စိုးရိမ္ဖြယ္ ပုဂံဘုရားပုထိုးေစတီေတြရဲ႕ အနာဂတ္

စိုးရိမ္ဖြယ္ ပုဂံဘုရားပုထိုးေစတီေတြရဲ႕ အနာဂတ္
ေဒါက္တာလြဏ္းေဆြ

ကမၻာေပၚမွာ ဗုဒၶဘုရားပုထိုးေစတီေတြ တစုတေ၀းတည္း အမ်ားအျပားတည္ရွိေနတဲ့ ေနရာေတြထဲက တခုျဖစ္ တဲ့ ‘ပုဂံ’ ကို ခံစားမႈမ်ဳိးစံု သယ္ပိုးၿပီး က်ေနာ္ လာခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီလို လာခဲ့ရျခင္း အေၾကာင္းအရင္းေတြထဲမွာ ေတာက္ပလင္းလက္ၿပီး စိတ္၀င္စားဖြယ္ေကာင္းတဲ့ ဓာတ္ပံုေတြထဲကတဆင့္ ခံစားဖို႔ထက္ ဘုရားပုထိုးေတြကို အနီးကပ္ အကုန္အစင္ ေတြ႔ျမင္လိုတဲ့ ျပင္းျပတဲ့ ဆႏၵတခုလည္း ပါ၀င္ပါတယ္။ က်ေနာ့္အဖို႔ ညီညာျပန္႔ျပဴးတဲ့ ေျမျပန္႔လြင္ျပင္ေပၚမွာ ျဖန္႔ၾကက္တည္ရွိေနတဲ့ အသက္႐ွဴမွားေလာက္ဖြယ္ ဘုရားပုထိုး ျမင္ကြင္းက်ယ္ႀကီးကို ျမင္လုိက္ရတယ္ဆိုရင္ပဲ ကေမၻာဒီးယားမွာ ရဟတ္ယာဥ္စီးတုန္းက အေပၚစီးက ျမင္ခဲ့ရတဲ့ ‘အန္ေကာ၀ပ္’ ဘု ရားပုထိုး အစုအေ၀းႀကီးနဲ႔ ႏိႈင္းယွဥ္ခံစားလိုက္မိတယ္။ ဒါေပမယ့္ စိတ္ပ်က္စိတ္ထိခိုက္စရာ ေျမျပင္ေပၚက ျမင္ ကြင္းေတြြကိုၾကည့္ၿပီး က်ေနာ္ စိုးရိမ္ေသာကျဖစ္ခဲ့ရတယ္။

ေလယာဥ္ဆိုက္လုဆိုက္ခင္မွာေတာ့ မဂၤလာေစတီပုထိုးေတာ္ရဲ႕ ထိပ္ဖူးနားမွာ မွိန္ေဖ်ာ့ေဖ်ာ့ ညေနခင္းေနလံုး ႀကီး ေျဖးေျဖးခ်င္းဆင္းေနၿပီး အနီရင့္နဲ႔ ပုစြန္ဆီေရာင္အေသြးေတြ ျဖာက်ေနတဲ့ေအာက္မွာ ဘုရားပုထိုးေစတီ ရာေပါင္းမ်ားစြာကို ပန္းခ်ီကားသဖြယ္ေတြ႔ရတဲ့ ေန၀င္ခါနီး ျမင္ကြင္းကို ခပ္ျမန္ျမန္ ခံစားလိုက္ရတယ္။

“သိပ္ကိုႀကီးက်ယ္၊ သိပ္ကို လွပတာပဲ” လို႔ ရည္မြန္ေၾကာ့ရွင္းတဲ့ ျပင္သစ္အမ်ဳိးသမီးတဦးက စတီးလက္ရန္းကို တင္းတင္းဆုပ္ကိုင္ရင္း ျပင္သစ္လို တီးတိုးေျပာလိုက္တယ္။

