း ထင္ရွားပါသည္။ ျဖစ္နိုင္လွ်င္ နိုင္ငံတကာ စံထားခ်က္မ်ားနွင့္ ကိုက္ညီသည့္ ဥပေဒစိုးမိုးေရး ဟူသည္ကို လူထုၾကီးတရပ္လံုး ေလ့လာကာ တတ္နိုင္သမွ် လက္ေတြ႕ေဖၚေဆာင္သင့္ေသာ အခ်ိန္ေရာက္ပါျပီ။ စစ္အာဏာရွင္မ်ား တည္ေဆာက္ထားသည့္ ဥပေဒေဘာင္နွင့္ ၄င္းတို႕ စိတ္ၾကိဳက္ျပဌာန္းထားသည့္ ဥပေဒမ်ားအတိုင္း စိုးမိုးအုပ္ခ်ဳပ္ျခင္း Rule by Law တို႕အား တိုက္ဖ်က္သင့္ေသာ အခ်ိန္သို႕ ေရာက္ပါျပီ။

ဤစာတမ္းငယ္တြင္ ဥပေဒစိုးမိုးေရးကို အက်ယ္တ၀င့္ရွင္းလင္းျပမည္ေတာ့ မဟုတ္ပါ။ သို႕ရာတြင္ မ်က္ေမွာက္ျဖစ္ပြားေနေသာ အၾကမ္းဘက္ ပဋိပကၡမ်ားအား ဥပေဒစိုးမိုးေရး ရႈေဒါင့္မွ ေထာက္ျပသံုးသပ္ပါမည္။ ထုိ႕ေနာက္ ယင္းတို႕အား စနစ္တက်ေျဖရွင္းကာ တုိင္းရင္းသားေပါင္းစံုလူထုၾကီးတရပ္လံုး ျငိမ္းခ်မ္းမႈ၊ တရားမွ်တမႈနွင့္ တိုးတက္ဖြံ ့ျဖိဳးမႈတို႕ ရနိုင္ေရးအတြက္ နိုင္ငံတကာ စံထားခ်က္ လမ္းေၾကာင္းတြင္ ျမန္မာနိုင္ငံအေနျဖင့္ က်င့္သံုးနိုင္ေရးအတြက္ ဥပေဒစိုးမိုးေရးဆိုင္ရာ အေျခခံအက်ဆံုး အဆိုျပဳခ်က္ အခ်ိဳ႕ကို တင္သြင္းေဆြးေႏြးသြားပါမည္။

၂၀၀၈ ခုနွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒသည္ ဥပေဒစိုးမိုးေရး အေျခခံကို မတည္ေဆာက္နုိင္ျခင္း။

မည္သည့္နိုင္ငံတြင္မဆို ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒသည္ ဥပေဒအားလံုး၏ အခ်ဳပ္အျခာျဖစ္သည္။ ယင္း၏သေဘာမွာ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒနွင့္ မညီေသာ တည္ဆဲဥပေဒမွန္သမွ်ကို ဖ်က္သိမ္းပစ္ရသည္။ ေနာင္ျပဌာန္းမည့္ ဥပေဒမ်ားသည္လည္း ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒနွင့္ ကိုက္ညီရသည္။ သို႕ျဖစ္၍ ဥပေဒစိုးမိုးေရး အေျခခံကို တည္ေဆာက္လိုပါက ဥပေဒအားလံုး၏ အခ်ဳပ္အျခာျဖစ္သည့္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒတြင္ ယင္း၏ အုတ္ျမစ္ကို ခ်မွတ္ရပါမည္။

ဥပေဒစိုးမိုးေရး၏ အေျခခံအက်ဆံုးမူမွာ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူကို အျပစ္ေပးရမည္ျဖစ္ျပီး လူတိုင္းဥပေဒေရွ႕ေမွာက္တြင္ တန္းတူခံစားခြင့္ရွိရမည္ျဖစ္သည္။ ဤမူကို အေျခခံအားျဖင့္ ဥပေဒနွင့္ နီးစပ္သူတိုင္း သိၾကပါသည္။ အသစ္အဆန္း မဟုတ္ပါ။ ၂၀၀၄ ခုနွစ္တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီးခင္ညႊန္႕ကို ဖမ္းဆီးအေရးယူခဲ့စဥ္က ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီးသူရေရႊမန္း (ယခုဦးေရႊမန္း) ကိုယ္တိုင္ပင္ တိုင္းသိျပည္သိ ေၾကြးေၾကာ္ခဲ့သည္။

သို႕ရာတြင္ ဥပေဒစိုးမိုးေရး၏ အသစ္အဆန္း မဟုတ္သည့္ ဤမူနွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ မည္သို႕ လက္ေတြ႕က်င့္သံုး အေကာင္အထည္ေဖၚသင့္သည္၊ မည္သည္တို႕မွာ အဟန္႕အတားျဖစ္ေနသည္၊ ဤမူကို ေဖၚေဆာင္နိုင္ေရးအတြက္ မည္သည့္ဥပေဒမ်ားကို ဖ်က္သိမ္း၊ ျပင္ဆင္၊ အသစ္ျပဌာန္းသင့္သည္၊ ဟူသည္တို႕နွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ အေလးထားကာ ယခု လႊတ္ေတာ္ဥကၠဌေနရာတြင္ ယူထားေသာ ဦးေရႊမန္းသည္ လႊတ္ေတာ္အတြင္း၌ မည္သည့္အခါကမွ် ဦးေဆာင္ေဆြးေႏြးခဲ့သည္ကို မၾကားသိရပါ။ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရက ဦးေဆာင္ရန္ ဆိုသည္မွာ ေ၀လာေ၀းပင္။

၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံု ပုဒ္မ ၄၄၅ အေပၚ သံုးသပ္ခ်က္

ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူကို အျပစ္ေပးရမည္ျဖစ္ျပီး လူတိုင္း ဥပေဒေရွ႕ေမွာက္တြင္ တန္းတူခံစားခြင့္ရွိရမည္ ဟူသည့္ မူကို ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒက အာမခံရပါမည္။ မဆန္႕က်င္ေစရပါ။ သို႕ရာတြင္ ၁၉၈၈ ခုနွစ္မွစ၍ အာဏာသိမ္း အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည့္ သက္တမ္းကာလအတြင္း ျဖစ္ပြားက်ဴးလြန္ခဲ့သည့္ ျပစ္မႈမ်ားနွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ စစ္အာဏာရွင္တို႕၏ တာ၀န္ရွိမႈကို ဖံုးကြယ္ကာ “မည္သည့္ တရားရံုးတြင္မွ် တရားစြဲဆိုခြင့္ မရွိေစရ” ဟူသည္ကို ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၄၄၅ တြင္ ျပဌာန္းထားသည္။ ယင္းမွာ ကိုယ့္ကိုယ္ကို အၾကြင္းမဲ့ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ေပးထားျခင္းျဖစ္သည္။ အဆိုပါျပဌာန္းခ်က္မ်ိဳးကို ကမာၻေပၚတြင္ တည္ဆဲ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒမ်ား၌ မည္သည့္နိုင္ငံတြင္မွ် မေတြ႕ရပါ။ ယင္းအေပၚ ဥပေဒအေထာက္အကူျပဳ ကြန္ယက္မွ ေဆြးေႏြးမႈအား ၂၀၁၃ ေမလ (၇) ရက္ေန႕တြင္ ဘီဘီစီမွအသံ လႊင့္သြားသည္ကို ဤလင့္ခ္တြင္ နားဆင္ပါ။ https://docs.google.com/file/d/0BzC8VZhwp11AbTdrNlVyQ1FUb0k/edit?usp=sharing

ပုဒ္မ ၄၄၅ ျပဌာန္းခ်က္သည္ လူတိုင္း ဥပေဒေရွ႕ေမွာက္တြင္ တန္းတူေရး ဟူသည့္ အေျခခံမူကို အဆင့္နွစ္ဆင့္အရ ဆန္႕က်င္လွ်က္ရွိသည္။ ပထမအဆင့္မွာ စစ္အစိုးရအာဏာပိုင္ေဟာင္းမ်ားသည္သာ အၾကြင္းမဲ့ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ ရေနၾကသည္။ အျခားသာမန္ျပည္သူမ်ား မခံစားရပါ။ ဒုတိယအဆင့္မွာ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူျခင္းတူပါက န၀တ၊ နအဖ စစ္အစိုးရအဖြဲ႕၀င္မ်ားသာ လြတ္ျငိမ္းခြင့္ကို ခံစားၾကရသည္။ ၄င္းတို႕၏ အမိန္႕ေပးမႈအရ သက္ဆိုင္ရာမႈခင္းမ်ား၌ ေျမျပင္တြင္ ၾကီးၾကပ္ကြပ္ကဲ ေဖၚေဆာင္ခဲ့ၾကသည့္ အျခားစစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ား၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အာဏာပိုင္မ်ားမွာ အဆိုပါ အခြင့္အေရးကို ခံစားခြင့္ မရၾကပါ။ အခ်ိန္မေရြး တရားစြဲခံရနိုင္သည္။ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုသည္ ခြဲျခားမႈကို အေျခခံဥပေဒနွင့္အညီ က်င့္သံုးထားျခင္းျဖစ္သည္။

ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူအား လြတ္ျငိမ္းခြင့္ေပးျခင္းမွာ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံု၏ အုတ္ျမစ္တခ်ပ္ ျဖစ္ေနသည္။ သို႕ျဖစ္၍ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူ မည္သူ႕ကိုမဆို တိတိက်က် စံုစမ္းရွာေဖြ ေဖၚထုတ္ကာ အေရးယူ အျပစ္ေပးျခင္းျဖင့္ ဥပေဒစိုးမိုးေရးတည္ ေဆာက္ရမည္ဟူေသာ အသံကို လူ႕အဖြဲ႕အစည္း၌ က်ယ္ေလာင္စြာ မၾကားရေတာ့ပါ။ အက်ိဳးဆက္အေနျဖင့္ ဥပေဒစိုးမိုးေရး ပ်က္သည့္ အေျခအေနကို တျပည္လံုး၌ ၾကံဳေတြ႕ေနၾကရသည္။ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုသည္ တိုင္းျပည္တြင္ ဥပေဒစိုးမိုးေရးအတြက္ ပန္းခင္းေသာလမ္းကို မတည္ေဆာက္နိုင္ပါ။ ေျပာင္းျပန္ပင္ ၄င္းသည္ ဥပေဒစိုးမိုးေရး ဆက္လက္ပ်က္သုဥ္းေစ၇န္ ငရဲမီးခင္းေသာလမ္းကို ေဖါက္ေပးထားေၾကာင္း ေတြ႕ရွိရသည္။

ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ ဥပေဒစိုးမိုးေရး ပ်က္စီးေစခဲ့ရာ၌ မည္သူ႕တြင္ အျမင့္ဆံုး တာ၀န္ရွိသလဲ။

ရခုိင္ပဋိပကၡမ်ား စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္၏ အစီရင္ခံစာ စာမ်က္နွာ ၈၇ တြင္ “နစက သည္ ကက (ၾကည္း) ၏ တိုက္ရိုက္ကြပ္ကဲမႈေအာက္တြင္ ရွိေနေၾကာင္းနွင့္ လံုျခံဳေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ားသည္ သက္ဆိုင္ရာ ၀န္ၾကီးဌာနမ်ား၏ အမိန္႕ကိုသာ နာခံရျပီး ေဒသဆိုင္ရာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေဆာင္ရြက္သူမ်ား၏ အမိန္႕ကို နာခံနိုင္ျခင္း မရွိသည္ကို ေတြ႕ရွိရေၾကာင္း” အတိအလင္း ေဖၚျပထားသည္။ ကက (ၾကည္း) သည္ (ကာ/လံု) ၏ အဖြဲ႕၀င္မ်ားျဖစ္ေသာ ကာကြယ္ေရး ဦးစီးခ်ဳပ္နွင့္ ဒုတိယကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္တို႔၏ တိုက္ရိုက္အမိန္႕ေပး ညႊန္ၾကားမႈေအာက္တြင္ ရွိသည္။

