ေနသြင္၏ ေဆာင္းပါး (၂) ပုဒ္ - သပိတ္ေမွာက္ျခင္းႏွင့္ အက်ပ္အတည္း၊ သ ပိတ္ေမွာက္ရျခင္း အေၾကာင္း (၄) ခ်က္

ေနသြင္

ႏိုင္ငံေရးပါတီတခု ေရြးေကာက္ပြဲကို သပိတ္ေမွာက္ျခင္း (၀ါ) ေရြးေကာက္ပြဲမ၀င္ျခင္းမွာ အႏၱရာယ္ခံတြင္း၀အ ထိ ထိုး၀င္စြန္႔စားရသည့္အလုပ္ (Brinkmanship) ျဖစ္သည္။ ပထမတခ်က္မွာ ေရြးေကာက္ပြဲလမ္းေၾကာင္း က ေသြဖည္သျဖင့္ ႏိုင္ငံေရး႐ႈခင္းကေန တျဖည္းျဖည္း ေပ်ာက္ကြယ္သြားႏိုင္သည့္ အႏၱရာယ္ရွိသည္။ ျမန္မာ ျပည္တြင္ စစ္အစိုးရ၏ ေရြးေကာက္ပြဲဥပေဒအရ ပါတီတခု တရား၀င္ တည္ရွိလိုလွ်င္ ေရြးေကာက္ပြဲ၀င္ရမည္။ ထို႔ေၾကာင့္ မတရားသည့္ ေရြးေကာက္ပြဲကို ၀င္မလား၊ ပါတီအဖ်က္ခံမလား အက်ပ္အတည္းႏွင့္ ၾကံဳရသည္။ ဒု တိယအခက္အခဲမွာ အက်ပ္တည္းေတြ႔လွ်င္ ပါတီကြဲမည့္ အႏၱရာယ္ျဖစ္သည္။ တတိယတခ်က္မွာ ၿပိဳင္ဘက္ ကို ပိုၿပီးအႏိုင္ရေအာင္ လမ္းဖြင့္ေပးရာေရာက္သည္။ ဤကိစၥသည္ ေရြးေကာက္ပြဲကိစၥျဖစ္ၿပီး ေရြးေကာက္ပြဲကို သပိတ္ေမွာက္ထားသျဖင့္ စဥ္းစားရန္မလိုေတာ့ေပ။

“လက္ေတြ႔တြင္ ႏိုင္ငံေရးအဓိက ဦးေဆာင္ပါတီ အန္အယ္လ္ဒီက ပထမပိုင္းျဖစ္ေသာ (status quo) ကို ထိန္းထားႏုိင္ေသာ္လည္း ဒုတိယပုိင္းကသာ ျမန္မာျပည္ႏိုင္ငံေရးဒရာမာ၏ အေျဖ (end game) ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ (၂၀) အတုိင္း ပါတီအီလစ္ေတြ၏ အစည္းအေ၀းကေန ေၾကညာခ်က္ထုတ္႐ံု လမ္းေဟာင္းကို မလုိက္ႏိုင္ေပ။ တိုက္ပြဲလမ္းေၾကာင္းကို ေရြးထားၿပီးျဖစ္သျဖင့္ သံတမန္ဆန္ရန္၊ ဆင္ေျခေပးရန္ အေျခအေန မေပးေတာ့ေပ။ အခ်ိန္ဆြဲေနလွ်င္ ...”

အန္အယ္လ္ဒီသည္ ပထမႏွင့္ ဒုတိယ ျပႆနာ (၂) ရပ္စလံုးကို ေအာင္ျမင္စြာ ေက်ာ္လႊားႏုိင္သည္။

(၁) ပါတီတရား၀င္ တည္ရွိခြင့္မရွိေတာ့ေသာ္လည္း ပါတီသည္ လက္ေတြ႔တည္ရွိေနေသးသည္ (ပါတီ၀င္အ မ်ားစု၏ ေထာက္ခံမႈ၊ မီဒီယာႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာအျမင္ကို ၾကည့္၍ ဆံုးျဖတ္ျခင္းျဖစ္သည္။ ျမန္မာျပည္သူလူထု ေထာက္ခံမႈသည္ လက္ဆုပ္လက္ကုိင္ျပရန္ ခက္သည္။ အျခားတဘက္တြင္ စစ္အစိုးရက အတင္းအက်ပ္လုပ္ လွ်င္ အေျခအေန ေျပာင္းသြားႏုိင္ေသးသည့္ ျဖစ္ႏုိင္ေခ်ကို မေမ့သင့္ပါ)။