ပုဂံရဲ႕သိမ္ေမြ႔တဲ့ ေရွးေဟာင္းအႏုလက္ရာ အလွအပေတြဟာ တစံုတရာ ခ်ဳိ႕တဲ့အားနည္းမႈေၾကာင့္ စိုးရိမ္ဖြယ္ အေျခအေနေတြေအာက္ကို ၀မ္းနည္းဖြယ္ ေရာက္ရွိေနတာေတြ႔ရတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ အန္ေကာ၀ပ္ကိုဆိုရင္ ယူနက္စကိုက ကမၻာ့ယဥ္ေက်းမႈအေမြအႏွစ္ တည္ရွိရာ ေနရာတခုအျဖစ္ ေ႐ြးခ်ယ္သတ္မွတ္ၿပီး ေရွးမူမပ်က္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေပးေနတာေတြ ရွိတယ္။

ပုဂံမွာေတာ့ ယူနက္စကိုရဲ႕ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာ ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္ခဲ့မႈေတြဟာ မၾကာေသးမီ ႏွစ္မ်ားအတြင္းက ရပ္စဲဖို႔ အေၾကာင္းဖန္လာခဲ့တယ္။ ကမၻာေပၚမွာရွိတဲ့ ႀကီးက်ယ္ခမ္းနားတဲ့ ယဥ္ေက်းမႈအေမြအႏွစ္ေတြထဲက တခုျဖစ္တဲ့ ပုဂံဘုရားပုထိုး ေစတီေတြကို ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ဖို႔အတြက္ ယူနက္စကိုအေနနဲ႔ အေသးစိတ္ အစီအစဥ္တခုကို ေရးဆြဲခဲ့ၿပီးလည္းျဖစ္တယ္။ ပ်က္စီးယုိယြင္းမႈမရွိဘဲ နဂိုအတိုင္းမြမ္းမံျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းတဲ့ အလုပ္ကို ယူနက္စကိုလို ႏုိင္ငံတကာအဖြဲ႔အစည္းလက္ထဲ လႊဲအပ္ဖို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံကိုအုပ္ခ်ဳပ္ေနတဲ့ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေတြအေနနဲ႔ စိတ္ပါလက္မပါျဖစ္ေနျခင္းဟာ ေက်ာ္လႊားဖို႔ အလြန္ခက္ခဲတဲ့ ဧရာမ အတားအဆီးတခု ျဖစ္ခဲ့ တယ္။
အခုအခါမွာ အာရွက ေရွးေဟာင္းအႏုပညာ ခ်စ္ျမတ္ႏုိးသူေတြနဲ႔ ကမၻာတ၀န္းက ေရွးေဟာင္းအႏုပညာ ခ်စ္ ျမတ္ႏိုးသူ အမ်ားအျပားဟာ ပုဂံရဲ႕အနာဂတ္အတြက္ အထူးပဲ စိုးရိမ္ေသာကေရာက္ေနၾကပါတယ္။ ျမန္မာစစ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေတြဆီမွာ က်ယ္ေျပာတဲ့ ျပင္ပကမၻာနဲ႔ သူတို႔အၾကား ကူးလူးဆက္ဆံမႈေတြကို ဖြင့္လွစ္ဖို႔ စီစဥ္ေနတဲ့ အရိပ္လကၡဏာေတြ မေတြ႔ရဘူး။ အမွန္စင္စစ္ ပုဂံေရွးေဟာင္းသုေတသနနယ္ေျမမွာ ကြၽမ္းက်င္မႈမရွိဘဲ လုပ္ ေဆာင္ေနတာေတြဟာ ေရွးလက္ရာေတြ တည္တံ့ခိုင္ျမဲမႈနဲ႔ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးတံခါး ဖြင့္လွစ္မႈကို ထိခိုက္ေစ တဲ့အျပင္ ဒီထက္ပိုၿပီး ပုဂံရဲ႕အနာဂတ္အေရးကိုပါ ၿခိမ္းေျခာက္ႏိုင္တဲ့ အရိပ္လကၡဏာေတြ ထင္ထင္ရွားရွား ေတြ႔ခဲ့ရပါတယ္။

