အီဂ်စ္သမၼတ ရာထူးစြန္႔ၿပီ၊ မစၥတာမူဘာရက္ ပိုင္ဆိုင္မႈေတြ ထိန္းခ်ဳပ္ခံရ၊ အီဂ်စ္ သမၼတႏုတ္ထြက္မႈ ႏိုင္ငံတကာတုံ႔ျပန္ခ်က္

ဗီြအိုေအသတင္း

အီဂ်စ္သမၼတ ရာထူးစြန္႔ၿပီ

အီဂ်စ္ျပည္သူေတြရဲ႕ (၁၈) ရက္ၾကာ ဆႏၵျပမႈေတြေၾကာင့္ ႏွစ္ေပါင္း (၃၀) တိုင္းျပည္ကို အုပ္ခ်ဳပ္လာခဲ့တဲ့ သ မၼတ မူဘာရက္ အာဏာက စြန္႔လႊတ္ေပးခဲ့ရပါၿပီ။ သမၼတရဲ ႔အာဏာကို စစ္တပ္ကို လႊဲေပးလိုက္ၿပီလို႔ အီဂ်စ္ ဒု-သမၼတ အိုမာစူေလမန္ရဲ႕ ေသာၾကာေန႔ညပိုင္းက ေၾကညာခ်က္ ထြက္ေပၚလာၿပီးေနာက္ပိုင္း အီဂ်စ္ျပည္ သူေတြ ေထာင္ေပါင္း ေသာင္းေပါင္းမ်ားစြာဟာ လမ္းမေတြေပၚထြက္ၿပီး ေအာ္ဟစ္ေပ်ာ္ရႊင္ ေအာင္ပြဲခံခဲ့ၾကပါ တယ္။

စစ္တပ္က တိုင္းျပည္ကို ဘယ္လိုဆက္ၿပီး ထိန္းခ်ဳပ္သြားမယ္ဆိုတဲ့ အေသးစိတ္ အစီအစဥ္ေတြကိုေတာ့ ေနာက္ေန႔ေတြမွာ ဆက္ၿပီး ေၾကညာမယ္လို႔ အစိုးရပိုင္ ႐ုပ္ျမင္သံၾကားက ေၾကညာပါတယ္။ တရား၀င္မႈကို ျပည္သူေတြ လက္ခံဖို႔ပဲ ရွိေတာ့တယ္လို႔ စစ္တပ္ေျပာခြင့္ရ ပုဂၢိဳလ္တဦးက ရုပ္ျမင္သံၾကားမွာ ေျပာဆိုခဲ့ၿပီး တိုင္းျပည္တာ၀န္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့တဲ့ မစၥတာမူဘာရက္ကို ဂုဏ္ျပဳေၾကာင္းနဲ႔ ဆႏၵျပမႈေတြအတြင္း ေသဆံုးခဲ့ရ တဲ့သူေတြကိုလည္း အာဇာနည္ေတြအျဖစ္ သူက အေလးျပဳခဲ့ပါတယ္။

အီဂ်စ္ၿမိဳ ႔ေတာ္ ကိုင္႐ိုက သာဟ္ရီ (Tahrir) လြတ္ေျမာက္ေရးရင္ျပင္ကေတာ့ သမၼတ မူဘာရက္ ျဖဳတ္ခ်ေရး အဓိက သပိတ္စခန္းျဖစ္လို႔ အဲဒီရင္ျပင္မွာ လူေတြ ႀကိတ္ႀကိတ္တိုး ေအာင္ပြဲခံေနၾကၿပီး ႏိုင္ငံတကာ သတင္း သမားေတြရဲ႕ တိုက္႐ိုက္ထုတ္လႊင့္မႈေတြနဲ႔ ျပည့္ႏွက္ေနတာပါ။ အီဂ်စ္ႏိုင္ငံအလံေတြလည္း လူေတြက ေနရာ တကာမွာ ေ၀ွ႔ယမ္းၿပီး ကိုင္႐ိုၿမိဳ႕ေတာ္ရဲ႕ ညဘက္ေကာင္းကင္ျပင္မွာေတာ့ ေအာင္ပြဲအထိမ္းအမွတ္ မီးရႈးမီး ပန္းေတြ ပစ္ေဖာက္ေပ်ာ္ရႊင္ခဲ့ၾကပါတယ္။