(၂) ပါတီႏွစ္ျခမ္းကြဲေသာ္လည္း အသစ္ေပၚသည့္ အျခမ္းသည္ ပါတီ၀င္အမ်ားစု၏ ေထာက္ခံမႈမရေပ။ ထုိႏွစ္ခု ကို ေက်ာ္လႊာႏိုင္ျခင္းသည္ နဂိုအေျခအေနကို ဆက္ထိန္းထားႏုိင္ျခင္း (status quo) သာျဖစ္သည္။ ပါတီအ တြက္ အခင္းအက်င္းသစ္ျဖစ္ေသာ္လည္း ႏိုင္ငံေရးအသစ္ျဖစ္ထြန္းမႈမဟုတ္ေပ။ အသစ္ျဖစ္ထြန္းမႈသည္ တတိ ယေမးခြန္းျဖစ္သည့္ ဘာဆက္လုပ္မလဲ၊ ဘယ္လိုဆက္လုပ္မလဲ ဆုိသည့္ ေမးခြန္းတြင္ တည္ရွိသည္။ စိန္ေခၚ သည့္ ေမးခြန္းျဖစ္သည္။

ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ေမွာက္ျခင္းသည္ ႏိုင္ငံတကာတြင္လည္း ေနာက္ပိုင္းအေတြ႔ရမ်ားလာသည့္ သေဘာရွိ သည္။ ေခတ္မီေနဆဲဟု ဆုိလိုရင္းျဖစ္သည္။ သုေတသနစစ္တမ္းေတြအရ တကမၻာလံုးမွာ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္က ေရြး ေကာက္ပဲြသပိတ္ေမွာက္သည့္ အေရအတြက္ (၄) ရာခုိင္ႏႈန္းသာရွိခဲ့ရာက ၂၀၀၂ ခုႏွစ္အေရာက္တြင္ (၁၅) ရာ ခုိင္ႏႈန္းအထိ တက္သြားသည္။ ၁၉၉၅ ခုႏွစ္ကေန ၂၀၀၅ ခုႏွစ္၊ ဆယ္စုတႏွစ္ခုအတြင္း ႏွစ္စဥ္ ပ်မ္းမွ်ေရြး ေကာက္ပြဲ (၁၀) ခုသည္ သပိတ္ေမွာက္ျခင္းႏွင့္ ၾကံဳေနရသည့္သေဘာျဖစ္သည္။ ေရြးေကာက္ပြဲျဖစ္စဥ္ကို မ ယံုၾကည္သျဖင့္ မတရားသည့္ ေရြးေကာက္ပြဲ တရားမ၀င္ေစလိုသျဖင့္ ၀င္မၿပိဳင္သည့္သေဘာျဖစ္သည္။ ယင္း တြင္ major boycott (ပါတီႀကီးေတြ သပိတ္ေမွာက္ျခင္း)၊ minor boycott (ပါတီငယ္ေတြ သပိတ္ေမွာက္ ျခင္း) ဟု ခြဲထားသည္။ အန္အယ္လ္ဒီက သပိတ္ေမွာက္ျခင္းကို major boycott အမ်ဳိးအစားျဖစ္သည္။ သို႔ ေသာ္ (၂) နည္းစလံုး ေအာင္ပြဲရမည္ဟု အာမမခံႏိုင္ေပ (ဖဲစကားႏွင့္ဆိုလွ်င္ ၁၆ ပြင့္ႏွင့္ သတ္ထားသည္ႏွင့္ ႏႈိင္းသည္)။ ထုိေၾကာင့္ ပညာရပ္႐ႈေထာင့္က ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ေမွာက္ျခင္းကို recommend မေပးေပ။ သို႔ ေသာ္ ေအာင္ပြဲမခံႏုိင္ဟုလည္း ကံေသကံမ မေျပာေပ။ ပါတီေတြ၏ လူထုစုစည္းႏုိင္မႈ အရည္အခ်င္းႏွင့္ တရား ႐ံုးတို႔၏ သမာသမတ္က်မႈအေပၚ မူတည္သည္။ ျမန္မာျပည္တြင္ တရားေရးမ႑ိဳင္ကိုလည္း အားမကိုးႏုိင္ေပ။

