မီဒီယာသမားအတြက္ ဖိအားမ်ား

(Aungmyo Tun's Facebook Status မွ ကူးယူေဖာ္ျပပါသည္။)

သတင္းမီဒီယာသမားဆိုတာ သက္ဆိုင္ရာက်င့္၀တ္ေတြနဲ ့အညီ အလုပ္လုပ္ကိုင္ရတဲ့ ပေရာ္ဖက္ရွင္နယ္ပုဂၢိဳလ္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ သူတို ့ တာ၀န္ယူေရးသားရတဲ့ ဘယ္လိုသတင္းျဖစ္ရပ္မ်ိဳးမွာမဆို ဘက္ေပါင္းစံုကို တရားမွ်တေအာင္ ေရးရပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ သတင္းသမားဆိုတာ ေလဟာနယ္ထဲမွာ ေနၾကတာမဟုတ္လို႔ သူတို ့လုပ္တဲ့အလုပ္ေတြနဲ ့ပတ္သက္ျပီး အဘက္ဘက္က ဖိအားေတြကို ရင္ဆိုင္ၾကရပါတယ္။ ဒီဖိအားေတြဟာ ဂ်ာနယ္လစ္တေယာက္ လုပ္သင့္လုပ္ထိုက္တဲ့ လမ္းေၾကာင္းေပၚက ေသြဖည္သြားေအာင္ နည္းမ်ိဳးစံုနဲ ့ တြန္းတိုက္ေနၾကပါတယ္။ ဖိအားေတြကို ၾကံ့ၾကံ့ခံႏိုင္မွသာ သတင္းသမားေကာင္းအျဖစ္ မွတ္ေက်ာက္တင္ခံႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဂ်ာနယ္လစ္တေယာက္ဘ၀မွာ အမ်ားဆံုး ရင္ဆိုင္ရေလ့ရွိတဲ့ ဖိအားေတြအေၾကာင္းကို The News Manual က ထုတ္ျပန္တဲ့ မီဒီယာသမားလက္စြဲမွာ ေအာက္ပါအတိုင္း ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

အလုပ္ရွင္

ပုဂၢလိကမီဒီယာေတြဟာ ေၾကာ္ျငာကို မွီခိုျပီး ရပ္တည္ေနရတာ မ်ားပါတယ္။ ဒီလိုအေျခအေနမွာ ေၾကာ္ျငာရွင္ၾကီးၾကီးမားမားတဦးက သူ႔စီးပြားေရးနဲ ့ပတ္သက္တဲ့ သတင္းေတြကို သတင္းစာ၊ ဂ်ာနယ္မွာပါဖို႔ အယ္ဒီတာအဖြဲ ့ကို ဖိအားေပးလာေလ့ရွိပါတယ္။ ဒီလိုအေျခအေနမွာ သတင္းသမားေတြဟာ ကိုယ့္ရဲ႕လုပ္ငန္းနဲ႔ ထုတ္ေ၀သူအေပၚ ငဲ့ကြက္ၿပီး မမွ်မတ ေဖာ္ျပလိုက္တာမ်ိဳးေတြ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။

အစိုးရသတင္းစာေတြ၊ အစိုးရနဲ ့နီးစပ္တဲ့ လုပ္ငန္းရွင္ေတြ ထုတ္ေ၀ေနတဲ့ ပုဂၢလိကသတင္းစာေတြက မီဒီယာသမားေတြဆိုရင္ သူတို ့ရဲ႕အလုပ္ရွင္ေတြ မ်က္ႏွာသာရဖို႔အတြက္ အစိုးရေကာင္းေၾကာင္းေတြ သတင္းျဖစ္ျဖစ္ မျဖစ္ျဖစ္ ထည့္ေပးေနရတာမ်ိဳးေတြလည္း ရွိတတ္ပါတယ္။ အလုပ္အကိုင္ရွားပါးတဲ့ ဖြံ ့ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံေလးေတြမွာ ဒီလိုအျဖစ္မ်ိဳးေတြ အၾကိမ္ၾကိမ္ ေတြ ့ရေလ့ ရွိပါတယ္။