အီဂ်စ္ႏိုင္ငံ အလက္ဇန္းဒီးယားၿမိဳ႕နဲ႔ တျခားၿမိဳ႕ႀကီးေတြမွာလည္း လမ္းမေတြေပၚမွာ ကားဟြန္းေတြတီး၊ လူ ေတြကလည္း အေျမာက္အျမားထြက္ၿပီး အလံေတြကို ေ၀ွ႔ယမ္းၿပီးေတာ့ ေအာင္ပြဲခံေနၾကပါတယ္။ မစၥတာ မူ ဘာရက္ဟာ အခုကိုင္ရိုၿမိဳ ႔ကေန ပင္လယ္နီအပမ္းေျဖစခန္း Sharm El-Sheikh မွာရွိတဲ့ သူ႔ရဲ႕အိမ္ကို ထြက္ သြားခဲ့ၿပီလို႔ အီဂ်စ္အာဏာပိုင္ေတြရဲ႕ေျပာဆိုခ်က္ကို ကိုးကားၿပီး သတင္းဌာနေတြမွာ ေရးသားေနၾကပါတယ္။

မစၥတာ မူဘာရက္ ပိုင္ဆိုင္မႈေတြ ထိန္းခ်ဳပ္ခံရ

အီဂ်စ္စီးပြားေရးအေျခအေန ျပန္ၿပီးေကာင္းမေကာင္း ခန္႔မွန္းဖို႔ ခက္ေနေသးေပမယ့္ အာဏာစြန္႔သြားတဲ့ မစၥ တာ မူဘာရက္ရဲ႕ ပိုင္ဆိုင္မႈေတြကိုေတာ့ ဆြစ္ဇာလန္ႏိုင္ငံက ထိန္းခ်ဳပ္လိုက္ပါၿပီ။ ဒီထိန္းခ်ဳပ္မႈ ထုတ္ျပန္တဲ့ အမိန္႔က (၃) ႏွစ္သက္တမ္းရွိမွာမို႔ မစၥတာ မူဘာရက္ရဲ႕ ပိုင္ဆိုင္မႈေတြ (၃) ႏွစ္ၾကာ ထုတ္လို႔သြင္းလို႔မရဘဲ ထိန္းခ်ဳပ္ထားမွာပါ။

ပိုင္ဆိုင္မႈ ဘယ္ေလာက္ရွိၿပီး ဘယ္ပစၥည္းေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားသလဲ ဆိုတာကိုေတာ့ အေသးစိတ္ ထုတ္မ ေျပာပါဘူး။ သူ႔ပိုင္ဆိုင္မႈေတြထဲမွာ အီဂ်စ္ႏိုင္ငံရဲ႕ပိုင္ဆိုင္မႈေတြ ရွိမရွိ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ေပးတဲ့သေဘာနဲ႔ ဆြစ္ ဇာလန္ႏိုင္ငံက အခုလိုအမိန္႔ထုတ္ၿပီး ထိန္းခ်ဳပ္လိုက္တာပါ။

မစၥတာ မူဘာရက္နဲ႔ သူ႔မိသားစုဟာ အေမရိကန္ေဒၚလာ ဘီလ်ံ (၄၀) နဲ႔ (၇၀) အၾကား ႂကြယ္၀ခ်မ္းသာတယ္ လို႔ ကၽြမ္းက်င္သူေတြက ခန္႔မွန္းၾကပါတယ္။

အီဂ်စ္သမၼတ ႏုတ္ထြက္မႈ ႏိုင္ငံတကာတုံ႔ျပန္ခ်က္

အေျပာင္းအလဲကို အႀကီးအက်ယ္ လိုခ်င္ေနၾကတဲ့ အီဂ်စ္ျပည္သူေတြကို မစၥတာ မူဘာရက္က တု႔ံျပန္ခဲ့တာပဲ လို႔ အေမရိကန္ သမၼတ ဘရက္အိုဘားမားက ေျပာလိုက္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း အခုအေျခအေနက အီဂ်စ္ ႏိုင္ငံ အေျပာင္းအလဲရဲ႕ အစပဲဆိုတာကို သတိထားရမယ္လို႔လည္း ဆိုပါတယ္။ မစၥတာ မူဘာရက္ သမၼတရာ ထူးကို စြန္႔ၿပီး စစ္တပ္ကို အာဏာလႊဲလိုက္ၿပီလို႔ ေၾကညာခဲ့ၿပီးေနာက္ပိုင္းမွာ သမၼတ အိုဘားမားက အခုလို ေျပာခဲ့တာပါ။