ပ်က္စီးယုိယြင္းမႈမရွိဘဲ နဂိုအတိုင္း မြမ္းမံျပင္ဆင္တဲ့ လုပ္ငန္းေတြကို ကြၽမ္းကြၽမ္းက်င္က်င္ တာ၀န္ယူေဆာင္ ႐ြက္ႏိုင္တဲ့ အသိအျမင္ ဗဟုသုတနဲ႔ ကြၽမ္းက်င္ပညာရွင္ေတြ မရွိဘဲ အလြဲလြဲ အမွားမွား ၫႊန္ၾကားေဆာင္႐ြက္ ေနတဲ့ ျမန္မာအာဏာပိုင္ေတြရဲ႕ ႀကိဳးပမ္းလုပ္ေဆာင္မႈေတြအေပၚ မၾကာေသးမီ ႏွစ္မ်ားအတြင္း မြမ္းမံထိန္း သိမ္းမႈ ကြၽမ္းက်င္ပညာရွင္မ်ားက စိတ္ပ်က္ညည္းညဴခဲ့ၾကပါတယ္။

မၾကာေသးမီ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားအတြင္း မြမ္းမံျပင္ဆင္ခဲ့တဲ့ ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္မႈေတြကေတာ့ ေရွးေဟာင္းအုတ္ပံု အၿပိဳအပ်က္ေတြရဲ႕ထိပ္မွာ ဘီစကြတ္ခ်ပ္ေတြ ငယ္စဥ္ႀကီးလိုက္ ဆင့္ထပ္ထားသလို ဒီဇိုင္းသစ္ေတြ ျပဳလုပ္ ျခင္း၊ ေရွးေဟာင္းနံရံေဆးေရးပန္းခ်ီပံုေတြေပၚ ထံုးျဖဴသုတ္ျခင္း၊ ျပဳျပင္မြမ္းမံဖို႔အတြက္ ေရခ်ဳိးခန္းသံုးေႂကြျပား ေတြနဲ႔ တျခားေဆာက္လုပ္ေရးပစၥည္းအတုေတြကို အသံုးျပဳျခင္း၊ ဘုရားေစတီ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားရဲ႕ ထိပ္မွာ ဆီေလ်ာ္မႈမရွိတဲ့ ေခတ္သစ္အထြတ္ေတြ၊ အဆင့္ေတြ တပ္ဆင္ျခင္း … စတာေတြကို ျပဳလုပ္ခဲ့တာပဲျဖစ္ပါ တယ္။ အလွဴရွင္ေတြကို ဘုရားအို ဘုရားပ်က္ တခုခ်င္းစီအလုိက္ တာ၀န္ယူေစၿပီး မြမ္းမံျပင္ဆင္မႈေတြ ျပဳလုပ္ ခိုင္းတာဟာလည္း စစ္မွန္မႈကို ယုတ္ေလ်ာ့ပ်က္စီးေစခဲ့ပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ လႊမ္းျခံဳၿပီးျမင္ရတဲ့ ပုဂံဘုရားပုထိုးေတြရဲ႕ လွပမႈကေတာ့ အခုအထိ မ်က္စိပသာဒျဖစ္စရာ ေကာင္း တုန္းပါပဲ။ ေနာက္ၿပီး ဧည့္သည္အမ်ားစုက ဘုရားပုထိုးေတြရဲ႕ အျပစ္အနာအဆာေတြနဲ႔ စိုးရိမ္ဖြယ္အေျခအေန ေတြကို လံုး၀သတိမျပဳမိၾကပါဘူး။