ရခုိင္ပဋိပကၡမ်ားအတြင္း (ကာ/လံု) က ဥပေဒစိုးမိုးေရးအေျခခံကို ရိုက္ခ်ိဳးခဲ့သည့္ အဓိက ျဖစ္ရပ္ၾကီးနွစ္ခုရွိခဲ့ေၾကာင္း ေကာ္မရွင္၏ အစီရင္ခံစာအရ ေပၚလြင္သည္။ ၄င္းတို႕မွာ ၂၀၁၂ ဇြန္လ (၃) ရက္ေန႕တြင္ ေတာင္ကုတ္၌ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ ၁၀ ဦး အသတ္ခံရျခင္းနွင့္ ဇြန္လ (၈) ရက္ေန႕ တြင္ ေမာင္းေတာ၌ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မ်ားက ရခုိင္လူထုမ်ားအေပၚ ျပန္လည္၍ အၾကမ္းဘက္မႈမ်ား ျပဳၾကျခင္းဖစ္သည္။ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ ၁၀ ဦး အသတ္ခံရျခင္းနွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူမ်ားကို ယခုအခ်ိန္အထိ ေဖၚထုတ္အေရးယူျခင္းမျပဳပါ။ ထိုနည္းတူ ေမာင္းေတာတြင္ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မ်ား၏ ျပန္လည္အၾကမ္းဘက္မႈကို တားဆီးနိုင္ပါလွ်က္ အာဏာပိုင္မ်ားက ကာကြယ္တားဆီးမႈ မျပဳခဲ့ပါ။ ယင္းနွင့္စပ္လွ်ဥ္း၍ ေကာ္မရွင္၏ အစီရင္ခံစာ စာမ်က္နွာ ၈၂ တြင္ ေအာက္ပါအတိုင္း ေဖၚျပထားသည္။

“ေမာင္းေတာျဖစ္စဥ္တြင္ ထိုစဥ္က နစက အၾကီးအကဲလုပ္သူက ျပတ္သားစြာ ကိုင္တြယ္အေရးယူေဆာင္ရြက္ခဲ့မည္ ဆိုပါက ယခု ရခုိင္ျပည္နယ္တြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့သည့္ ပဋိပကၡမ်ားစြာ ျဖစ္ေပၚလာမည္ မဟုတ္ေၾကာင္း ရခိုင္ရပ္မိ၊ ရပ္ဖမ်ားမွ ေ၀ဘန္သံုးသပ္ခဲ့ၾကပါသည္။”

ပထမျဖစ္ရပ္တြင္ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူကို အေရးမယူသျဖင့္ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ားနွင့္ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ အေျမာက္အမ်ား ယခုအခ်ိန္အထိ အၾကိတ္အခဲ ျဖစ္ေနဆဲျဖစ္သည္။ ဒုတိယျဖစ္ရပ္တြင္ ကာကြယ္တားဆီးနိုင္ပါလွ်က္ မကာကြယ္ခဲ့သျဖင့္ ထိခုိက္ဆံုးရွံဳးမႈမ်ား ျဖစ္ပြားခဲ့ရသည့္အျပင္ ရခိုင္ျပည္နယ္ အျခားေဒသမ်ားသို႕ ပ်ံ႕သြားခဲ့ေသာေၾကာင့္ ရခိ္ုင္လူထုမ်ားက မေၾကမနပ္ျဖစ္ေနဆဲျဖစ္သည္။ ၄င္းအၾကိတ္အခဲမ်ား၊ မေၾကနပ္မႈမ်ားသည္ ဥပေဒစိုးမိုးေရးပ်က္သုဥ္းျခင္းေၾကာင့္ ေပၚေပါက္လာခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ယင္း၏ အက်ိဳးဆက္အေနျဖင့္ ပဋိပကၡမ်ား ဆက္လက္ ၾကီးထြားသြားခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။

ေကာ္မရွင္၏ အစီရင္ခံစာအရ ေပၚလြင္ေသာ ျဖစ္ရပ္နွစ္ခုလံုးတြင္သာမက ပထမဆံုး စတင္ျဖစ္ပြားခဲ့သည့္ ေက်ာက္နီေမာ္ လူသတ္မုဒိန္းမႈတြင္ အမွန္တရားကို ဖံုးကြယ္ခဲ့သည့္အတြက္ ဥပေဒစိုးမိုးေရး ပ်က္သုဥ္းရာတြင္ အဓိက တာ၀န္ရွိသူမွာ (ကာ/လံု) နွင့္ ဦးသိန္းစိန္ ဦးေဆာင္သည့္ ဗဟိုအစိုးရျဖစ္သည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ လံုျခံဳေရးတပ္ဖြဲ႕မ်ားသည္ ၄င္းတို႕၏ တိုက္ရိုက္အမိန္႕ေပး ညႊန္ၾကားမႈေအာက္တြင္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့ရေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ (ကာ/လံု) နွင့္ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရက ဥပေဒစိုးမိုးေရးကို မတည္ေဆာက္ခဲ့သျဖင့္ အၾကမ္းဘက္ပဋိပကၡမ်ားသည္ ျမန္မာနိုင္ငံ အျခားေနရာ အေတာ္မ်ားမ်ားသို႕ ပ်ံ႕နွံ႕သြားခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။

နိုင္ငံတကာက လူ႕အခြင့္အေရးရႈေဒါင့္မွ စြပ္စြဲလာမႈကို ေကာ္မရွင္က ပယ္ခ်သည္ ဟူသည့္အေပၚ သံုးသပ္ခ်က္

နိုင္ငံတကာက လူ႕အခြင့္အေရးရႈေဒါင့္မွ စြပ္စြဲလာမႈကို ပယ္ခ်ေၾကာင္း ေကာ္မရွင္အဖြဲ႔၀င္ ေဒါက္တာေဒၚရင္ရင္ႏြယ္က ေျပာခဲ့သည္။ ပယ္ခ်ရသည္ ့အဓိကအေၾကာင္းမွာ နိုင္ငံတကာသည္ ဘဂၤါလီ တဘက္တည္းကိုသာ ေမးခဲ့ျပီး ရခုိင္လူမ်ိဳးမ်ားဘက္ကို မေမးခဲ့ေသာေၾကာင့္ ဟူ၍ျဖစ္သည္။ ေကာ္မရွင္အဖြဲ႕၀င္ အျခားသူတခ်ိဳ႕ကလည္း အလားတူ တုန္႕ျပန္ခဲ့ဘူးသည္။ စင္စစ္အားျဖင့္မူ နိုင္ငံတကာသည္ ရခုိင္တိုင္းရင္းသားမ်ားဘက္ကိုလည္း ေမးသင့္သေလာက္ ေမးျမန္းခဲ့သည္။ အရင္းခံအားျဖင့္မူ ဘက္နွစ္ဘက္ ရႈေဒါင့္မွ အဓိက ခ်ဥ္းကပ္ရန္ မဟုတ္ပါ။ နိုင္ငံတနိုင္ငံအတြင္း၌ မည္သို႕ေသာ အေျခအေနမ်ား ျဖစ္ပြားေသာအခါ နိုင္ငံတကာက လူ႕အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖါက္မႈရွဳေဒါင့္မွ ခ်ဥ္းကပ္ ကိုင္တြယ္သည္ကို ေကာ္မရွင္အေနျဖင့္ ေလ့လာသင့္သည္။ ရိုးရိုးျပစ္မႈနွင့္ လူ႕အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖါက္မႈတို႕၏ ဆက္စပ္မႈနွင့္ ကြာျခားမႈအေပၚလည္း ရွင္းလင္းစြာ နားလည္ရန္ လိုပါသည္။