“အီဂ်စ္ျပည္သူေတြရဲ႕ ေျပာဆိုမႈေတြကို ၾကားခဲ့ရပါၿပီ။ အီဂ်စ္ဟာ အရင္ကနဲ႔ ဘယ္ေတာ့မွ ျပန္ၿပီး တူလာႏိုင္ မွာ မဟုတ္ေတာ့ပါဘူး” လို႔ သမၼတ အိုဘားမားက ေျပာခဲ့တာပါ။ အခက္အခဲၾကံဳရမယ့္ ရက္ေတြ ေရွ႕မွာ ရွိ လိမ့္ဦးမယ္လို႔ သူက ဆိုပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၿပီးခဲ့တဲ့ သီတင္းပတ္ေတြက ဆႏၵျပပြဲေတြမွာ ျပည္သူေတြရဲ႕ ညီ ညြတ္မႈကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ အေျဖမေဖာ္ႏိုင္ေသးတဲ့ ေမးခြန္းေတြအတြက္ အီဂ်စ္ျပည္သူေတြ ၿငိမ္းၿငိမ္းခ်မ္း ခ်မ္း အေျဖကို ရွာႏိုင္ၾကလိမ့္မယ္ဆိုတာ သူ ယံုၾကည္တယ္လို႔ သမၼတ အိုဘားမားက ဆိုပါတယ္။

အီဂ်စ္ျပည္သူေတြရဲ႕ တရားမွ်တမႈကို သမိုင္း၀င္ေဖာ္ထုတ္ခဲ့တဲ့ အၾကမ္းမဖက္တဲ့နည္းနဲ႔ လႈပ္ရွားမႈေတြက အ ေမရိကန္ျပည္သူေတြအတြက္ အားက်တဲ့စိတ္ ျဖစ္ေပၚေစတယ္လို႔လည္း ေျပာပါတယ္။ စစ္တပ္က အီဂ်စ္ျပည္ သူေတြရဲ႕ အခြင့္အေရးေတြကို အကာအကြယ္ေပးၿပီး ယံုၾကည္စိတ္ခ်ရတဲ့ အေျပာင္းအလဲကို လုပ္ေဆာင္ေပး ဖို႔ကိုလည္း သမၼတ အိုဘားမားက တိုက္တြန္းထားပါတယ္။ အေရးေပၚဥပေဒ ထုတ္ျပန္ခ်က္ေတြကိုလည္း ျပန္ ႐ုပ္သိမ္းေပးဖို႔ တိုက္တြန္းလိုက္ၿပီး အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုဟာ အီဂ်စ္ရဲ႕မိတ္ေဆြႏိုင္ငံအျဖစ္ ဆက္ၿပီးရွိသြား မယ္၊ ဒီမုိကေရစီကို ဦးတည္တဲ့ အီဂ်စ္ႏိုင္ငံ အေျပာင္းအလဲအတြက္ လိုအပ္တာမွန္သမွ်ကိုလည္း အေမရိကန္ က ကူညီဖို႔ အဆင္သင့္ပါပဲလို႔လည္း သမၼတ အိုဘားမားက ေျပာခဲ့ပါတယ္။

ေသာၾကာေန႔မွာ အီဂ်စ္သမၼတ ဟိုစနီမူဘာရက္ ရာထူးကေန ႏႈတ္ထြက္ေပးခဲ့တာအတြက္ ကမၻာ့ေခါင္း ေဆာင္ေတြက ႀကိဳဆိုလိုက္ၾကသလို ကမာၻတလႊားက ျပည္သူေတြလည္း အီဂ်စ္ႏုိင္ငံသားေတြနဲ႔အတူ ေအာင္ ပြဲမွာ ၀င္ေရာက္ဆင္ႏြဲေနၾကပါတယ္။