ရန္ကုန္ကေန ပ်ံသန္းလာတဲ့ ပုဂံေလေၾကာင္းလိုင္းေလယာဥ္ အေနာက္ဘက္ကို ေစာင္းေကြ႔လိုက္တယ္ဆိုရင္ ပဲ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ ပုဂံကို ပထမဆံုးအႀကိမ္ ဖ်တ္ခနဲျမင္လိုက္ရၿပီး ေခ်ာကလက္ေရာင္ထေနတဲ့ ဧရာ၀တီျမစ္ ႀကီးက ျမင္ကြင္းထဲကို ေရာက္လာခဲ့ပါတယ္။
ေရွးအက်ဆံုး ဘုရားေစတီေတြဟာ ဧရာ၀တီျမစ္ရဲ႕ အေရွ႕ဘက္ကမ္းနဲ႔ အနီးဆံုးမွာ တည္ရွိေနၾကတယ္။ တခါ က က်ဳံးပတ္ပတ္လည္၀ိုင္းၿပီး အခုအခါမွာ တစစီက်ဳိးပဲ့ေနတဲ့ အုတ္ၿမိဳ႕႐ိုးႀကီးသာရွိေတာ့တဲ့ ပုဂံၿမိဳ႕ေဟာင္းဟာ ကမၻာလွည့္ခရီးသည္ ပို႔ေဆာင္တဲ့ ကူးတို႔သေဘၤာေတြနဲ႔ ကုန္တင္သေဘၤာေတြ ဆိုက္ကပ္ရာ ဆိပ္ကမ္းတခုအ ျဖစ္ အသံုးေတာ္ခံေနတယ္။ ပုဂံၿမိဳ႕ေဟာင္းမွာ တည္းခိုးခေစ်းႀကီးတဲ့ အဆင့္ျမင့္ ဟိုတယ္တခ်ဳိ႕နဲ႔ အလယ္အ လတ္နဲ႔ အဆင့္နိမ့္ တည္းခိုခန္းေတြ ကြက္တိကြက္က်ားေတြ႔ရတယ္။ အဆင့္ျမင့္ ဟိုတယ္ႀကီးေတြရဲ႕ အနီးနား တ၀ိုက္မွာသာ စားေသာက္ဆိုင္အခ်ဳိ႕ရွိတယ္။ ဧည့္သည္အလာနည္းတဲ့ ေႏြရာသီမို႔လို႔ပဲလားမသိ၊ ကမၻာလွည့္ ခရီးသည္အုပ္စုေတြ အနည္းငယ္ေလာက္ပဲ ေတြ႔ရတယ္။

ေလဆိပ္မွာ က်ေနာ္ငွားစီးတဲ့ တကၠစီကား ဒ႐ိုက္ဘာ ေမာင္စံလွ ဆီကေန ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား သင္ယူလိုက္ရ တယ္။ ေလဆိပ္ကေန ၿမိဳ႕ထဲကို ကားငွားမယ္ဆိုရင္ (၁၄) ေဒၚလာတဲ့။ ပုဂံေရွးေဟာင္းသုေတသနနယ္ေျမကို လွည့္လည္ၾကည့္႐ႈဖို႔အတြက္ သူ႔ရဲ႕တကၠစီကို ငွားမယ္ဆိုရင္ တေန႔လံုးစာ ေဒၚလာ (၂၀) နဲ႔ ႀကိဳတင္ငွားလို႔ ရ တယ္တဲ့။ အျခားေ႐ြးခ်ယ္စရာအေနနဲ႔ စက္ဘီးငွားမယ္ဆိုရင္ တရက္ (၅) ေဒၚလာ ဒါမွမဟုတ္ ျမင္းလွည္းငွား စီးမယ္ဆိုရင္ တရက္ (၇) ေဒၚလာတဲ့။ ေအာင္မဂၤလာဟုိတယ္မွာ ေရေႏြးနဲ႔ ေရခ်ဳိးလို႔ရၿပီး ေလေအးေပးစက္နဲ႔ ေရခဲေသတၱာပါတဲ့ ေစ်းသက္သာတဲ့ အခန္းဆိုရင္ တရက္ (၁၅) ေဒၚလာတဲ့။