သာဓကဆိုပါမည္။ နိုင္ငံတနိုင္ငံအတြင္း၌ ဘာသာေရးအရျဖစ္ေစ၊ လူမ်ိဳးေရးအရျဖစ္ေစ၊ အျခားအေၾကာင္းတခုခုအရျဖစ္ေစ လူတဦးက အျခားတဦးကို၊ လူအုပ္စုတခုက အျခားအုပ္စုတခုကို၊ သတ္ျဖတ္မႈက်ဴးလြန္သည္ ဆိုၾကပါစို႕။

လူ႕အခြင့္အေရးရႈေဒါင့္မွ ၾကည့္လွ်င္ သတ္ျဖတ္ခံရသူ၏ အသက္ရွင္ရပ္တည္ပိုင္ခြင့္ ရုပ္သိမ္းခံလိုက္ရျခင္းျဖစ္သည္။ သို႕ရာတြင္ သာမန္အားျဖင့္ နိုင္ငံတကာက ၀င္ေရာက္စြက္ဘက္ ေျပာဆိုမည္မဟုတ္ပါ။ သက္ဆိုင္ရာ နိုင္ငံ၏ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာအတြင္း က်ေရာက္ေနေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ၄င္းနိုင္ငံ၏ အစိုးရကသာလွ်င္ အဆိုပါနိုင္ငံ၏ တည္ဆဲဥပေဒမ်ားနွင့္အညီ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူ သို႕မဟုတ္ က်ဴးလြန္သူမ်ားကို အေရးယူ အျပစ္ေပးရမည္ျဖစ္သည္။

၂၀၁၂ ခုနွစ္ ဇူလိုင္လအတြင္း အိႏၵိယနိုင္ငံ အာသံျပည္နယ္ အေနာက္ျခမ္းတြင္ လူမ်ိဳးေရး ပဋိပကၡျဖစ္ပြားခဲ့ျပီး အေတာ္မ်ားမ်ား ေသဆံုးကာ လူဦးေရ နွစ္သိန္းခန္႕ အိုးမဲ့အိမ္မဲ့ျဖစ္ခဲ့သည္။ သို႕ရာတြင္ ကုလသမဂၢသည္လည္းေကာင္း၊ နိုင္ငံတကာလူ႕အခြင့္အေရးအဖြဲ႕ အစည္းၾကီးမ်ားသည္လည္းေကာင္း ၀င္ေရာက္စြက္ဘက္ ေျပာဆိုၾကျခင္းမရွိပါ။ အိႏိၵယနိုင္ငံ၏ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာအတြင္းတြင္ သက္ဆိုင္ရာ အစိုးရမ်ားက ေျဖရွင္းေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကသည္။

သို႕ရာတြင္ အစိုးရကိုယ္တိုင္က လူထုအေပၚ လူ႕အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖါက္မႈကို က်ဴးလြန္ျခင္း၊ သို႕မဟုတ္ အင္အားစုတရပ္ရပ္က က်ဴးလြန္မႈကို အစိုးရက အားေပးကူညီျခင္း၊ တနည္းနည္းျဖင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ သို႕မဟုတ္ လူ႕အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖါက္က်ဴးလြန္မႈၾကီးမ်ား ျဖစ္ပြားေနပါလွ်က္ က်ဴးလြန္သူမ်ားကို အစိုးရက ထိထိေရာက္ေရာက္ အေရးယူမႈမျပဳျခင္းတို႕ျဖစ္လွ်င္မူ ကုလသမဂၢအေနျဖင့္ ျဖစ္ေစ၊ နိုင္ငံတကာ လူ႕အခြင့္အေရးအဖြဲ႕အစည္းၾကီးမ်ားအေနျဖင့္ ျဖစ္ေစ ၀င္ေရာက္အေရးယူေဆာင္ရြက္ရန္ ၾကိဳးပမ္းၾကရသည္။ ဤသည္မွာ နိုင္ငံတကာ လူ႕အခြင့္အေရး ဥပေဒအေျခခံမ်ားေပၚ၌ နိုင္ငံတကာက က်င့္သံုးသည့္ အစဥ္အလာလည္းျဖစ္သည္။ ျမန္မာနိုင္ငံအတြင္း ရခိုင္ျပည္နယ္၌ အလားတူ အေျခအေနမ်ား ျဖစ္ပြားေနသည့္ အေထာက္အထားမ်ားအား နိုင္ငံတကာ ေတြ႕ရွိသျဖင့္သာ ကုလသမဂၢနွင့္ နိုင္ငံတကာက ၀င္ေရာက္ေျပာဆိုလာၾကျခင္းျဖစ္သည္။ အေရးယူေဆာင္ရြက္မႈမ်ားလည္း ရွိလာနိုင္သည္။

ေဒါက္တာေဒၚရင္ရင္ႏြယ္နွင့္ ေကာ္မရွင္အဖြဲ႔၀င္အခ်ိဳ ့ေျပာသလို နိုင္ငံတကာအေနျဖင့္ ရခိုင္တိုင္းရင္းသားမ်ားအား စစ္ေဆးေမးျမန္းမႈ နည္းေကာင္းနည္းပါမည္။ ဤသည္မွာ အေၾကာင္းနွစ္ခ်က္ေၾကာင့္ ျဖစ္နုိင္သည္။ တခ်က္မွာ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရ၏ စစ္တပ္နွင့္ အျခားလံုျခံဳေရးတပ္ဖြဲ႕မ်ားသည္ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ားနွင့္ ေပါင္းကာ ရခိုင္တိုင္းရင္းသားမ်ားအေပၚ လူ႕အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖါက္မႈမ်ား က်ဴးလြန္ေနေၾကာင္း၊ သတင္းမရခဲ့ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္နိုင္သည္။ ေနာက္တခ်က္မွာ ရခိုင္တိုင္းရင္းသားမ်ား ကိုယ္တိုင္ကလည္း ဦးသိန္းစိန္အစိုးရ၏ စစ္တပ္နွင့္ အျခားလံုျခံဳေရးတပ္ဖြဲ႕မ်ားသည္ မိမိတို႕အေပၚ လူ႕အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖါက္မႈမ်ား က်ဴးလြန္ေနၾကသည္၊ ရြာမ်ားမီးရႈိ႕၊ လူသတ္၊ မုဒိန္းက်င့္ စသျဖင့္ က်ဴးလြန္ေနပါသည္ဟု တိုင္တန္းျခင္းမျပဳခဲ့ေသာေၾကာင့္လည္း ျဖစ္နိုင္သည္။