ကုလသမဂၢ အတြင္းေရးမႈးခ်ဳပ္ မစၥတာ ဘန္ကီမြန္းက မစၥတာ မူဘာရက္ရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္အတြက္ ဂုဏ္ျပဳ လိုက္ၿပီး လူထုရဲ႕အသံကို သူ တကယ္ၾကားခဲ့ၿပီလုိ႔ ဆိုပါတယ္။ အီဂ်စ္က ဆႏၵျပေနသူေတြအဖို႔လည္း သူတို႔ ရဲ႕ ရပိုင္ခြင့္ေတြကို ၿငိမ္းၿငိမ္းခ်မ္းခ်မ္း သတၱိရွိရွိ ယဥ္ယဥ္ေက်းေက်းနဲ႔ ေတာင္းဆိုၾကဖို႔ အၾကံျပဳခဲ့ၿပီး အီဂ်စ္ႏုိ္င္ ငံရဲ႕ အေျပာင္းအလဲျဖစ္စဥ္ကို စည္းကမ္းရွိရွိ ေအးေအးခ်မ္းခ်မ္း လုပ္ေဆာင္သြားဖို႔လည္း တိုက္တြန္းလိုက္ပါ တယ္။

အီဂ်စ္ႏုိ္င္ငံက ေအာင္ပြဲဟာ တူနီးရွားႏုိင္ငံကိုပါ ကူးသြားခဲ့ၿပီး အီဂ်စ္သမၼတ ရာထူးကေန ႏႈတ္ထြက္ေပးခဲ့တဲ့ ေအာင္ပြဲအျဖစ္ ေမာ္ေတာ္ကားဟြန္းေတြ တီးကာ ေအာ္ဟစ္ေပ်ာ္ရႊင္ေနၾကပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့လက အေသအ ေပ်ာက္မ်ားခဲ့တဲ့ လူထုဆႏၵျပပြဲေတြကေန တူနီးရွား၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ျပဳတ္က်ခဲ့ရတဲ့အျပင္ သူတို႔ရဲ႕ ဆႏၵျပမႈေတြ ဟာ ေဒသတြင္းကို ကူးစက္သြားခဲ့ၿပီး အီဂ်စ္ႏို္င္ငံမွာပါ ဒီမုိကေရစီေရးလႈပ္ရွားမႈေတြကို ေပၚေပါက္လာေစခဲ့ တာမို႔ပါ။

ဥေရာပသမဂၢ ႏုိင္ငံျခားေရးရာ အႀကီးအကဲ Catherine Ashton ကလည္း မစၥတာ မူဘာရက္ ႏုတ္ထြက္ေပးဖို႔ ဆံုးျဖတ္မႈအတြက္ သူေလးစားေၾကာင္း ေျပာပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ လူထူဆႏၵျပည့္၀ေစမယ့္ အစိုးရတရပ္ ေပၚ ေပါက္လာေစဖို႔ ေဆြးေႏြးေျပာဆုိမႈေတြ အရွိန္ဟုန္တိုး လုပ္ေဆာင္သြားဖို႔လည္း တိုက္တြန္းလိုက္ပါတယ္။

ၿဗိတိန္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ေဒးဗစ္ကင္မရြန္းကလည္း ဒီမိုကေရစီေဆာင္က်ဥ္းမယ့္ အစိုးရတရပ္ ေပၚေပါက္လာေအာင္ ဆက္လုပ္ဖို႔ အီဂ်စ္ျပည္သူေတြကို တုိက္တြန္းလိုက္တဲ့အျပင္ ဂ်ာမဏီ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ အိန္ဂ်လာမာခဲလ္ကလည္း မစၥတာ မူဘာရက္ရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ဟာ အီဂ်စ္ႏို္င္ငံရဲ႕ သမိုင္း၀င္ေျပာင္းလဲမႈတရပ္ျဖစ္ေစေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့ ပါတယ္။ ျပင္သစ္သမၼတ ဆာကိုဇီကေတာ့ လြတ္လပ္ၿပီးတရားမွ်တတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပေပးဖို႔ ေတာင္း ဆိုလိုက္ပါတယ္။