သပိတ္ေမွာက္သည့္အခါ နည္း (၂) နည္းျဖင့္ ေအာင္ပြဲခံေလ့ရွိသည္ဟု သီအုိရီထုတ္သည္။ ပထမနည္းမွာ ဖြဲ႔ စည္းပံု အေျခခံဥပေဒပါအခ်က္ကို အသံုးခ်ၿပီး သပိတ္ေမွာက္ျခင္းျဖစ္သည္။ ျမန္မာျပည္တြင္ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံု သည္ ေရြးေကာက္ပြဲၿပီးမွ အတည္ျဖစ္လာမည္။ ထိုေၾကာင့္ ဤနည္းကို စဥ္းစားရန္မလိုေပ။ ထိုေၾကာင့္ ပါတီကို ေထာက္ခံသည့္ လူထုအင္အားကို သံုးၿပီး လူထုဆႏၵျပပြဲမ်ားျဖင့္ ေရြးေကာက္ပြဲကို၊ ရလဒ္ကို ပ်က္ေအာင္ ဖ်က္ သည့္နည္းသာ က်န္သည္။ လက္ေတြ႔လည္း ဤနည္းျဖင့္ ေအာင္ပြဲခံခဲ့သည့္ သာဓကရွိသည္။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ (၁၉၉၆)၊ ပီ႐ူး (၂၀၀၀-၂၀၀၁)၊ ထုိင္း (၂၀၀၆-၂၀၀၇) တို႔တြင္ျဖစ္ခဲ့သည္။ မဲေပးသူအေရအတြက္ (turnout) နည္းသြား႐ံုျဖင့္ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကို ပ်က္ျပယ္သြားေအာင္ လက္ေတြ႔မလုပ္ႏိုင္ေပ (ယင္းကို အနိမ့္ဆံုး ရည္ မွန္းခ်က္အျဖစ္သာ ထားသင့္သည္)။ လမ္းေပၚထြက္ ဆႏၵျပသည့္ နည္းတြင္လည္း လက္ေတြ႔ျပႆနာ ႏွစ္ရပ္ ေပၚႏိုင္သည္။ လူထုက လမ္းေပၚထြက္ရဲသလား၊ လမ္းေပၚထြက္လာလွ်င္ စစ္တပ္က ၿဖိဳခြင္းၿပီး ေနာက္တႀကိမ္ အာဏာသိမ္းမည့္ အႏၱရာယ္ကို ေက်ာ္လႊာႏိုင္မလား။ ဤႏွစ္ခ်က္ျဖစ္သည္။

လက္ေတြ႔တြင္ ႏိုင္ငံေရးအဓိက ဦးေဆာင္ပါတီ အန္အယ္လ္ဒီက ပထမပိုင္းျဖစ္ေသာ (status quo) ကို ထိန္း ထားႏုိင္ေသာ္လည္း ဒုတိယပုိင္းကသာ ျမန္မာျပည္ႏိုင္ငံေရးဒရာမာ၏ အေျဖ (end game) ျဖစ္သည္။ ထို႔ ေၾကာင့္ လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ (၂၀) အတုိင္း ပါတီအီလစ္ေတြ၏ အစည္းအေ၀းကေန ေၾကညာခ်က္ထုတ္႐ံု လမ္း ေဟာင္းကို မလုိက္ႏိုင္ေပ။ တိုက္ပြဲလမ္းေၾကာင္းကို ေရြးထားၿပီးျဖစ္သျဖင့္ သံတမန္ဆန္ရန္၊ ဆင္ေျခေပးရန္ အေျခအေန မေပးေတာ့ေပ။ အခ်ိန္ဆြဲေနလွ်င္ သပိတ္ေမွာက္ပါတီတို႔ ၾကံဳရေလ့ရွိသည့္ ႏိုင္ငံေရး႐ူခင္းကေန တျဖည္းျဖည္း ေပ်ာက္ကြယ္သြားႏိုင္သည့္ အႏၱရာယ္ၾကံဳႏိုင္သည္။

ေနသြင္
ရည္ညြန္း - Threaten but Participate: why election boycott are a bad idea (Foreign Policy, Number 19, March 2010)