ယင္းသို႕ က်ဴးလြန္မႈ သက္ေသအေထာက္အထားမ်ား ရွိပါက ေကာ္မရွင္အေနျဖင့္ ျဖစ္ေစ၊ ေဒါက္တာေဒၚရင္ရင္ႏြယ္ အေနျဖင့္ ျဖစ္ေစ နုိင္ငံတကာသို႕ တိုင္တန္းမည္ဆိုပါက ရခိုင္တုိင္းရင္းသားမ်ားအား အဓိကထား၍ လာေ၇ာက္ စစ္ေဆးမးျမန္းရန္မွာ ရာခိုင္နုန္းျပည့္ ေသခ်ာသည္။

အၾကမ္းဖက္ပဋိပကၡမ်ား ျဖစ္ပြားရျခင္း၏ လတ္တေလာအေၾကာင္းရင္းနွင့္ ေနာက္ဆက္တြဲအေၾကာင္းရင္းမ်ား ရခုိင္ျပည္နယ္မွ စတင္ခဲ့ျပီး တနိုင္ငံလံုးသို႕ တေျဖးေျဖး ပ်ံ႕နွံ႕ေနျပီျဖစ္ေသာ အၾကမ္းဘက္ပဋိပကၡၾကီး၏ လတ္တေလာအေၾကာင္းရင္းမွာ လူမိ်ဳးေရးကြဲျပားမႈနွင့္ ဘာသာေရးယံုၾကည္ခ်က္ျခားနားမႈတို႕အေပၚ အေျခခံျပီး တဘက္နွင့္ တဘက္ အျပန္အလွန္ပုတ္ခတ္ စြပ္စြဲၾကရာမွ စတင္ေပၚေပါက္လာခဲ့သည့္ ျပသနာမဟုတ္ပါ။ ဥပေဒစိုးမိုးေရးအေျခခံအရ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူမွန္သမွ်ကို ေက်ာသားရင္သားမခြဲျခားဘဲ တန္းတူထား၍ ျပတ္ျပတ္သားသား ထိထိေ၇ာက္ေရာက္ အေရးမယူခဲ့ျခင္းမွာ ပထမ လတ္တေလာအေၾကာင္းရင္းျဖစ္သည္။ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရ၏ စစ္တပ္နွင့္ အျခားလံုျခံဳေရးတပ္ဖြဲ႕မ်ား ကိုယ္တိုင္က ဘက္တဘက္တြင္ ရပ္၍ ျပစ္မႈႀကီးမ်ားအား ပါ၀င္က်ဴးလြန္ခဲ့ၾကသည္ဟု နိုင္ငံတကာက ေထာက္ျပစြပ္စြဲလာသည္က ပို၍ အေရးၾကီးေသာ ဒုတိယ လတ္တေလာ အေၾကာင္းရင္းျဖစ္သည္။

ဤလတ္တေလာအေၾကာင္းရင္းနွစ္ရပ္ ျဖစ္တည္လာခဲ့ျပီးေနာက္ ေနာက္ဆက္တြဲအေၾကာင္းရင္းတို႕လည္း ေပၚေပါက္လာျပန္သည္။ ယင္းတို႕မွာ ဘာသာေရးအုပ္စုၾကီးနွစ္ခုမွ အခ်ိဳ႕ေသာ အစြန္းေရာက္ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္မ်ား၊ ဘာသာ၀င္မ်ားနွင့္ အစြန္းေရာက္ အမ်ိဳးသားေရး၀ါဒီမ်ားက နည္းလမ္းေပါင္းစံုသံုး၍ လံႈ႕ေဆာ္လာခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္သည္။ အကိ်ဳးဆက္အေနျဖင့္ အၾကမ္းဘက္ပဋိပကၡၾကီးမ်ားသည္ တိုင္းျပည္၏ ေနရာေဒသ အေတာ္မ်ားမ်ားသို႕ ပ်ံ႕နွံ႕သြားခဲ့ရျခင္းျဖစ္သည္။

လတ္တေလာ အေၾကာင္းရင္းနွင့္ ေနာက္ဆက္တြဲ အေၾကာင္းရင္းတို႕ကို နိုင္းယွဥ္ေလ့လာရန္ လိုပါမည္။ လတ္တေလာ အေၾကာင္းရင္းသည္ ဥပေဒစိုးမိုးေရးနွင့္ တိုက္ရိုက္သက္ဆိုင္သည္။ ေနာက္ဆက္တြဲအေၾကာင္းရင္းသည္ သာသာေရးအရ မတူကြဲျပားသည့္ ဘာသာမ်ား အတူ ျငိမ္းခ်မ္းစြာ ရပ္တည္နိုင္ေရး၊ အျပန္အလွန္ေလးစားမႈ တည္ေဆာက္ေရးတို႔နွင့္ လည္းေကာင္း၊ နိုင္ငံေရးအရ အစြန္းေရာက္ အမ်ိဳးသားေရး၀ါဒကို စြန္႕လႊတ္ျပီး လူမ်ိဳးေပါင္းစံု အတူယွဥ္တြဲ ေနထိုင္ေရး အေျခခံတြင္ မိမိအမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားကို သမာသမတ္က်စြာ ေဖၚေဆာင္နိုင္ေရး အေတြးအေခၚ စိုက္ထူမႈနွင့္လည္းေကာင္း သက္ဆိုင္သည္။

ေနာက္ဆက္တြဲအေၾကာင္းရင္းမ်ားသည္ အေရးမၾကီးမဟုတ္ၾကီးပါသည္။ သို႕ရာတြင္ ယေန႕တျပည္လံုးသို႕ ပ်ံ႕နွံ႕ေနၿပီျဖစ္ေသာ အၾကမ္းဘက္ပဋိပကၡၾကီးမ်ားနွင့္စပ္လွ်ဥ္း၍ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတခုလံုးနီးပါးသည္ ေနာက္ဆက္တြဲ အေၾကာင္းရင္းမ်ားအေပၚတြင္သာ ကုစားအေျဖရွာၾကရန္ ႀကိဳးပမ္းေနၾကသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ထိေရာက္မႈ အားနည္းနိုင္သည္။