အာဏာပိုင္

မီဒီယာသမားေတြဟာ အစိုးရ၊ ရဲတပ္ဖြဲ ့၊ အေကာက္ခြန္နဲ ့ တျခားအာဏာပိုင္ အဖြဲ ့အစည္းေတြရဲ႕ဖိအားကို ရင္ဆိုင္ရေလ့ရွိပါတယ္။ မီဒီယာသမားေတြ အမ်ားဆံုး ၾကံဳရတဲ့ျပႆနာက ထုတ္ေ၀ခြင့္လိုင္စင္ကို အစိုးရက သိမ္းယူႏိုင္တဲ့ အေျခအေနပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လိုင္စင္အပိတ္မခံရေအာင္ အစိုးရကို ေ၀ဖန္တဲ့ အေရးအသားေတြ ေလွ်ာ့ရတာမ်ိဳးလည္း ရွိတတ္ပါတယ္။ မီဒီယာသမားဆိုရင္ အာဏာပိုင္ေတြက ပြဲလမ္းသဘင္ အခမ္းအနားေတြကို ၀င္ခြင့္မေပးတာမ်ိဳးေတြလည္း ရွိတတ္ပါတယ္။ ကိုယ့္ဆီက ကင္မရာနဲ ့အသံဖမ္းစက္ေတြ အသိမ္းခံရျပီး သတင္းအခ်က္အလက္ေတြ ဖ်က္ဆီးခံရတာမ်ိဳးေတြလည္း ရွိတတ္ပါတယ္။ အာဏာရွင္အစိုးရေတြ အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ မီဒီယာကို ဖိႏွိပ္တဲ့ ဥပေဒေတြ ျပဌာန္းေလ့ရွိပါတယ္။

ျခိမ္းေျခာက္မႈ

သတင္းမီဒီယာသမားေတြကို လူမသိေစခ်င္တာေတြ မေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ဖို ့အတြက္ အသက္အႏၱရာယ္ ျခိမ္းေျခာက္တာမ်ိဳးေတြ၊ ဥပေဒအရ ျခိမ္းေျခာက္ခံရတာမ်ိဳးေတြ ရွိတတ္ပါတယ္။ လတ္တေလာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဂ်ာနယ္လစ္ေတြ ဖမ္းဆီးခံရျပီး ႏွစ္ရွည္ ေထာင္ဒဏ္ခ်ခံရတဲ့ ျဖစ္ရပ္ေတြဟာလည္း မီဒီယာသမားေတြကို ျခိမ္းေျခာက္တဲ့သေဘာ သက္ေရာက္ပါတယ္။ အစိုးရကို ဆန္႔က်င္ေ၀ဖန္တဲ့စာေတြ မေရးရဲေအာင္ ဥပေဒေတြ ေရးဆြဲျပီး တားျမစ္တာမ်ိဳးက ျခိမ္းေျခာက္မႈပဲျဖစ္ပါတယ္။

လာဘ္ထိုးျခင္း

ဂ်ာနယ္လစ္ေတြဟာ ၀င္ေငြေကာင္းတဲ့ လူတန္းစား မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ေငြေၾကးတတ္ႏိုင္တဲ့သူေတြက မီဒီယာမွာ သူ ့ရဲ႕ပံုရိပ္ေကာင္းဖို႔အတြက္ ေငြေၾကးတစံုတရာ လာဘ္ထိုးမႈေတြ ရွိတတ္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕လုပ္ငန္းရွင္ေတြဟာ ဂ်ာနယ္လစ္ေတြကို ေငြေၾကးေထာက္ပံ့ေပးျပီး သူတို ့ေရးေစခ်င္တာကိုပဲ ေရးခိုင္းၾကတာမ်ိဳး ရွိပါတယ္။ ဒီလို လာဘ္လာဘ ေငြေၾကးတစံုတရာကို လက္ခံလိုက္တဲ့သူဟာ ဘ၀တေလွ်ာက္လံုး နာမည္ေသသြားတတ္ပါတယ္။