မြန္းမလြဲခင္ အခ်ိန္ေလးမွာေတာ့ က်ေနာ္တို႔ဟာ ဖုန္တေထာင္းေထာင္း ထေနတဲ့ လွည္းလမ္းေၾကာင္းတ ေလွ်ာက္ ေျမာက္ႂကြေျမာက္ႂကြျဖစ္ေနၾကၿပီး လမ္းဟုိဘက္ဒီဘက္ကို လြန္းထိုးေနတယ္။ လမ္းတေလွ်ာက္မွာ ေဒသခံေတာင္သူ (အမ်ဳိးသမီးအမ်ားစု) စိုက္ပ်ဳိးၿပီး ေအာင္ျမင္ျဖစ္ထြန္းေနတဲ့ ၀ါခင္း၊ ႏွမ္းခင္း၊ ေျပာင္းဖူးခင္း စိမ္းစိမ္းေတြကို ျဖတ္လာခဲ့ရတယ္။
ဂူဘုရားငယ္ေလးေတြ ရာေပါင္းမ်ားစြာ ၀န္းရံေနတဲ့ ဂူဘုရားႀကီး အေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ေျမျပန္႔လြင္ျပင္ေပၚမွာ တရိပ္ရိပ္နဲ႔ ဘြားကနဲ ဘြားကနဲ ေပၚေပၚလာတယ္။ ၇၀ ျပည့္လြန္ေႏွာင္းပိုင္းႏွစ္ေတြမွာ ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ ေနာက္ဆံုး စစ္တမ္းေကာက္ယူမႈအရ မတူးေဖာ္ရေသးတဲ့ေနရာေပါင္း (၂၂၃၀) ကို ရွင္းလင္းလိုက္တဲ့အခါ အဲဒီေနရာေတြ မွာ ဂူူဘုရား (၉၁၁) ဆူေတြ႔ရတယ္။ အဲဒီဂူဘုရားေတြထဲက (၃၄၇) ဆူမွာ နံရံေဆးေရးပန္းခ်ီကားခ်ပ္ေတြကို အေျခအေနအမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႔ေတြ႔ရတယ္။ ပုထိုးဘုရား (၅၂၄) ဆူ၊ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္း (၄၁၅) ေက်ာင္းနဲ႔ အိမ္ပံုစံေတြ၊ စာၾကည့္တိုက္ေတြ၊ သိမ္ေတြ၊ ၿပိဳလဲၿပီး ေျမေတြဖံုးလႊမ္းေနတဲ့ အေဆာက္အဦေတြ အပါအ၀င္ အျခားအ ေဆာက္အဦ (၃၁) ခုကိုလည္း ေတြ႔ရတယ္။

ပိုႀကီးတဲ့ ဂူဘုရားအစုအေ၀းေတြအားလံုးမွာ ကမၻာလွည့္ခရီးသည္ေတြ ေလွ်ာက္ၾကည့္ဖို႔ ပန္းခ်ီကားေတြ၊ ယြန္း ထည္ေတြ၊ ဘုရားဆင္းတုေတြ၊ ပုဂံရဲ႕ေနရာစံုက ေစတီပုထိုးဂူဘုရားေတြရဲ႕ ဓာတ္ပံုပို႔စကတ္ေတြကို ေရာင္းတဲ့ ပ်ံက်ေစ်းတန္းတခုစီရွိတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ အလုပ္အကိုင္အလြန္ရွားပါးၿပီး ေခါင္း႐ြက္ဗ်ပ္ထိုး ေစ်းသည္ေတြ၊ လက္ေပြ႔ေရာင္းတဲ့ ကေလးေစ်းသည္ေတြဟာ ခက္ခက္ခဲခဲ အသက္ေမြးေနၾကတာ ေတြ႔ရတယ္။

ပုဂံရဲ႕ ေစတီပုထိုးဂူဘုရားေတြအႏွွံ႔ ကမၻာလွည့္ခရီးသည္ေတြကို လမ္းျပပို႔ေဆာင္ေပးတဲ့ တကၠစီဒ႐ိုက္ဘာေတြ နဲ႔ ျမင္းလွည္းေမာင္းသူေတြဟာ ကမၻာလွည့္ခရီးသည္ေတြဆီက ၀င္ေငြေတြရၾကလို႔ အလြန္အမင္းေက်းဇူးတင္ တဲ့အေၾကာင္း ေျပာျပၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔ဟာ ဘုရားေစတီေတြနဲ႔ တိုက္႐ိုက္မသက္ဆိုင္တဲ့ အေၾကာင္း အရာေတြကိုေတာ့ သတိထားၿပီး ေျပာၾကဆိုၾကတယ္။
ပုဂံကို လွည့္လည္ၾကည့္႐ႈတာ ႏွစ္ရက္ျပည့္တဲ့အဆံုးမွာ က်ေနာ္တို႔နဲ႔ အကြၽမ္းတ၀င္ျဖစ္လာတဲ့ ကားဒါ႐ိုက္ဘာ စံလွက “စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြနဲ႔ ဟိုတယ္ေတြအားလံုးကို စစ္တပ္က ထိန္းခ်ဳပ္ထားတာပဲ” လို႔ေျပာတယ္။ “ရ တဲ့ ပိုက္ဆံအမ်ားစုက ျပန္ကုန္တာပါပဲ။ စုမိတယ္လို႔ မရွိပါဘူး။ ေနာက္ၿပီး က်ေနာ္တို႔အေနနဲ႔ စစ္တပ္မေကာင္း တဲ့ အေၾကာင္းတစံုတရာ ေျပာဆိုမိရင္ အင္မတန္အႏၱရာယ္ႀကီးပါတယ္။ အရာရာ ဆံုး႐ံႈးသြားႏိုင္ပါတယ္” လို႔ သူက ဆက္ေျပာတယ္။