လတ္တေလာအေၾကာင္းရင္းမ်ားနွင့္စပ္လွ်ဥ္း၍ အမွန္တရားေပၚေအာင္ အဓိကထားေဖၚထုတ္ျပီး အေရးယူေဆာင္ရြက္နုိင္မွသာလွ်င္ ဥပေဒစိုးမိုးေရးကို အေျခခံအားျဖင့္ တည္ေဆာက္နိုင္ပါမည္။ ထို႕ေနာက္ ေနာက္ဆက္တြဲအေၾကာင္းရင္းမ်ားကို တေျဖးေျဖး အခ်ိန္ယူကုစားသြားရန္ ျဖစ္ပါသည္။

ရခုိင္ပဋိပကၡမ်ား စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္သည္ ဥပေဒစိုးမိုးေရးနွင့္ တိုက္ရိုက္သက္ဆိုင္သည့္ လတ္တေလာ အေၾကာင္းရင္းကို မီးေမာင္းထိုးကာ အမွန္တရားေပၚေအာင္ ေဖၚထုတ္ခဲ့ျခင္းမရွိ။ လတ္တေလာအေၾကာင္းရင္း နွစ္ရပ္အနက္ ပထမတရပ္ကို ေကာ္မရွင္ကိုယ္တိုင္ ၀န္ခံရသည္။ ထို႔အျပင္ လံုျခံဳေရးတပ္ဖြဲ႕မ်ားကိုယ္တိုင္က ဘက္တဘက္ နွင့္ပူးေပါင္းကာ ျပစ္မႈၾကီးမ်ားအား ပါ၀င္က်ဴးလြန္ခဲ့ၾကသည္ဟု နိုင္ငံတကာက ေထာက္ျပစြပ္စြဲသည့္ ဒုတိယအေၾကာင္းရင္းကိုလည္း ေကာ္မရွင္က မ်က္စိမွိတ္ ပယ္ခ်ျခင္းမွလြဲ၍ အခ်က္အလက္နွင့္ မျငင္းနိုင္။ သို႕ရာတြင္ အစီရင္ခံစာ၌ လတ္တေလာအေၾကာင္းရင္းကို ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ျပည့္ျပည့္စံုစံု မေဖၚထုတ္ဘဲ ေနာက္ခံအေၾကာင္းရင္းနွင့္ ေနာက္ဆက္တြဲ အေၾကာင္းရင္းမ်ားကိုသာ ဋီကာခ်ဲ႕ျပီး ေဖၚျပခဲ႕သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ဥပေဒစိုးမိုးေရး အေျခခံကို ဖ်က္ဆီးခဲ့သည့္ ကာလံုနွင့္ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္၏ တာ၀န္ရွိမႈကို ဖံုးကြယ္သြားေစခဲ့သည္။ ယင္းအတြက္ ေကာ္မရွင္အား ဦးသိန္းစိန္က မ်ားစြာ သေဘာက်သြားပံုရသည္။ ၂၀၁၃ ခုနွစ္ ေမလ (၆) ရက္ေန႕တြင္ တိုင္းျပည္သို႕ မိန္႔ခြန္းေျပာ၍ပင္ ခ်ီးမြမ္းခဲ့သည္။

(ကာ/လံု) ႏွင့္ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရသည္ ဥပေဒစိုးမိုးေရးပ်က္ေအာင္ ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိ လုပ္သလား။

ရခိုင္မွ တရုတ္ျပည္သို႕ အေမရိကန္ေဒၚလာ ဘီလ်ံေပါင္းမ်ားစြာ ခ်ီကာ တန္ဘိုးရွိသည့္ သဘာ၀ဓါတ္ေငြ႔ပိုက္လိုင္း သြယ္တန္းတည္ေဆာက္ေနပါသည္။ ယင္းအေပၚ ရခုိင္ျပည္နယ္အတြင္းရွိ လူထုမ်ားက အားေကာင္းေကာင္းနွင့္ ကန္႕ကြက္နုိင္ျခင္း မရွိေစရန္ အာရံုလႊဲလိုက္ျခင္း ျဖစ္နိုင္သည္ဟု လူထုအေတာ္မ်ားမ်ားက ယူဆလာၾကသည္။ ထို႕ျပင္ တည္ေဆာက္ျပီးသည့္အခ်ိန္တြင္ လက္ရွိနွင့္ ေနာင္တက္လာဦးမည့္ စစ္အစိုးရအဆက္ဆက္က နွစ္ေပါင္းေျမာက္မ်ားစြာ ဆက္လက္ အျမတ္ထုတ္အက်ိဳးခံစားေနဦးမည့္အေပၚ မကန္႕ကြက္နိုင္ေတာ့ေစေရးအတြက္ ရခိုင္ျပည္နယ္အတြင္းရွိ လူထုမ်ားနွင့္ ၄င္းတို႔၏ နိုင္ငံေရးပါတီမ်ား အားနည္းခ်ိနဲ႔သြားေစရန္၊ လံုျခံဳေရးအရ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရ၏ စစ္တပ္နွင့္ အျခား လံုျခံဳေရးအဖြဲ႕မ်ားကိုသာ ထာ၀ရအားကိုးသြားေစရန္ မဟာျဗဴဟာခ်မွတ္ လုပ္ေဆာင္ျခင္းလည္း ျဖစ္နိုင္သည္။

အထက္ပါ သံုးသပ္ခ်က္ မမွန္ဟူ၍ (ကာ/လံု) နွင့္ ဦးသိ္န္းစိန္ အစိုးရက သက္ေသျပလိုပါက ပိုက္လိုင္းနွင့္ ဆက္စပ္ေသာ သတင္းအခ်က္အလက္မွန္သမွ်ကို ရွင္းလင္းစြာ တျပည္လံုးသို႕ ထုတ္ျပန္ေၾကျငာရန္ လိုသည္။ ပို၍အေရးၾကီးသည္မွာ အၾကမ္းဘက္ ပဋိပကၡမ်ားေၾကာင့္ ရခုိင္ျပည္နယ္လူထု၏ စီးပြားေရးမွာ ခြ်တ္ျခံဳက်ပ်က္စီးသြားခဲ့ျပီျဖစ္သျဖင့္ ျပန္လည္ကုစားနိုင္ရန္ ပိုက္လိုင္းမွရေသာ ၀င္ေငြအားလံုးကို ရခိုင္ျပည္နယ္ အက်ိဳးစီးပြားအတြက္သာ သံုးစြဲသြားနိုင္ေစရန္ ဥပေဒတရပ္ ျပဌာန္းကာ လႊဲအပ္ေဖၚေဆာင္သြားရန္ လိုအပ္သည္။