သပိတ္ေမွာက္ရျခင္း အေၾကာင္း (၄) ခ်က္
ေနသြင္

ကမၻာေပၚက ေရြးေကာက္ပြဲအားလံုးသည္ ေျခာက္ျပစ္ကင္းမဟုတ္ေပ။ သို႔ေသာ္ အမ်ားစုသည္ လူထုဆႏၵကို အနည္းႏွင့္အမ်ား ထင္ဟပ္ရသည္သာျဖစ္သည္။ မၾကာခင္ကပဲ ကမၻာတလႊာ ဒီမိုကေရစီပ်ံ႕ႏွံ႔ေရး ေဆာင္ရြက္ ေနေသာ ဘက္မလုိက္အဖြဲ႔အစည္းတခု (National Democratic Institution) က ျမန္မာျပည္ေရြးေကာက္ပြဲ အခင္းအက်င္းကို အကဲျဖတ္ျပလုိက္ရာ ေရြးေကာက္ပြဲအလြန္ ေနာင္တက္လာမည့္ အစိုးရအတြက္ စဥ္းစားစ ရာေပၚလာသည္။ လြန္ခဲ့ေသာ (၂၅) အတြင္း ေရြးေကာက္ပြဲေပါင္း (၁၅၀) ကို ေလ့လာေရးအဖြဲ႔ လႊတ္ခ့ဲေသာ္ လည္း ျမန္မာျပည္ကိုေတာ့ သပိတ္ေမွာက္မည္ဟု ေၾကညာလိုက္သည္။ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလက တည္း ႏိုင္ငံတကာေရြးေကာက္ပြဲ ေစာင့္ၾကည့္ေရးသမားေတြအတြက္ ပဋိညာဥ္တခု ေပၚခ့ဲသည္။ စာမ်က္ႏွာ (၁၅) မ်က္ႏွာပါၿပီး အပိုဒ္ခြဲေပါင္း (၂၄) ခုပါသည္။

အပုိဒ္ (၁၁) တြင္ ဒီမုိကေရစီမက်ေသာ ေရြးေကာက္ပြဲတခု၊ တရား၀င္သြားေအာင္ (သို႔) အလားတူ အဓိပၸါယ္ ေပါက္သြားႏိုင္လွ်င္ ယင္းေရြးေကာက္ပြဲမ်ဳိးကို ေရြးေကာက္ပြဲေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႔မ်ား မေစလႊတ္သင့္ပါဟု အ တိအလင္းပါသည္။ တကမၻာလံုးက ဒီမုိကေရစီပ်ံ႕ႏွံံ႔ေရး၊ ၀ါရင့္သဘာရင့္ အဖြဲ႔မ်ား၏ သီလက်င့္၀တ္ ျဖစ္သည္။ ကုလသမဂၢႏွင့္ အာရွ၊ အာဖရိက၊ ဥေရာပက သိကၡာေတာ္ရ အဖြဲ႔အစည္းေပါင္း (၂၀) ၏ ပဋိညာဥ္ျဖစ္သည္။ ျမန္မာျပည္ေရြးေကာက္ပြဲကို ေထာက္ကြက္မ်ားစြာထဲက ဒီတခ်က္က လံုေလာက္သြားပံုရသည္။

ေရြးေကာက္ပြဲကာလ အနည္းဆံုး လိုအပ္ခ်က္ (၄) ခ်က္ကို ေထာက္ျပသည္။

(၁) Government Based on the will of the people လူထုဆႏၵကို အေျခခံ (အေျချပဳ) အစိုးရ
စစ္အစိုရ၏ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒသည္ စစ္တပ္အာဏာတည္ျမဲဖို႔ ေရးဆြဲထားေသာ ဖြဲ႔စည္းပံုျဖစ္ေနသည္။

(၂) Basic Human Rights အေျခခံလူ႔အခြင့္အေရး
ႏိုင္ငံတကာ လူ႔အခြင့္အေရးေၾကညာစာတမ္းအရ လြတ္လပ္စြာ ဆႏၵထုတ္ေဖာ္ခြင့္၊ လြတ္လပ္စြာ စု႐ံုးခြင့္၊ အ သင္းအပင္းဖြဲ႔စည္းခြင့္တို႔သည္ ဒီမုိကေရစီနည္းက် ေရြးေကာက္ပြဲေတြအတြက္ မရွိမျဖစ္ကိစၥေတြျဖစ္သည္။ ျမန္ မာျပည္တြင္ ထိုအခြင့္အေရးမ်ား မရွိ။