ျမန္မာျပည္က ဆင္းရဲသားအမ်ားစုလိုပဲ စံလွဟာ တေနကုန္ ကြမ္းေသြးေတြ တပ်စ္ပ်စ္ ေထြးေနတာ ေတြ႔ရ တယ္။ သူကားေမာင္းေနခ်ိန္မွာ အိပ္မငိုက္ေအာင္လို႔ ပါးစပ္ထဲကို ကြမ္းတရာၿပီးတရာ ထည့္ၿပီး၀ါးေနေတာ့ သူ ေျပာတဲ့ အဂၤလိပ္စကားကို နားလည္ဖို႔ ပိုခက္လာတယ္။

ေနာက္ဆံုးေန႔က်ေတာ့ သူက “ခင္ဗ်ား ကြန္ပ်ဴတာေတြအေၾကာင္း နားလည္လား” လို႔ ေမးတယ္။ “က်ေနာ္ ျပ ႆနာ အႀကီးအက်ယ္တက္ေနလို႔” တဲ့။

စံလွက က်ေနာ့္ကို သူ႔အိမ္ လိုက္လည္ဖို႔ ဖိတ္တယ္။ အဲဒီအိမ္မွာ သူဟာ သူ႔အေဖနဲ႔ အေမ၊ ညီႏွစ္ေယာက္၊ ညီ မတေယာက္အျပင္ ကေလး (၆) ေယာက္ (၇) ေယာက္ေလာက္နဲ႔ အတူေနတာေတြ႔ရတယ္။ သူက သူ ဂုဏ္အ ယူဆံုးပစၥည္းျဖစ္တဲ့ လက္ပ္ေတာ့ပ္ကြန္ပ်ဴတာတလံုးကို တခ်က္ေလာက္ ၾကည့္ေပးဖို႔ေျပာတယ္။ သူ႔ကို က်ိက်ိ တက္ခ်မ္းသာပံုေပၚတဲ့ ဂ်ာမန္ဧည့္သည္တဦးက မၾကာေသးခင္ကပဲ ေပးခဲ့တာလို႔ေျပာတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကံဆိုး ခ်င္ေတာ့ အဲဒီဂ်ာမန္က စံလွကို ကြန္ပ်ဴတာဖြင့္ဖို႔ လိုအပ္တဲ့ စကား၀ွက္ (password) ေပးဖို႔ ေမ့ခဲ့တယ္။ စကား ၀ွက္မသိေတာ့ ကြန္ပ်ဴတာက ကနဦးစ၀င္ဖို႔ကို တခ်ိန္လံုး ျငင္းဆန္ေနေတာ့တာေပါ့။