မည္သို ့ပင္ ေနာက္ဆက္တြဲကုစားမႈမ်ားျပဳေစဦး၊ ရခိုင္ျပည္နယ္အတြင္း ဥပေဒစိုးမိုးေရးပ်က္စီးေစခဲ့သည့္အတြက္ ယင္းမွ စတင္ကာ တျပည္လံုးသို႕ပ်ံ ့နွံ ့ေစခဲ့ရာ၌ တာ၀န္ရွိမႈမွေန၍ (ကာ/လံု) နွင့္ ဦးသိန္းစိ္န္အစိုးရသည္ ေရွာင္လႊဲ၍ မရနိုင္။ အဖြဲ႕အစည္းသေဘာအရ တာ၀န္ရွိမႈနွင့္ အမိန္႕ေပးျခင္းအရ တာ၀န္ရွိမႈ ၁၉၈၂ ခုနွစ္တြင္ ဂြါတီမာလာနိုင္ငံ၌ အာဏာသိမ္းျပီး တိုင္းျပည္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ေသာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီး အက္ဖရိန္ရိုင္ယိုမြန္႔သည္ အစ္ဇီးလ္မာယာ အမည္ရွိ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစု၀င္ ဦးေရ ၁၇၇၁ ဦးအေပၚ လူမ်ိဳးတံုးသတ္ျဖတ္မႈက်ဴးလြန္ခဲ့သည္ဟု စြဲခ်က္တင္ကာ တရားရံုး၌ သက္ေသေပါင္း ၁၀၀ ေက်ာ္ကို စစ္ေဆးခဲ့ျပီးေနာက္ ၂၀၁၃ ခုနွစ္ ေမလ ၁၀ ရက္ေန႔တြင္ ၄င္းအေပၚ ေထာင္ နွစ္ည ၈၀ ခ်ခဲ့သည္။ လူမ်ိဳးတံုးသတ္ျဖတ္မႈအတြက္ နွစ္ ၅၀၊ လူသားျဖစ္မႈကို ဆန္႕က်င္သည့္ ျပစ္မႈအတြက္ နွစ္ ၃၀ နွစ္ခုေပါင္း ေထာင္နွစ္ ၈၀ ျဖစ္သည္။ “သမၼတ တာ၀န္ယူထားစဥ္အတြင္း သတ္ျဖတ္မႈၾကီးမ်ား က်ဴးလြန္ေနတာကို သိရက္နဲ႕ ရပ္ဆိုင္းသြားေအာင္ ကာကြယ္တားဆီးျခင္း မလုပ္ခဲ့တာေၾကာင့္ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္ရာေရာက္တယ္” ဟု တရားသူၾကီး ဂ်က္စ္မင္ဘာရီေရာ့က စီရင္ခ်က္တြင္ ထည့္သြင္းဖတ္ၾကားသြားခဲ့သည္။

အာဂ်င္တီးနား၊ ခ်ီလီ၊ ဂြြါတီမာလာ အစရွိေသာ နိုင္ငံမ်ားတြင္ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးဟူသည္ကို အေၾကာင္းျပ၍ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္မႈၾကီးမ်ားအား ေမ့မထားဘဲ ျပန္လည္ေဖၚထုတ္ျပီး အေရးယူေနၾကျခင္းမွာ စစ္မွန္သည့္ ဥပေဒစိုးမိုးေရး အေျခခံမ်ား တည္ေဆာက္ျပီး တိုင္းျပည္ တည္ျငိမ္၊ ျငိမ္းခ်မ္းကာ၊ လူထုတရားမွ်တမႈ ရေစရန္ ျဖစ္သည္။

၂၀၁၃ ခုနွစ္ မတ္လ ၂၇ ရက္ တပ္မေတာ္ေန႕တြင္ ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႈးၾကီး မင္းေအာင္လိႈင္က ၄င္း၏ တပ္မေတာ္သည္ မည္သည့္အခါကမွ် လူမ်ိဳးတံုးသတ္ျဖတ္မႈနွင့္ စစ္ရာဇ၀တ္မႈမ်ား မက်ဴးလြန္ခဲ့ေၾကာင္းထည့္သြင္း ေျပာၾကားသြားခဲ့သည္။ လူမ်ိဳးတံုးသတ္ျဖတ္မႈ၊ စစ္ရာဇ၀တ္မႈနွင့္ လူသားျဖစ္မႈကို ဆန္႕က်င္သည့္ ျပစ္မႈမ်ားအား ျမန္မာနိုင္ငံအတြင္းတြင္ ဥပေဒအျဖစ္ျပဌာန္းထားမႈ မရွိေသးပါ။ နိုင္ငံတကာ ဥပေဒ၏ အစိပ္အပိုင္းမ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္။ ယင္းတို႕ကို ခ်ိဳးေဖါက္က်ဴးလြန္ျခင္းမွာ ျပစ္မႈေျမာက္သည္ဟူ၍ ကာခ်ဳပ္မင္းေအာင္လိႈင္ ကိုယ္တိုင္က ၀န္ခံလိုက္သည့္ သေဘာျဖစ္သည္။ ယင္းမိန္႕ခြန္းကိုးကားကာ အာဏာပိုင္မ်ားက ျပဌာန္းထားသည့္ ျပည္တြင္းဥပေဒမ်ားအတိုင္းသာ စိုးမိုးအုပ္ခ်ဳပ္ျခင္း Rule by Law မွေန၍ နိုင္ငံတကာ စံထားခ်က္မ်ားနွင့္ ကိုက္ညီသည့္ ဥပေဒစိုးမိုးေရး Rule of Law သို႕ ေျပာင္းလဲေဖၚေဆာင္နိုင္ေရးအတြက္ စတင္လႈပ္ရွားလုပ္ေဆာင္သင့္ျပီ ျဖစ္ပါသည္။