လက္ေဆာင္ႏွင့္ အခမဲ့ရပိုင္ခြင့္

စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္ေတြဟာ ဂ်ာနယ္လစ္ေတြနဲ ့ ရင္းႏွီးခြင့္ရဖို ့အတြက္ လက္ေဆာင္ေတြ၊ အခမဲ့ရပိုင္ခြင့္ေတြ ကမ္းလွမ္းေလ့ရွိပါတယ္။ တခါတရံမွာ အခ်ိဳ႕ေသာ ရပိုင္ခြင့္ေတြက လက္ခံလို ့ရပါတယ္။ ဥပမာ ေလေၾကာင္းလိုင္း၊ ကားလိုင္းသစ္ေတြက သူတို ့ရဲ႕၀န္ေဆာင္မႈကို မိတ္ဆက္ခ်င္လို ့ပထမဆံုးခရီးစဥ္မွာ ဂ်ာနယ္လစ္ေတြကို အခမဲ့ လိုက္ပါခြင့္ေပးတာမ်ိဳးပါ။ ဒါ့အျပင္ ကိုယ့္ရဲ႕ဂုဏ္သိကၡာနဲ႔ လဲရေလာက္စရာ ပမာဏမ်ိဳးမဟုတ္တဲ့ လက္ေဆာင္ငယ္ေလးေတြကိုလည္း ယူလို ့ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတို ့ကို စာမ်က္ႏွာေပၚမွာ အေကာင္းေရးေပးေစလိုတဲ့ ဆႏၵနဲ ့ေပးလာတဲ့ တန္ဖိုးၾကီးလက္ေဆာင္မ်ိဳးကိုေတာ့ လက္ခံလို ့မရပါဘူး။ ဒီလက္ေဆာင္မ်ိဳးေတြဟာ ဂ်ာနယ္ေတြအတြက္ ဖိအားျဖစ္ေစပါတယ္။ တခါတရံ မိတ္ေဆြျဖစ္ ညစာေကၽြးတာေလာက္က အစ သတိထားရတာေတြ ရွိပါတယ္။

မ်ိဳးရိုးမိသားစု

လူ ့အဖြဲ ့အစည္း အသီးသီးမွာ ကိုယ့္မိသားစု၊ ကိုယ့္လူမ်ိဳး၊ ကိုယ့္အဖြဲ ့အစည္းကို တျခားသူေတြထက္ ပိုျပီးသစၥာေစာင့္သိ ဦးစားေပးေလ့ရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မီဒီယာသမားကေတာ့ ဒီလိုလုပ္လို ့မရပါဘူး။ မီဒီယာသမားဆိုတာ ဆရာ၀န္ေတြလိုပဲ ကိုယ့္ရဲ႕ရန္သူဆိုရင္ေတာင္ သူတို ့ရဲ႕အခြင့္အေရးကို ေလးစားရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တခါတရံမွာ မီဒီယာသမားတဦးဟာ သူ ့ရဲ႕မိသားစု၊ မ်ိဳးရိုး၊ အဖြဲ ့အစည္းရဲ႕အက်ိဳးစီးပြားနဲ ့ ထိပ္တိုက္ေတြ ့လာတဲ့ အေျခအေနမ်ိဳးေတြ ျဖစ္လာတဲ့အခါ ဖိအားေတြကို ရင္ဆိုင္ရေလ့ရွိပါတယ္။

ထံုးတမ္းဓေလ့

လူ ့အဖြဲ ့အစည္းေတြမွာ ထံုးတမ္းဓေလ့ အစဥ္အလာေတြ ရုတ္တရက္ အေျပာင္းအလဲ ျဖစ္တာေတြဟာ ေရွးရိုးစြဲေတြနဲ႔ မၾကာခဏ ထိပ္တိုက္ေတြ ့ေလ့ရွိေနတတ္ပါတယ္။ ဥပမာ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္ အေရးပါလာတဲ့ ယေန ့ေခတ္အခါမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ လြတ္လပ္ခြင့္ကို ပိတ္ပင္ေလ့ရွိတဲ့ ထံုးတမ္းဓေလ့မ်ိဳးနဲ႔ မကိုက္ညီတာမ်ိဳးေတြ ရွိတတ္ပါတယ္။ တခါတရံမွာေတာ့ ထံုးတမ္းဓေလ့ေတြဟာ ဂ်ာနယ္လစ္ေတြရဲ႕ က်င့္၀တ္နဲ႔ ထိပ္တိုက္ေတြ ့တာမ်ိဳးေတြလည္း ရွိလာတတ္ပါတယ္။ ဒီအခါမွာ ဂ်ာနယ္လစ္ေတြဟာ အစဥ္အလာဆိုတဲ့ ဖိအားဒဏ္ကို ခံရပါတယ္။