သူ႔အိမ္က (၅) ေပေလာက္ျမင့္တဲ့ ေျခတံတိုသစ္သားအိမ္ကေလးပါ။ အလယ္မွာ အခန္းက်ယ္ႀကီးတခန္းနဲ႔ အ ခန္းငယ္ေလး ႏွစ္ခန္းရွိတယ္။ ဒါေပမယ့္ တံခါးေတြ၊ ျပဴတင္းေပါက္ေတြမွာ ခန္းဆီးေတြ လိုက္ကာေတြမရွ္ိဘူး။ လွ်ပ္စစ္မီးကို အိမ္နီးနားခ်င္း အိမ္တအိမ္ကေန ၀ိုင္ယာႀကိဳးတေခ်ာင္းနဲ႔ သြယ္ထားတယ္။ အိမ္နံရံမွာ သံမိႈေတြ ဗရပြေတြ႔ရၿပီး နံရံမွာခ်ိတ္ထားတဲ့ ကုတ္အကႌ်ေတြဟာ တအိမ္သားလံုး ပိုင္ဆိုင္တဲ့ အ၀တ္အစားေတြကို ခင္း က်င္းျပသထားသလုိပါပဲ။
စံလွရဲ႕အိပ္မက္က တနည္းနည္းနဲ႔အင္တာနက္ခ်ိတ္ၿပီး ထူးေထြဆန္းျပားတဲ့ ျပင္ပကမၻာအေၾကာင္းကို ပိုသိခ်င္ တာပါ။ သူ႔မွာ ကိုယ္ပိုင္ကားမရွိဘူး။ သူက လူႀကီးတေယာက္ရဲ႕ကားကိုေမာင္းေပးတဲ့ ဒ႐ိုက္ဘာသာျဖစ္တယ္။ နက္ေမွာင္ေနတဲ့ ေရေႏြးၾကမ္းတခြက္ေသာက္ၿပီး ေဘးဘီကို ၾကည့္လိုက္ေတာ့ က်ေနာ့္ဆီက လက္ေဆာင္ရ ႏိုင္တဲ့ ပစၥည္းေတြအေပၚ ကေလးေတြ အာ႐ံုေရာက္ေနတာ ေတြ႔ရတယ္။ အထူးသျဖင့္ က်ေနာ့္ ရွပ္အကႌ်အိတ္ ကပ္ထဲက ေစ်းေပါတဲ့ ေဘာပင္ႏွစ္ေခ်ာင္းဆီကိုေပါ့။ ျမန္မာျပည္မွာ ႏိုင္ငံျခားသားတေယာက္ကို ဘယ္ေတာ့ ေတြ႔ေတြ႔ မၾကာခဏ ထပ္ထပ္ၿပီး သံၿပိဳင္ေအာ္ဟစ္ၾကတာဟာ လူႀကီးေတြနဲ႔ ကေလးငယ္ေတြ အေတာ္မ်ား မ်ားအတြက္ ဂါထာမႏၱန္တခု ႐ြတ္ေနၾကသလိုပါပဲ။ ကံမေကာင္း အေၾကာင္းမလွၾကလို႔သာ သူတို႔ ဒီလိုေအာ္ ဟစ္ေတာင္းရမ္းေနၾကတာပါ။ သူတို႔မွာ ေစာင့္ထိန္းရမယ့္ က်င့္၀တ္တခ်ဳိ႕ရွိတယ္ဆိုတာ သူတို႔သိၾကပါတယ္။

လူဦးေရရဲ႕မ်ားရာစုႀကီးဟာ အလုပ္အကိုင္နည္းနည္းပဲရွိၾကၿပီး နပ္မွန္႐ံုေလာက္သာ စားၾကရတယ္။ တေန႔တ ေဒၚလာဆိုတာ မေသထမင္းမေသဟင္းနီးနီး စားေနရတဲ့ လူအမ်ားစုရဲ႕ဘ၀ေတြကို သက္ေတာင့္သက္သာျဖစ္ ေစတဲ့အထိ အႀကီးအက်ယ္ေျပာင္းလဲေစႏိုင္တယ္။ သူတို႔နဲ႔ ေပါ့ေပါ့ပါးပါး ေတြ႔ဆံုၿပီးတဲ့ေနာက္ က်ေနာ္က စံလွ ရဲ႕မိသားစုကို အခ်ိန္တိုအတြင္းမွာ ပိုမိုေကာင္းမြန္တဲ့ ဘ၀တခုနဲ႔ အလွ်ံအပယ္ စားေသာက္ႏိုင္တဲ့ အေျခအေန ေတြ ျဖစ္ေပၚလာမယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္တဲ့အေၾကာင္း၊ တေန႔ေန႔မွာ စံလွဟာ အင္တာနက္ကိုေတာင္ ခ်ိတ္ဆက္ႏိုင္ ၿပီး ျခားနားတဲ့ ဘ၀တခုကို ဖန္တီးႏိုင္ပါေစေၾကာင္း စကားလက္ေဆာင္ေတြပါးခဲ့တယ္။