အထက္ပါ နိုင္ငံတကာျပစ္မႈၾကီးမ်ားအား တပ္မေတာ္က မက်ဴးလြန္ပါဟူ၍ ကာခ်ဳပ္မင္းေအာင္လိႈင္၏ ျငင္းဆိုခ်က္ကို္မူ လက္ခံနုိင္ဘြယ္မရွိပါ။ ၄င္းျပစ္မႈၾကီးမ်ားမွာ မည္သည့္အရာမ်ားျဖစ္သည္ကို ဥပေဒသမားမ်ားပင္ နားလည္ေအာင္ မနည္းၾကိဳးပမ္းၾကရသည္။ ယင္းတို႕နွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ တပ္မေတာ္အတြင္း က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕ ပညာေပးေရးလုပ္ခဲ့ေၾကာင္းလည္း တၾကိမ္တခါမွ် မၾကားသိခဲ့ရပါ။ သို႕ျဖစ္၍ တပ္ဗိုလ္၊ တပ္သား တကယ့္အမ်ားစုၾကီးမွာ မည္သည္တို႕ကို က်ဴးလြန္လွ်င္ မည္သည့္ျပစ္မႈေျမာက္သည္ဟူ၍ နားလည္နိုင္ၾကျခင္းမရွိေသးသည္မွာ ရာနဳန္းျပည့္နီးပါး ေသခ်ာသည္။ လတ္တေလာျဖစ္ရပ္မ်ားကို သံုးသပ္လွ်င္ပင္ ရခိုင္ျပည္နယ္အတြင္း လူမ်ိဳးတံုးသတ္ျဖတ္မႈ၊ ကခ်င္ျပည္နယ္အတြင္း စစ္ရာဇ၀တ္မႈနွင့္ လက္ပံေတာင္းေတာင္ေဒသတြင္ ဆႏၵျပသံဃာမ်ားအေပၚ လူသားျဖစ္မႈကို ဆန္႕က်င့္သည့္ျပစ္မႈမ်ား က်ဴးလြန္ခဲ့ျပီးျပီဟု နိုင္ငံတကာဥပေဒအေျခခံမွ သံုးသပ္နိုင္သည္။ အေသးစိပ္ကို ဤစာတမ္း၏ ဒုတိယပို္င္းတြင္ ဆက္လက္ေဆြးေႏြးပါမည္။

အထက္ပါ ျပစ္မႈၾကီးမ်ားနွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ တာ၀န္ရွိမႈကို ရွာေဖြရာတြင္ အဖြဲ႕အစည္းသေဘာအရ တာ၀န္ရွိမႈနွင့္ အမိန္႕ေပးျခင္းအရ တာ၀န္ရွိမႈ နွစ္ခုတို႕၏ ဆက္စပ္မႈနွင့္ကြာျခားမႈတို႕ကို ေလ့လာဘို႕လိုပါမည္။ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္သည္ လည္းေကာင္း၊ ကာခ်ဳပ္မင္းေအာင္လိႈင္သည္လည္းေကာင္း တိုင္းျပည္တြင္ အျမင့္ဆံုးအာဏာပိုင္အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္သည့္ (ကာ/လံု) ၏ အဖြဲ႕၀င္မ်ားျဖစ္ၾကသျဖင့္ ယေန႕တိုင္းျပည္တြင္ ျဖစ္ပြားေနေသာ အၾကမ္းဘက္ပဋိပကၡၾကီးမ်ားနွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ ၄င္းတို႕တြင္ ေယဘုယ်အားျဖင့္ တာ၀န္ရွိၾကသည္။

ရခိုင္ပဋိပကၡတြင္ လံုျခံဳေရးတပ္ဖြဲ႕မ်ားအား (ကက/ၾကည္း) က တိုက္ရိုက္အမိန္႕ေပးခဲ့ေၾကာင္း ေကာ္မရွင္၏ အစီရင္ခံစာအရ ေပၚလြင္သျဖင့္ ကာခ်ဳပ္မင္းေအာင္လိႈင္တြင္ တာ၀န္ရွိသည္။ (ကာ/လံု) အစည္းအေ၀းေခၚျပီး ကာခ်ဳပ္မင္းေအာင္လိႈင္ကို တာ၀န္ေပးခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါက (ကာ/လံု) အဖြဲ႕၀င္အားလံုးတြင္ တာ၀န္ရွိသည္။ သို႕မဟုတ္ဘဲ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္က ကာခ်ဳပ္မင္းေအာင္လိႈင္အား ရခိုင္ပဋိပကၡမ်ားကိစၥ ေဆာင္ရြက္၇န္ တာ၀န္ေပးခဲ့ပါက ဦးသိန္းစိန္သည္ အၾကီးအကဲ[1] အေနျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ကာခ်ဳပ္မင္းေအာင္လိႈင္သည္ လက္ေအာက္ငယ္သား[2] အေနျဖင့္လည္းေကာင္း တာ၀န္ရွိသည္။

ကခ်င္ျပည္နယ္အတြင္း ေကအိုင္အိုကို ထိုးစစ္ၾကီးမ်ား ဆင္ႏႊဲခဲ့စဥ္ စစ္ေရးသေဘာအရ ကာခ်ဳပ္မင္းေအာင္လႈိႈ္င္မွာ အဓိကတာ၀န္ရွိသည္။ စစ္ရာဇ၀တ္မႈမ်ား က်ဴးလြန္ခဲ့ျခင္းနွင့္စပ္လွ်ဥ္း၍မူ အၾကီးအကဲ ကာခ်ဳပ္မင္းေအာင္လိႈင္တြင္ တာ၀န္ရွိသလား၊ စစ္ေျမျပင္တခုလံုးကို အနီးကပ္ကြပ္ကဲရသည့္ လက္ေအာက္ငယ္သား ေျမာက္ပိုင္းတိုင္းစစ္ဌာနခ်ဳပ္ တိုင္းမႈးတြင္ တာ၀န္ရွိသလား ဟူသည္ကို သံုးသပ္ရပါမည္။ ဤတြင္ နိုင္ငံတကာဓေလ့ ထံုးတမ္းဥပေဒ[3] အရသာမက (ရ၀မ္ဒါ နိုင္ငံတကာျပစ္မႈဆိုင္ရာခံုရံုး[4] က ခ်မွတ္ခဲ့ျပီး ဆီအာရာလီယြန္းအထူး တရားရံုး[5] ကပါ လိုက္နာက်င့္သံုးခဲ့သည့္ လက္ေတြ႕အရ) သမားရိုးက် နိုင္ငံတကာဥပေဒ[6] အျဖစ္ပင္ လိုက္နာက်င့္ သံုးလာၾကျပီျဖစ္ေသာ သတ္မွတ္ျပဌာန္းခ်က္အရ အၾကီးအကဲနွင့္ လက္ေအာက္ငယ္သား ဆက္ဆန္ေရး[7] အရ တာ၀န္ရွိမႈကို ေလ့လာရန္ လိုပါသည္။ ဂြါတီမာလာနိုင္ငံက ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီး အက္ဖရိန္ရိုင္ယိုမြန္၏ မႈခင္းနွင့္ နိုင္းယွဥ္ေလ့လာလွ်င္ အက်ိဳးရွိပါမည္။

အပိုင္း (၂) ကို ဆက္လက္ဖတ္ရႈပါရန္ ...

ဦးေအာင္ထူး (ေရွ႕ေန)
(မူရင္းသတ္ပံုအတိုင္း Aung Htoo ေဖ့စ္ဘြတ္ခ္မွ ကူးယူေဖာ္ျပပါသည္)