ပုဂၢိဳလ္ေရး စီရင္ခ်က္ခ်မႈ

မီဒီယာသမားေတြဟာ တခါတရံမွာ ကိုယ့္အယူအဆနဲ ့ကိုယ္ ျပန္ျပီးဖိအားေပးခံရတာမ်ိဳး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဥပမာ ေသဒဏ္စီရင္ျခင္းနဲ ့ပတ္သက္တဲ့ သတင္းေဆာင္းပါးမ်ိဳး ေရးတဲ့အခါမွာ မီဒီယာသမားကိုယ္တိုင္က ေသဒဏ္စီရင္တာကို ေထာက္ခံတဲ့ အယူအဆမ်ိဳး ရွိေနရင္ သူနဲ ့သေဘာထားခ်င္း တူတဲ့သူေတြကိုပဲ ကြက္ျပီး အင္တာဗ်ဴးတာမ်ိဳး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒါဟာ သတင္းေဆာင္းပါးတပုဒ္ကို မေရးခင္ကတည္းက ၾကိဳတင္စီရင္ခ်က္ခ်ထားတာမ်ိဳးျဖစ္ျပီး ကိုယ့္ကိုယ္ကို ဖိအားျပန္ေပးသလို ျဖစ္သြားပါတယ္။

က်င့္၀တ္

သတင္းသမားေတြဟာ ပေရာ္ဖက္ရွင္နယ္က်င့္၀တ္ေတြကို လိုက္နာရတယ္ဆိုေပမယ့္ တခါတရံ အဲဒီက်င့္၀တ္ေတြနဲ ့ပတ္သက္ျပီး အျငင္းပြားရတာမ်ိဳးေတြ ရွိတတ္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ဒီက်င့္၀တ္ေတြကို သတ္မွတ္ရာမွာ တႏိုင္ငံနဲ ့တႏိုင္ငံ၊ အဖြဲ ့အစည္း တခုနဲ ့တခု အနည္းငယ္ ကြဲျပားမႈေတြ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ တခ်ိဳ ့အာဏာရွင္ႏိုင္ငံေတြမွာ အစိုးရက မီဒီယာေတြကို ဖိႏွိပ္လိုတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ ပိတ္ပင္ကန္ ့သတ္ခ်က္မ်ားတဲ့ က်င့္၀တ္မ်ိဳးေတြ ျပဌာန္းေလ့ရွိပါတယ္။ ဒီအခ်ိန္မွာ မီဒီယာသမားေတြဟာ က်င့္၀တ္ေတြရဲ႕ဖိအားကို ခံရပါတယ္။

အခ်ဳပ္ဆိုရရင္ အထက္မွာေဖာ္ျပထားတဲ့ ဖိအားေတြကို မီဒီယာသမားတိုင္း အျမဲတေစ ရင္ဆိုင္ရေလ့ရွိပါတယ္။ ဒါေတြကို ၾကံ့ၾကံ့ခံႏိုင္တဲ့ နည္းလမ္းေတြကေတာ့ ေအာက္ပါအတိုင္း ျဖစ္ပါတယ္။

- ပေရာ္ဖက္ရွင္နယ္က်င့္၀တ္နဲ ့အညီ ေနထိုင္ပါ။ ကိုယ့္အဆင့္အတန္းကို နိမ့္က်ေစႏိုင္တဲ့ ဖိအားေတြကို ၾကံ့ၾက့ံခံပါ။

- ဘယ္လိုျခိမ္းေျခာက္မႈ၊ လာဘ္ထိုးမႈနဲ ့ဖိအားမ်ိဳးကိုမဆို အယ္ဒီတာထံ ျပန္အသိေပးပါ။

- လက္ေဆာင္နဲ ့ အခမဲ့ရပိုင္ခြင့္ေတြအတြက္ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ေရာင္းမစားပါနဲ ့။

- ကိုယ့္မိသားစု သို ့မဟုတ္ ကိုယ့္ရဲ ့အဖြဲ ့အစည္း အက်ိဳးစီးပြားနဲ ့ပတ္သက္ေနတဲ့ သတင္းျဖစ္စဥ္ေတြကို ကိုယ္တိုင္ သတင္းရယူျခင္းမျပဳဘဲ တျခားသတင္းသမားကို လႊဲေပးပါ။

(ျမန္မာပို႔စ္ဂ်ာနယ္ - အတြဲ ၆ အမွတ္ ၃၁ မွ ကူးယူေဖာ္ျပပါသည္)