ကားကို ျပန္ေမာင္းလာတဲ့အခါ ေပ (၂၀၀) အျမင့္ရွိၿပီး ဖန္ထည္ေတြ၊ ကြန္ကရစ္ေတြနဲ႔ ေဆာက္လုပ္ထားတဲ့ နန္းျမင့္ေမွ်ာ္စင္ကို ဘုရားေတြၾကားမွာ ေတြ႔ရတယ္။ နန္းျမင့္ေမွ်ာ္စင္ဟာ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္မွာ ဖြင့္လွစ္ခဲ့တာျဖစ္ၿပီး ေဆာက္လုပ္ဆဲ အပန္းေျဖဟိုတယ္ အစုအေ၀းေတြနားမွာ ကပ္ရက္ရွိေနတယ္။ စစ္အုပ္စုရဲ႕ စီမံကိန္းတခုျဖစ္ တဲ့ အဲဒီေမွ်ာ္စင္ဟာ ထူးဆန္းၿပီး သီးျခားကမၻာဆန္တဲ့ ျမင္ကြင္းတခုအျဖစ္ သိသာေပၚလြင္ေနတယ္။ ၿမိဳ႕ျပေလ ဆိပ္ႀကီးတခုက ေလေၾကာင္းထိန္းသိမ္းေရး ေမွ်ာ္စင္တခုနဲ႔ တူေနတယ္။ က်ေနာ္တို႔ဟာ လမ္းကေန ေကြ႔ၿပီး ဆင္းသြားရတဲ့ မနီးမေ၀းက (၁၈) က်င္း႐ွိတဲ့ ပုဂံအပန္းေျဖေဂါက္ကြင္းကို ျဖတ္ေက်ာ္ခဲ့တယ္။ အဲဒီေဂါက္ကြင္း ကို ၁၉၉၉ ခုႏွစ္က ကမၻာ့လွည့္ခရီးသည္ေတြအတြက္ ရည္႐ြယ္ဖြင့္လွစ္ခဲ့တာျဖစ္တယ္။ အေစာပိုင္း ႏွစ္တခ်ဳိ႕ မွာ ေရွးေဟာင္းသုေတသနနယ္ေျမကို ျဖတ္ၿပီး အေ၀းေျပးလမ္းမတခု ေဖာက္လုပ္ခဲ့တယ္။
က်ေနာ္ ပုဂံကေန ျပန္လာတဲ့အခါ ပုဂံရဲ႕အနာဂတ္ဟာ လမ္းဆံုလမ္းခြတခုမွာ ေရာက္ေနတယ္ဆိုတဲ့ ခံစားမႈ တခုပါလာခဲ့တယ္။ အ့ံဘနန္း ႀကိဳးပမ္းေဆာင္႐ြက္မႈတခု ေပၚေပါက္မလာခဲ့ရင္ သို႔တည္းမဟုတ္ ယူနက္စကို အရာရွိေတြအေနနဲ႔ စစ္အာဏာပိုင္ေတြနဲ႔ အတူတကြ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္ဖို႔ သေဘာတူညီမႈ တစံုတရာမရရွိခဲ့ ရင္ ပုဂံရဲ႕အနာဂတ္ဟာ အႀကီးအက်ယ္ စိုးရိမ္ရတဲ့ အေနအထားေတြ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။

ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္က ယူနက္စကိုရဲ႕ ေဒသဆိုင္ရာ ယဥ္ေက်းမႈအၾကံေပးအရာရွိတဦးျဖစ္တဲ့ ဘန္ေကာက္႐ံုးခြဲက ရစ္ ခ်တ္အိန္ဂ်ယ္ဟတ္ကေတာ့ ဘီဘီစီကို အခုလို ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ “ပုဂံဟာ သူ႔ရဲ႕အတိတ္က ခမ္းနားထည္ ၀ါတဲ့ အႏုလက္ရာမွတ္တမ္းစစ္စစ္ေတြ နည္းသထက္ နည္းနည္းလာၿပီး ေပါက္တတ္ကရေတြ ေရးထားတဲ့ နား မလည္ႏိုင္ဖြယ္ရာ စာအုပ္ႀကီးတအုပ္ ဖတ္ရသလုိ အေနအထားမ်ဳိးကို ပိုမိုဆိုက္ေရာက္လာမယ့္ အႏၱရာယ္ရွိ ေနတယ္” လို႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

ေဒါက္တာလြဏ္းေဆြ
(Roy Hamric ၏ Future of Myanmar temples worries Asian art conservationists ကို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျမန္မာျပန္ဆိုပါ သည္။)
(ေခတ္ၿပိဳင္အင္တာနက္ စာမ်က္ႏွာမွ ...)