(၃) Freedom for stand for election - အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ ျပည္သူေတြႏွင့္ ႏုိင္ငံေရးအခြင့္အ ေရး ပဋိညာဥ္တြင္ ႏို္င္ငံသားမ်ားသည္ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ၀င္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္ေသာ အခြင့္အ ေရးရွိရမည္ဟု ဆိုထားသည္။
ျမန္မာျပည္တြင္ ေရြးေကာက္ပြဲ၌ ပါ၀င္ယွဥ္ၿပိဳင္ခြင့္ကို ေရြးေကာက္ပြဲ ဥပေဒအရေရာ၊ အတုိက္အခံေတြကို ေထာင္သြင္းအက်ဥ္းခ်ေသာ နည္းႏွင့္ပါ ကန္႔သတ္ထားသည္။

(၄) Impartial election administration - ဘက္မလုိက္ေသာ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္
ျမန္မာျပည္တြင္ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ကို ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွဴးႀကီးသန္းေရႊက ခန္႔သည္။

ထို႔ေၾကာင့္ ျမန္မာျပည္ေရြးေကာက္ပြဲသည္ ႏိုင္ငံတကာစံ၏ ေျခဖ်ားကိုပင္ မမီေပ။ ဖိတ္လည္း မလာႏိုင္ေပ။ ေရြးေကာက္ပြဲကို သိဒိၶမတင္ႏိုင္ဟု အေၾကာင္းျပသည္။ ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႔အစည္းေတြသည္ ေ၀ဖန္ၿပီးလွ်င္ အၾကံ ေပးသည္။ အေပၚမွ (၄) ခ်က္ကို ျပန္လည္ထင္ဟပ္ထားေသာ (၅) ခ်က္ျဖစ္သည္။

(၁) ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားအားလံုးကို လႊတ္ၿပီး ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းေရး အတြက္ အေလးအနက္ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးရန္။

(၂) ႏိုင္ငံေရးအမႈႏွင့္ မတရား အက်ဥ္းခ်ခံထားရေသာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ တုိင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္ မ်ားအားလံုးကို ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ပါ၀င္ခြင့္ျပဳရန္။

(၃) ျပည္သူေတြကို ေရြးေကာက္ပြဲႏွင့္ ထုိက္တန္ေသာ အခြင့္အေရးေတြ၊ ႏိုင္ငံေရးအခြင့္အေရးေတြေပးရန္၊ လြတ္လပ္စြာ ဆႏၵထုတ္ေဖာ္ခြင့္၊ စု႐ံုးခြင့္၊ အသင္းအပင္းဖြ႔ဲစည္းခြင့္ေတြ ေပးရန္။

(၄) ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒထဲက စစ္တပ္အခန္းႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ တုိင္းရင္သားအခြင့္အေရးမ်ားႏွင့္ ပတ္ သက္သည့္ မမွ်တသည့္မ်ားကို ျပန္ျပင္ေပးရန္။

(၅) ေရြးေကာက္ပြဲဥပေဒေတြ၊ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေတြကို ျပန္လည္သံုးသပ္ၿပီး ပါတီေတြကို လံုေလာက္ေသာ အခ်ိန္ေပးရန္၊ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ကိုလည္း အတုိက္အခံမ်ား၏ အၾကံဉာဏ္ေတြယူၿပီး ခန္႔ရန္။ ၿပီးမွ ျပည္ တြင္းျပည္ပက ေရြးေကာက္ပြဲေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႔ေတြကို ေလ့လာခုိင္းၿပီး ေရြးေကာက္ပြဲလုပ္ငန္းစဥ္အေပၚ ယံု ၾကည္မႈတုိးေအာင္ လုပ္သင့္သည္ဟု အၾကံျပဳသည္။

သူတို႔အၾကံျပဳခ်က္သည္ ယူနီဗာဆယ္စံျဖစ္သျဖင့္ စစ္အစိုးရက ထည့္မစဥ္းစားလွ်င္ ေနာင္တက္လာမည့္ အ စိုးရကို ေရြးေကာက္ပြဲက သိဒိၶမတင္ႏိုင္ေပ။ ႏိုင္ငံတကာတြင္ မ်က္ႏွာမရႏိုင္ေပ။

ေနသြင္
ရည္ညြန္း - Burma’s 2010 Electoral Framework: Fundamentally Undemocratic
A Legal and Human Rights Analysis by National Democratic Institute, August 2010